Elephas
rodzaj ssaka
Elephas – rodzaj ssaków z rodziny słoniowatych (Elephantidae).
| Elephas | |||||
| Linnaeus, 1758[1] | |||||
 Przedstawiciel rodzaju – samiec słonia indyjskiego (E. maximus) | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj |
Elephas | ||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
|
Elephas maximus Linnaeus, 1758 | |||||
| |||||
| Gatunki | |||||
| |||||
Zasięg występowania
edytujRodzaj obejmuje jeden żyjący współcześnie gatunek występujący w południowej i południowo-wschodniej Azji[11][12][13].
Morfologia
edytujDługość ciała (włącznie z trąbą) 550–640 cm, długość ogona 120–150 cm, wysokość w kłębie samic 240–250 cm, samców 270–340 cm; masa ciała samic około 2720 kg (maksymalnie do 4160 kg), samców około 3600 kg (maksymalnie do 6000 kg)[12][14].
Systematyka
edytujRodzaj zdefiniował w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w książce swojego autorstwa Systema Naturae[1]. Na gatunek typowy (oznaczenie monotypowe) wyznaczono słonia indyjskiego (E. maximus).
Etymologia
edytuj- Elephas (Elephantus): gr. ελεφας elephas, ελεφαντος elephantos ‘słoń’[15].
- Euelephas: gr. ευ eu ‘dobry, typowy’; ελεφας elephas, ελεφαντος elephantos ‘słoń’[16]. Gatunek typowy: †Elephas planifrons Falconer & Cautley, 1845.
- Polydiskodon: gr. πολυς polus ‘dużo, wiele’; δισκος diskos ‘płyta, dysk’; οδους odous, οδοντος odontos ‘ząb’[17]. Gatunek typowy: nie podany.
- Leithadamsia: Andrew Leith Adams (1827–1882), szkocki zoolog[5]. Gatunek typowy: †Leith-Adamsia siwalikiensis Matsumoto, 1927 (= Elephas planifrons Falconer & Cautley, 1845).
- Hypselephas: gr. ὑψι hupsi ‘wysoko, w górze’[18]; ελεφας elephas, ελεφαντος elephantos ‘słoń’[19]. Gatunek typowy: †Elephas hysudricus Falconer & Cautley, 1845.
- Platelephas: gr. πλατυς platus ‘szeroki’[20]; ελεφας elephas, ελεφαντος elephantos ‘słoń’[19]. Gatunek typowy: †Elephas platycephalus Osborn, 1929.
- Phanagoroloxodon: Fanagoria (gr. Φαναγoρεια Phanagoreia) starożytne miasto, Półwysep Tamański, Cieśnina Kerczeńska; rodzaj Loxodon Falconer, 1857[8]. Gatunek typowy: †Phanagoroloxodon mammontoides Garutt, 1957.
- Protelephas: gr. πρωτος prōtos ‘pierwszy, przed’[21]; rodzaj Elephas Linnaeus, 1758. Gatunek typowy: †Elephas planifrons Falconer & Cautley, 1845.
- Eoelephas: gr. εως eōs lub ηως ēōs ‘wschód, świt’[22]; rodzaj Elephas Linnaeus, 1758. Gatunek typowy: †Elephas ekorensis Maglio, 1970.
Podział systematyczny
edytujDo rodzaju należy jeden występujący współcześnie gatunek[23][14][11][24]:
- Elephas maximus Linnaeus, 1758 – słoń indyjski
Opisano również gatunki wymarłe[25]:
- Elephas beyeri von Koenigwald, 1956[26] (Filipiny; plejstocen)
- Elephas chiai (Liu Jialong & Zhen Shuonan, 1981)[9] (Chińska Republika Ludowa)
- Elephas ekorensis Maglio, 1970[27] (Kenia; pliocen–plejstocen)
- Elephas hysudricus Falconer & Cautley, 1845[28] (Indie; plejstocen)
- Elephas hysudrindicus Dubois, 1908[29] (Jawa; plejstocen)
- Elephas iolensis Pomel, 1895[30] (Algieria; plejstocen)
- Elephas mammontoides (Garutt, 1957)[7] (Rosja)
- Elephas planifrons Falconer & Cautley, 1845[31] (Indie; pliocen)
- Elephas platycephalus Osborn, 1929[32] (Indie; pliocen-plejstocen).
Uwagi
edytuj- ↑ Wariant pisowni Elephas Linnaeus, 1758.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 33. (łac.).
- ↑ É. Geoffroy Saint-Hilaire & G. Cuvier. Mémoire sur une nouvelle division des Mammifères, et sur les principes qui doivent servir de base dans cette sorte de travail, lu à la société d’Histoire naturelle, le premier floréal de l’an troisième, par les citoyens. „Magasin Encyclopédique”. 1 (2), s. 189, 1795. (fr.).
- ↑ H. Falconer. On the Species of Mastodon and Elephant occurring in the fossil state in Great Britain. „The Quarterly journal of the Geological Society of London”. 13 (4), s. 318, 1857. (ang.).
- ↑ H. Pohlig. Dentition und Kranologie des Elephas antiquus Falc. mit Beiträgen über Elephas primigenius Blum. und Elephas meridionalis Nesti. „Nova acta Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Germanicae Naturae Curiosorum”. 53 (1), s. 138, 1888. (niem.).
- ↑ a b H. Matsumoto. On Leith-Adamsia siwalikiensis, a new generic and specific name of archetypal elephants. „Japanese Journal of Geology and Geography”. 5 (4), s. 214, 1928. (ang.).
- ↑ a b H.F. Osborn: Proboscidea. A Monograph of the Discovery, Evolution, Migration and Extinction of the Mastodonts and Elephants of the World. Cz. 1: Moeritherioidea. Deinotherioidea. Mastodontoidea. New York: American Museum Press, 1936, s. 12. (ang.).
- ↑ a b В.Е. Гарутт. На новом ископаемом слоне Phanagoroloxodon mammontoides gen. et sp. nov. ноябрь с Кавказа. „Доклады Академии Наук СССР”. 112 (1), s. 333, 1957. (ros.).
- ↑ a b В.Е. Гарутт. Новые данные о древнейших слонах. Род Protelephas gen. nov. „Доклады Академии Наук СССР”. 114 (1), s. 189, 1957. (ros.).
- ↑ a b J. Liu & S. Zhen. Quaternary mammalian fauna from N. Anhui and a principle in relation to it. „Scientia Sinica”. 24 (2), s. 216–225, 1981.
- ↑ В.Е. Гарутт. Происхождение слонов и пути их филогении. „Труды зоологического института АН СССР”. 149, s. 23, 1986. (ros.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 118. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b G. Wittemyer: Family Elephantidae (Elephants). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 79. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Elephas. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-30].
- ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 77. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 225.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 275.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 555.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 122.
- ↑ a b Jaeger 1959 ↓, s. 90.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 200.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 209.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 93.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-22]. (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 24. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra, Elephas Linnaeus, 1758, Hesperomys project (Version 23.8.0), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-08-22] (ang.).
- ↑ G.H.R. von Koenigwald: Fossil mammals from the Philippines. Quezon City: National Research Council of the Philippines, 1956, s. 12. (ang.).
- ↑ V.J. Moglio. Four new species of elephantidae from the Plio-Pleistocene of northwestern Kenya. „Breviora”. 341, s. 20, 1969–1970. (ang.).
- ↑ Falconer i Cautley 1845 ↓, s. 41, ryc. 5.
- ↑ E. Dubois. Das geologische Alter der Kendeng- oder Trinil-Fauna. „Tijdschrift van het Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap”. 2, s. 1235–127, 1908. (niem.).
- ↑ A.N. Pomel: Paléontologie. Monographies. Les éléphants quaternaires. Alger: Imprimerie P. Fontana, 1895, s. 32, seria: Carte géologique de l’Algérie. (fr.).
- ↑ Falconer i Cautley 1845 ↓, s. 38, ryc. 2.
- ↑ H.F. Osborn. New Eurasiatic and American proboscideans. „American Museum novitates”. 393, s. 22, 1929. (ang.).
Bibliografia
edytuj- H. Falconer & P. Cautley: Fauna antiqua sivalensis, being the fossil zoology of the Sewalik Hills, in the north of India. London: Smith, Elder and Co, 1846, s. 1–64, 1–136, ryc. 1–92. (ang.).
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
- E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1-316. (ang.).