Fantastyka-Przygoda
„Fantastyka-Przygoda” – seria książek z gatunku fantastyki naukowej[a] Wydawnictwa „Iskry” ukazująca się od 1966 do 1994. W serii ukazały się 122 pozycje, w tym 13 wznowień. Przeciętny nakład wynosił 30 tysięcy egzemplarzy. Seria początkowo nie miała redaktora prowadzącego, po pewnym czasie został nim Lech Jęczmyk, któremu przypisuje się powstanie serii[1]. Ostatnim redaktorem serii był Mirosław Kowalski.
Serie wydawnicze „Iskier”, czyli właśnie „Fantastyka-Przygoda” oraz cykl antologii Kroki w nieznane, (a później: seria „Z kosmonautą” – S.W. „Czytelnik”, „Fantastyka i Groza” – Wydawnictwa Literackiego, „Stało się jutro” – IW „Nasza Księgarnia” i „Fantazja–Przygoda–Rozrywka” – KAW) przez wiele lat były w Polsce głównym źródłem literatury zwanej fantastyką naukową. W tym gatunku wydawnictwo Iskry opublikowało również dwa cykle niedużych objętościowo Zeszytów fantastyczno-naukowych.
Oprawa graficzna
edytujOprawa graficzna serii była uznawana za "przyzwoitą"[2]. Seria w ciągu 30 lat kilkakrotnie zmieniała format i szatę graficzną. W 1974, po ukazaniu się 26 tytułów, zmieniono format i dotychczasowy projekt okładki. Następne zmiany w szacie graficznej wprowadzone zostały od 1979 (ale Sny szybkie z 1979 miały okładkę według „starego” wzoru). Kolejną innowację wprowadzono w 1982 – zbiór opowiadań pt. Kosmodrom miał już zmieniony i format, i okładkę. W 1988 Opus na trzy pociski i następne książki znów wyglądają inaczej niż poprzednio wydane (wyjątek: Długa podróż „Ikara”). Z okładek książek wydanych w 1992 znika znak graficzny, który towarzyszył serii od początku, a na książkach Zelazny’ego z roku 1993 nie pojawił się nawet napis „Fantastyka-Przygoda”.
Odbiór
edytujJuż w 1979 r. seria została opisana jako ciesząca się "olbrzymim powodzeniem",[3] a po latach, jako ciesząca się "wielką popularnością" i "ogromnie poszukiwana przez młodzież"[2]. Marek Oramus pisze o niej jako o najstarszej polskiej serii s-f, grupującej książki o „bardzo różnym poziomie”, które niemniej „można darzyć zaufaniem”[4].
Pozycje
edytujNa początku serii dbano o zachowanie równowagi pomiędzy autorami wschodnimi i zachodnimi. Publikowano utwory niedawno napisane, co dawało serii styl „nowości”, pozycje starsze wydawano w serii „Klasyka Fantastyki”[2].
Wykaz opublikowanych pozycji w ujęciu tabelarycznym (niepełny)
edytuj| Lp | Tytuł | Autor | Rok wydania | Język oryginału |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Zagadka liliowej planety (opowiadania) | antologia | 1966 | rosyjski |
| 2 | Kryształowy sześcian Wenus (opowiadania) | antologia | 1966 | angielski |
| 3 | Znak z kosmosu | Aleksander Poleszczuk | 1966 | rosyjski |
| 4 | W pogoni za wężem morskim (opowiadania) | antologia | 1967 | rosyjski |
| 5 | Obłok Magellana | Stanisław Lem | 1967 | polski |
| 6 | Pięciu na Deimosie | Władimir Michajłow | 1967 | rosyjski |
| 7 | Tajemnica ślepych ptaków (trylogia, cz.1) | Ludvík Souček | 1968 | czeski |
| 8 | Wakacje cyborga (opowiadania) | antologia | 1968 | francuski |
| 9 | Mgławica Andromedy | Iwan Jefremow | 1968 | rosyjski |
| 10 | Łowcy asteroidów | Carlos Rasch | 1968 | niemiecki |
| 11 | Jeźdźcy znikąd | Aleksander i Siergiej Abramowowie | 1969 | rosyjski |
| 12 | Włókno Claperiusa (opowiadania) | Konrad Fiałkowski | 1969 | polski |
| 13 | Koniec wieczności | Isaac Asimov | 1969 | angielski |
| 14 | Znak jeźdźca (trylogia, cz. 2) | Ludvík Souček | 1970 | czeski |
| 15 | Poniedziałek zaczyna się w sobotę | Arkadij i Boris Strugaccy | 1970 | rosyjski |
| 16 | Przenicowany świat | Arkadij i Boris Strugaccy | 1971 | rosyjski |
| 17 | Kroniki marsjańskie (opowiadania) | Ray Bradbury | 1971 | angielski |
| 18 | Jezioro Słoneczne (trylogia, cz.3) | Ludvík Souček | 1972 | czeski |
| 19 | Misja międzyplanetarna | A.E. van Vogt | 1972 | angielski |
| 20 | Dalekie szlaki | Siergiej Sniegow | 1972 | rosyjski |
| 21 | Kowboje oceanu | Arthur C. Clarke | 1972 | angielski |
| 22 | Strefy zerowe | Bohdan Petecki | 1972 | polski |
| 23 | Sprawa zabójstwa | Arkadij i Boris Strugaccy | 1973 | rosyjski |
| 24 | Człowiek w labiryncie | Robert Silverberg | 1973 | angielski |
| 25 | Trudno być bogiem; Drugi najazd Marsjan | Arkadij i Boris Strugaccy | 1974 | rosyjski |
| 26 | Tylko cisza | Bohdan Petecki | 1974 | polski |
| 27 | Piknik na skraju drogi | Arkadij i Boris Strugaccy | 1974 | rosyjski |
| 28 | Komisarz Hard i błękitni ludzie | Paweł Bagriak (pseud. zbiorowy) | 1974 | rosyjski |
| 29 | Dzień tryfidów | John Wyndham | 1975 | angielski |
| 30 | Koniec akcji „Arka” | Arkadij i Boris Strugaccy | 1975 | rosyjski |
| 31 | Kosmodrom (opowiadania, tom 1) | Konrad Fiałkowski | 1975 | polski |
| 32 | Próg nieśmiertelności | Krzysztof Boruń | 1975 | polski |
| 33 | Przejście przez lustro (opowiadania) | Janusz A. Zajdel | 1975 | polski |
| 34 | Operacja Wieczność | Bohdan Petecki | 1975 | polski |
| 35 | Poślizg (opowiadania) | Tadeusz Kozłowski | 1975 | polski |
| 36 | Kulista tajemnica | Wadim Szefner | 1975 | rosyjski |
| 37 | Muzyka dla was, chłopcy (opowiadania) | Adam Hollanek | 1975 | polski |
| 38 | Non stop | Brian W. Aldiss | 1975 | angielski |
| 39 | Kosmodrom (opowiadania, tom 2) | Konrad Fiałkowski | 1976 | polski |
| 40 | Ludzie jak ludzie (opowiadania) | Kirył Bułyczow | 1976 | rosyjski |
| 41 | Jana Ciągwy władza nad materią (opowiadania) | Zbigniew Dworak Roman Danak | 1977 | polski |
| 42/1 | Co to jest fantastyka naukowa? (eseje) | Julij Kagarlicki | 1977 | rosyjski |
| 42/2 | Messier 13 | Bohdan Petecki | 1977 | polski |
| 43 | Wojna światów | Herbert George Wells | 1977 | angielski |
| 44/1 | Eden | Stanisław Lem | 1977 | polski |
| 44/2 | Dalekie szlaki (wyd. 2) | Siergiej Sniegow | 1977 | rosyjski |
| 45 | Żuraw w garści; Kontakt | Kirył Bułyczow; Jarosław Gołowanow, Julij Gusman | 1977 | rosyjski |
| 46/1 | K jak kosmos (opowiadania) | Ray Bradbury | 1978 | angielski |
| 46/2 | Kowboje oceanu (wyd. 2) | Arthur C. Clarke | 1978 | angielski |
| 47 | Kogga z czarnego słońca | Bohdan Petecki | 1978 | polski |
| 48 | Próba inwazji | Czesław Białczyński | 1979 | polski |
| 49 | Sny szybkie | Zinowij Juriew | 1979 | rosyjski |
| 50 | Ekspedycja mikro | Alexander Kröger | 1979 | niemiecki |
| 51 | Homo divisus | Konrad Fiałkowski | 1979 | polski |
| 52 | Powtórka (opowiadania) | Stanisław Lem | 1979 | polski |
| 53 | Planeta 412 bis | Jewgienij Gulakowski | 1979 | rosyjski |
| 54 | Katharsis | Jacek Sawaszkiewicz | 1980 | polski |
| 55 | Opowieści o pilocie Pirxie (opowiadania) | Stanisław Lem | 1980 | polski |
| 56 | Wszystkie strony świata (opowiadania) | Ursula K. Le Guin | 1980 | angielski |
| 57 | Wielkie dni łotrów (opowiadania) | Rajmund Hanke | 1980 | polski |
| 58 | Jeszcze trochę pożyć | Adam Hollanek | 1980 | polski |
| 59 | Planeta małp | Pierre Boulle | 1980 | francuski |
| 60 | Wyprawa do gwiazd | A.E. van Vogt | 1981 | angielski |
| 61 | Solaris | Stanisław Lem | 1982 | polski |
| 62 | Niezwyciężony | Stanisław Lem | 1982 | polski |
| 63 | Kosmodrom (opowiadania, t. 1-2) | Konrad Fiałkowski | 1982 | polski |
| 64 | Wszystko dozwolone | Aleksander i Siergiej Abramow | 1982 | rosyjski |
| 65 | Zadanie | Péter Zsoldos | 1982 | węgierski |
| 66 | Limes inferior | Janusz A. Zajdel | 1982 | polski |
| 67 | Druga planeta słońca Ogg | Péter Lengyel | 1982 | węgierski |
| 68/1 | Retrogenetyka i inne opowiadania (opowiadania) | Kirył Bułyczow | 1983 | rosyjski |
| 68/2 | Strefy zerowe (wyd. 2) | Bohdan Petecki | 1983 | polski |
| 69 | Miasto na Górze | Kirył Bułyczow | 1983 | rosyjski |
| 70 | Cieplarnia | Brian W. Aldiss | 1983 | angielski |
| 71 | Kosmiczny kalejdoskop (opowiadania) | Bob Shaw | 1983 | angielski |
| 72 | Żuk w mrowisku | Arkadij i Boris Strugaccy | 1983 | rosyjski |
| 73 | Pierwszy Ziemianin | Bohdan Petecki | 1983 | polski |
| 74 | Miliard lat przed końcem świata | Arkadij i Boris Strugaccy | 1984 | rosyjski |
| 75 | Trawa | Constantin Cublesan | 1984 | rumuński |
| 76 | Paradyzja | Janusz A. Zajdel | 1984 | polski |
| 77 | Daimonion (opowiadania) | Andrzej Ziemiański | 1985 | polski |
| 78 | Diuna (2 tomy) | Frank Herbert | 1985 | angielski |
| 79 | Arsenał | Marek Oramus | 1985 | polski |
| 80 | Kto zastąpi człowieka? (opowiadania) | Brian W. Aldiss | 1985 | angielski |
| 81 | Zagubiona przyszłość (trylogia, cz. 1) | Krzysztof Boruń, Andrzej Trepka | 1986 | polski |
| 82/1 | Labirynt wyobraźni (opowiadania) | Jerzy Grundkowski | 1986 | polski |
| 82/2 | Tylko cisza (wyd. 2) | Bohdan Petecki | 1986 | polski |
| 83/1 | Tylko Ziemia (opowiadania) | Emma Popik | 1986 | polski |
| 83/2 | Kroniki marsjańskie (wyd. 2) | Ray Bradbury | 1986 | angielski |
| 84 | Człowiek plus | Frederik Pohl | 1986 | angielski |
| 85 | Słuchacze | James E. Gunn | 1987 | angielski |
| Trzy dni tygrysa | Mirosław P. Jabłoński | 1987 | polski | |
| Wojny urojone | Andrzej Ziemiański | 1987 | polski | |
| Milion nowych dni | Bob Shaw | 1987 | angielski | |
| Galaktyka (opowiadania, t. 1-2) | antologia | 1987 | rosyjski | |
| Proxima (trylogia, cz. 2) | Krzysztof Boruń, Andrzej Trepka | 1987 | polski | |
| Limes inferior (wyd. 2) | Janusz A. Zajdel | 1987 | polski | |
| Przenicowany świat (wyd. 2) | Arkadij i Boris Strugaccy | 1987 | rosyjski | |
| Wojna światów (wyd. 2) | Herbert George Wells | 1987 | angielski | |
| Kosmiczni bracia (trylogia, cz. 3) | Krzysztof Boruń, Andrzej Trepka | 1988 | polski | |
| A to mistyka! (opowiadania) | Grzegorz Babula | 1988 | polski | |
| Algorytm pustki | Ryszard Głowacki | 1988 | polski | |
| Opus na trzy pociski (opowiadania) | Andrzej Zimniak | 1988 | polski | |
| Pielgrzymka na Ziemię (opowiadania) | Robert Sheckley | 1988 | angielski | |
| Operacja Wieczność (wyd. 2) | Bohdan Petecki | 1988 | polski | |
| Żuk w mrowisku (wyd. 2) | Arkadij i Boris Strugaccy | 1988 | rosyjski | |
| Wiosna Helikonii | Brian W. Aldiss | 1989 | angielski | |
| Gwiazda (opowiadania) | Arthur C. Clarke | 1989 | angielski | |
| Długa podróż „Ikara” | Luben Diłow | 1989 | bułgarski | |
| Fale tłumią wiatr | Arkadij i Boris Strugaccy | 1989 | rosyjski | |
| Mord założycielski | Edmund Wnuk-Lipiński | 1989 | polski | |
| Dziewięciu książąt Amberu; Karabiny Avalonu | Roger Zelazny | 1989 | angielski | |
| Jasnowidzenia inżyniera Szarka | Krzysztof Boruń | 1990 | polski | |
| Dzień drogi do Meorii | Marek Oramus | 1990 | polski | |
| Czas Wodnika (opowiadania) | Mirosław P. Jabłoński | 1990 | polski | |
| Na tropach jednorożca | Mike Resnick | 1991 | angielski | |
| Dzień tryfidów (wyd. 2, uzup.) | John Wyndham | 1991 | angielski | |
| Koniec wieczności (wyd. 2) | Isaac Asimov | 1991 | angielski | |
| Lato Helikonii | Brian W. Aldiss | 1992 | angielski | |
| Zima Helikonii | Brian W. Aldiss | 1992 | angielski | |
| Śmierć trawy | John Christopher | 1992 | angielski | |
| Znak Jednorożca | Roger Zelazny | 1993 | angielski | |
| Krew Amberu | Roger Zelazny | 1994 | angielski |
Uwagi
edytuj- ↑ Jedynym wyjątkiem – pozycją niebeletrystyczną – jest zbiór esejów Julija Kagarlickiego Co to jest fantastyka naukowa? różniący się nieco okładką.
Przypisy
edytuj- ↑ Krzysztof Uniłowski, Fantastyka i realizm, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2014, ISBN 978-83-8012-298-7 [dostęp 2022-04-15] (pol.).
- ↑ a b c Urszula Kowalewska, Rola polskich serii książkowych na przykładzie serii Państwowego Wydawnictwa „Iskry” w latach 1956-1992, 2009, ISSN 0860-7435 [dostęp 2022-04-15] (pol.).
- ↑ Prace literackie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1973, s. 79 [dostęp 2022-04-15] (pol.).
- ↑ Marek Oramus: Wyposażenie osobiste. Warszawa: Iskry, 1987, s. 12. ISBN 83-207-0996-2.