Filharmoniainstytucja kultury zajmująca się organizacją i prezentacją koncertów muzyki poważnej, jak i muzyki rozrywkowej, głównie tych największych, a więc o charakterze pełnoorkiestrowym, najczęściej równocześnie przygotowująca takie utwory do wykonania. Tym samym słowem określa się też gmach takiej instytucji, aczkolwiek istnieją filharmonie posiadające jedynie własne zaplecze lokalowe, a prezentujące utwory w wynajmowanych salach koncertowych. Instytucjami prowadzącymi działalność podobną do filharmonii są np. stowarzyszenia muzyczne.

Filharmonia Warszawska (1939)
Casa da Música, Porto (2005)

Skala działalności

edytuj

Działalność filharmonii jest ukierunkowana na możliwość prezentowania utworów wymagających największych obsad wykonawczych, jak również najbogatszego instrumentarium.

Pod względem skali działalności, filharmonie razem z operami zalicza się do największych instytucji zajmujących się prezentacją muzyki na żywo. O ile jednak w operach prezentowane są utwory sceniczne, to filharmonie skupiają się na muzyce koncertowej.

Repertuar

edytuj

Zasadniczo działalność filharmoniczna dotyczy muzyki poważnej, prezentowane w nich są jednak również inne rodzaje muzyki orkiestrowej, jak muzyka filmowa czy jazzowa.

Zazwyczaj w oddzielnych salach, w ramach podstawowego repertuaru, filharmonie przedstawiają muzykę kameralną.

Historia

edytuj

Słowo „filharmonia” pochodzi z greckiego phileo – miłuję oraz harmonia – współdziałanie, ład. Wzór filharmonii powstał we WłoszechAccademia Filarmonica w Bolonii, Florencji, Weronie. Na ich podobieństwo powstały zrzeszenia filharmoniczne w Lublanie (1794), Wiedniu (1812), Londynie (1813), Berlinie (1882), Pradze (1894). W Polsce pierwsza filharmonia została założona w Krakowie w 1817 r., w której na czele chóru i orkiestry złożonej z muzyków amatorów i zawodowców stał organista wawelski W. Goruczkiewicz. Filharmonia Warszawska powstała w 1901 r., a Lwowska w 1902 r.[1]

Filharmonie w Polsce

edytuj
Filharmonia Rok założenia
Filharmonia Narodowa w Warszawie 1901/1955
Filharmonia im. Karola Szymanowskiego w Krakowie 1909/1945
Filharmonia Świętokrzyska im. Oskara Kolberga w Kielcach 1920/2011
Filharmonia Rybnicka 1934/1960
Filharmonia im. Henryka Wieniawskiego w Lublinie 1944
Filharmonia Pomorska im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy 1945
Filharmonia Śląska w Katowicach 1945
Filharmonia Bałtycka im. Fryderyka Chopina w Gdańsku 1945/2005
Warmińsko-Mazurska Filharmonia im. Feliksa Nowowiejskiego w Olsztynie 1946
Filharmonia Poznańska im. Tadeusza Szeligowskiego 1947
Filharmonia im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie 1948/2014
Filharmonia Łódzka im. Artura Rubinsteina 1949/2004
Filharmonia Zabrzańska 1950
Filharmonia Opolska im. Józefa Elsnera w Opolu 1952
Filharmonia Podlaska w Białymstoku 1954/2012
Filharmonia Podkarpacka im. Artura Malawskiego w Rzeszowie 1955
Filharmonia Koszalińska im. Stanisława Moniuszki 1956
Filharmonia Zielonogórska im. Tadeusza Bairda 1956/1974
Narodowe Forum Muzyki (dawniej: Filharmonia Wrocławska) we Wrocławiu 1958/2014
Filharmonia Częstochowska im. Bronisława Hubermana 1965
Filharmonia Kaliska 1974
Filharmonia Dolnośląska w Jeleniej Górze 1976
Filharmonia Kameralna im. Witolda Lutosławskiego w Łomży 1977
Filharmonia „Sinfonia Baltica” w Słupsku 1977
Filharmonia Sudecka w Wałbrzychu 1978
Polska Filharmonia Kameralna Sopot 1982
Filharmonia Kaszubska w Wejherowie 1990/2013
Filharmonia Gorzowska 2011


Przypisy

edytuj
  1. Pruss Zdzisław, Weber Alicja, Kuczma Rajmund: Bydgoski leksykon muzyczny. Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne. Bydgoszcz 2004, str. 663–664