Franciszek szczeciński
Franciszek (I) (ur. 24 marca 1577 w Bardzie, zm. 27 listopada 1620 w Szczecinie[1]) – koadiutor biskupstwa kamieńskiego (od 1592), biskup kamieński (1602-1618), starosta bytowski (od 1606) i książę szczeciński (od 1618); syn Bogusława XIII z dynastii Gryfitów.
| |
| |
| książę szczeciński | |
| Okres |
od 1618 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| biskup Pomorskiego Kościoła Ewangelickiego | |
| Okres |
od 1573 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data i miejsce urodzenia |
24 marca 1577 |
| Data i miejsce śmierci |
27 listopada 1620 |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Żona |
Zofia Wettyn |
Życie i panowanie
edytujBył czwartym dzieckiem, a zarazem drugim synem ówczesnego księcia pomorskiego Bogusława XIII i jego pierwszej żony Klary, księżniczki brunszwickiej. Imię otrzymał po ojcu matki – księciu brunszwickim Franciszku[2].
Studiował na Uniwersytecie w Greifswaldzie[potrzebny przypis]. Od najmłodszych lat przewidziany był na stanowisko biskupa kamieńskiego. Najpierw w 1592 został koadiutorem biskupstwa, a po rezygnacji na jego rzecz 20 czerwca 1602 poprzedniego biskupa, stryja Kazimierza VII został 15 września tegoż roku wybrany na administratora sekularyzowanego księstwa biskupiego w Kamieniu[2][3].
W wyniku układów z braćmi po śmierci ojca, Bogusława XIII prócz biskupstwa objął też w zarząd starostwo bytowskie. Podróżował po Europie, zwiedził m.in. Niderlandy, Francję oraz Czechy[3]. Śmierć najstarszego brata – Filipa II, księcia szczecińskiego w 1618, spowodowała objęcie urzędu przez Franciszka. Książę przekazał swojemu najmłodszemu bratu – Ulrykowi stolec biskupi oraz władztwo szczecineckie[4].
Jeszcze będąc biskupem kamieńskim, Franciszek rozpoczął w 1609 starania o rękę Zofii, córki Chrystiana I, elektora saskiego i Zofii brandenburskiej. Do ślubu doszło w lipcu 1610 w Dreźnie, wymiany obrączek – 26 sierpnia tamże, natomiast uroczysty wjazd nowo poślubionej małżonki do Bytowa miał miejsce 13 października 1610. Małżeństwo to było bezdzietne[5].
Franciszek podejmował próby podniesienia obronności księstwa. W założeniach powołanej komisji wojskowej było stworzenie stałej, regularnej armii, która według wczesnych projektów miała składać się z (minimum) 1500 jazdy oraz 8 tysięcy piechoty. Założenia przewidywały również budowę arsenału w Szczecinie. Koncepcja księcia spotkała się z krytyką poddanych, którzy wyrażali sprzeciw wobec podniesionego podatku obronnego[3]. Prawdopodobnie, projekt nie został w całości zrealizowany, poza wzmocnieniem murów obronnych miast. Szlachta pomorska, nawet w chwili wybuchu wojny trzydziestoletniej w 1618, nie wykazywała mobilizacji wobec zagrażającego niebezpieczeństwa ze strony ościennych państw[potrzebny przypis]. W wyniku niezadowolenia społecznego i trudności fiskalnych – Franciszek pozostawił skarb książęcy z zadłużeniem w wysokości 150 tysięcy guldenów[3].
Książę zmarł 27 listopada 1620 w Szczecinie. Jego prochy spoczęły 17 stycznia 1621, w kościele zamkowym pod wezwaniem św. Ottona[2]. Księstwo szczecińskie po jego śmierci odziedziczył młodszy brat – Bogusław XIV[5].
Genealogia
edytuj| Filip I wołogoski ur. 14/15 VII 1515 zm. 14 II 1560 |
Maria saska ur. 15 XII 1516 zm. w okr. 5–7 I 1583 |
Franciszek ur. ? zm. ? |
Klara ur. ? zm. ? | ||||||||||
| Bogusław XIII ur. 9 VIII 1544 zm. 7 III 1606 |
Klara ur. 1 I 1550 zm. 26 I 1598 |
||||||||||||
| Franciszek szczeciński (ur. 24 III 1577, zm. 27 XI 1620) |
Przypisy
edytujBibliografia
edytujOpracowania
edytuj- Kazimierz Kozłowski, Jerzy Podralski, Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, Szczecin: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985, ISBN 83-03-00530-8, OCLC 189424372.
- Edward Rymar, Rodowód książąt pomorskich, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, 2005, ISBN 83-87879-50-9, OCLC 69296056.
Literatura dodatkowa (online)
edytuj- Madsen U., Franz. Herzog von Pommern-Stettin (niem.), [dostęp 2012-04-01].
- Müller H., Franz I. (niem.), [w:] NDB, ADB Deutsche Biographie (niem.), [dostęp 2012-04-01].