Flunitrazepam
Flunitrazepam – związek organiczny, pochodna benzodiazepiny zsyntetyzowana w 1962 roku przez absolwenta Uniwersytetu Jagiellońskiego Leona Sternbacha (1908–2005). Opatentowany w roku 1970. Próby kliniczne rozpoczęto w roku 1972, natomiast wprowadzono do lecznictwa w 1975 roku (Szwajcaria) pod nazwą handlową Rohypnol przez koncern farmaceutyczny Hoffmann-La Roche początkowo w Europie, a od 1980 r. do lecznictwa światowego. W 1984 roku preparat wprowadzono do polskiego lecznictwa[4]. W szczytowym okresie Rohypnol był dostępny w ponad 80 krajach[5][6].
| ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | ||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C16H12FN3O3 | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
313,28 g/mol | |||||||||||||||||||||||||
| Wygląd |
biały lub żółtawy krystaliczny proszek | |||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | ||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | ||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | ||||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | ||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | ||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | ||||||||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | ||||||||||||||||||||||||||
| ATC | ||||||||||||||||||||||||||
| Legalność w Polsce | ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
Flunitrazepam klinicznie odznacza się bardzo silnym działaniem hipnotycznym (nasennym). Wykazuje także działanie sedatywne, anksjolityczne, miorelaksacyjne oraz względnie słabe (w porównaniu z klonazepamem) przeciwdrgawkowe[7]. Spośród innych związków z tej grupy chemicznej wyróżnia się dużą siłą działania, np. jego działanie jest ok. 10 razy silniejsze niż diazepamu[8]. Wykazuje duże powinowactwo do ośrodkowego receptora benzodiazepinowego. Stosowany jest w premedykacji przed zabiegami chirurgicznymi oraz jako lek nasenny w klinicznie poważnych zaburzeniach snu, w których inne leki są przeciwwskazane lub nieskuteczne[9]. Podany doustnie w jednorazowej dawce 2 mg wywołuje w ciągu 20 minut długotrwały sen (7–8 godzin)[10]. Objawy zatrucia flunitrazepamem obejmują odhamowanie zachowań i obniżenie stanu świadomości, które może gwałtownie postępować aż do śpiączki[11].
Metabolizm
edytujFlunitrazepam jest bardzo łatwo wchłaniany z przewodu pokarmowego, osiągając po 60–70 minutach maksymalne stężenie we krwi. Okres półtrwania wynosi 16–35 h. Silnie wiąże się z białkami osocza krwi (78%), uzyskując objętość dystrybucji 3–5 l/kg. Związek jest intensywnie metabolizowany w ustroju (zaledwie 0,2% przyjętej dawki jest wydalane w formie niezmienionej) poprzez redukcję w wątrobie grupy nitrowej do aminowej, z wytworzeniem głównego metabolitu 7-aminoflunitrazepamu ulegającego dalszym, wielorakim szlakom metabolicznym – przemianie do 7-acetamidoflunitrazepamu (poprzez acetylację), desmetyloflunitrazepamu (poprzez N-demetylację), 3-hydroksyflunitrazepamu (poprzez 3-hydroksylację). Metabolity z grupą hydroksylową ulegają sprzęganiu z kwasem glukuronowym do odpowiednich glukuronianów[8].
Uwagi
edytujPo połączeniu z alkoholem powoduje trwającą kilka godzin amnezję. Ta właściwość flunitrazepamu sprawia, że bywa on używany w celach przestępczych jako składnik pigułki gwałtu. Z tego powodu w wielu krajach został wycofany z lecznictwa, a w tych których pozostał zaostrzono nad nim kontrolę, np. w Holandii i Niemczech jest dostępny wyłącznie na tzw. receptę narkotyczną (niem. Betäubungsmittelrezept lub BtM-Rezept)[12].
Tabletki Rohypnolu produkowane przed 1997 rokiem były niepowlekane, koloru białego, co ułatwiało ich podstępne podanie, np. w drinkach. Z tego względu w 1998 roku ówczesny producent (Roche) opracował nową postać farmaceutyczną tabletek powlekanych, dodając do ich rdzenia niebieski barwnik (indygotynę)[13]. Jednak w niektórych krajach (m.in. w Belgii) są dostępne generyczne preparaty flunitrazepamu w niepowlekanych i niebarwionych tabletkach. Dawniej Rohypnol był produkowany także w ampułkach (iniekcje dożylne) i w czopkach[14].
W 2013 roku koncern Roche zakończył globalnie produkcję Rohypnolu, odsprzedając licencję na lek innym producentom – Cheplapharm GmbH (Niemcy), Eisai Co., Ltd. (Japonia), CPS Cito Pharma Services GmbH (Szwajcaria)[15][16].
W USA flunitrazepam wycofano z lecznictwa 1996 r. Został zaklasyfikowany jako substancja o dużym potencjale nadużycia i braku zastosowań medycznych[17].
Preparaty – Polska
edytuj
Do 2006 roku preparat był w Polsce zarejestrowany i dostępny w aptekach pod nazwą handlową: Rohypnol[18]. Obecnie brak preparatów zawierających flunitrazepam zarejestrowanych w Polsce[19].
W Polsce flunitrazepam należy do wykazu środków psychotropowych w grupie III-P, co jest wyjątkiem wśród innych pochodnych benzodiazepiny (większość należy do grupy IV-P).
- Rohypnol tabletki powlekane / Cheplapharm Arzneimittel GmbH (Niemcy)[20][21] / CPS Cito Pharma Services GmbH (Szwajcaria)[22][23].
W Polsce dostępne w aptekach wyłącznie w trybie importu docelowego[24][25].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Flunitrazepam, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB01544 (ang.).
- ↑ Flunitrazepam [online], karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, 22 września 2019, numer katalogowy: F9261 [dostęp 2023-01-23]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Flunitrazepam, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 3380 [dostęp 2023-01-23] (ang.).
- ↑ USL (1984).
- ↑ Erika M Alapi and Janos Fischer. Table of Selected Analogue Classes. Part III of Analogue-based Drug Discovery Eds Janos Fischer, C. Robin Ganellin. John Wiley & Sons, 2006 ISBN 978-3-527-60749-5 Pg 537 which refers to US patent 3,116,203 Oleaginous systems.
- ↑ Jenny Bryan for The Pharmaceutical Journal, Landmark drugs: The discovery of benzodiazepines and the adverse publicity that followed, 18.09.2009.
- ↑ Pharmindex – Apteka 2002 r. – s. 936.
- ↑ a b Bogdan Szukalski, Marta Bykas-Strękowska, Dariusz Błachut, Ewa Taracha. Flunitrazepam – benzodiazepina wykorzystywana w celach przestępczych. Identyfikacja metodą chromatografii gazowej ze spektrometrią mas (GC/MS). „Alkoholizm i Narkomania”. 15 (3), s. 355–365, 2002. [dostęp 2017-05-16]. [zarchiwizowane z adresu 2014-11-09-->].
- ↑ Wojciech Kostowski, Zbigniew S. Herman: Farmakologia – podstawy farmakoterapii: podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy. Wyd. 3 poprawione i uzupełnione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006, s. 1569. ISBN 83-200-3352-7.
- ↑ Leki Współczesnej Terapii – J.K.Podlewski, A.Chwalibogowska-Podlewska 1978 r. – pierwszy polski opis flunitrazepamu.
- ↑ Schwartz RH., Milteer R., LeBeau MA. Drug-facilitated sexual assault (‘date rape’). „Southern Medical Journal”. 6 (93), s. 558–561, 2000. DOI: 10.1097/00007611-200006000-00002. PMID: 10881768.
- ↑ Fünfundzwanzigste Verordnung zur Änderung betäubungsmittelrechtlicher Vorschriften. Verordnung der Bundesregierung, Bundesrat Drucksache 130/11 vom 3. März 2011.
- ↑ Kiss, B et al. Assays for Flunitrazepam. [w:] Neuropathology of Drug Addictions and Substance Misuse Volume 2: Stimulants, Club and Dissociative Drugs, Hallucinogens, Steroids, Inhalants and International Aspects. Editor, Victor R. Preedy. Academic Press, 2016 ISBN 978-0-12-800375-6 s. 513ff.
- ↑ Rohypnol® / Rohypnols® / Rohypnole® (Flunitrazepam) 2mg 30tabs, Roche [online], www.steroidportal.com [dostęp 2017-11-23] (ang.).
- ↑ News Release | Eisai Co., Ltd [online], www.eisai.com [dostęp 2017-11-23] (ang.).
- ↑ Rohypnol, Filmtabletten – compendium.ch [online], compendium.ch [dostęp 2017-11-23].
- ↑ Center for Substance Abuse Research at the University of Maryland Flunitrazepam (Rohypnol) Last Updated on Tuesday, October 29, 2013.
- ↑ Urzędowy Wykaz Produktów Leczniczych i Materiałów Medycznych 2006 r. – s. 712 – preparat w ówczesnym czasie zarejestrowany w Polsce.
- ↑ Obwieszczenie Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych z dnia 18 marca 2014 r. w sprawie ogłoszenia Urzędowego Wykazu Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. [dostęp 2014-11-09]. (pol.).
- ↑ Suchergebnisse für Produkte mit „rohypnol” | arzneimittel-datenbank.de. [dostęp 2017-01-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-05)].
- ↑ Cheplapharm :: Arzneimittel [online], cheplapharm.webjazz.de [dostęp 2017-11-23].
- ↑ https://pharmafoto.ch/rohypnol-cpr-pell-1-mg-av-colorant-30-pce/
- ↑ SWICA - Rohypnol®, Filmtabletten [online], swica.ch [dostęp 2024-04-23] (ang.).
- ↑ Rohypnol, tabletki powlekane, 1 mg, 10 tabl., ulotka, zamienniki, interakcje [online], www.osoz.pl [dostęp 2017-11-23].
- ↑ ktomalek.pl/rohypnol-ulotka-cena-zastosowanie-apteka-tabletki-powlekane-1-mg-30-tabl/ub-3713521
Bibliografia
edytuj- Małgorzata Rzewuska: Leczenie zaburzeń psychicznych. Wyd. 3. Warszawa: PZWL, 2006. ISBN 83-200-3354-3.
