El
El – w mitologii ugaryckiej najwyższy bóg kananejski, który według tekstów z Ugaritu (XV–XIV wiek p.n.e.) był stwórcą świata, ojcem i przywódcą bogów i ludzi – królem i sędzią, strażnikiem porządku kosmicznego i politycznego, wspierającym królów w sprawowaniu władzy. Występuje również jako mędrzec wyjaśniający sny. Był wieczny, mądry, sprawiedliwy, dobry i miłosierny, życzliwy ludziom. Jeden z tekstów określa go mianem byka, co miało symbolizować siłę seksualną w akcie tworzenia bogów. Żoną Ela była bogini Aszirat. W sztuce przedstawiany jako starzec w ozdobionym rogami nakryciu głowy, siedzący na tronie. Miał wiele dzieci, do najważniejszych należeli: Asztar, Jam i Mot. W ugaryckich tekstach dzieckiem Ela nazywany bywa również Baal (syn Dagona) a także jego siostra Anat[1]. Określenia te powiązane są z wiarą, iż El jest „stwórcą stworzeń” (bny bnwt).
| bóg stwórca świata, ojciec i przywódca bogów i ludzi, strażnik porządku kosmicznego i politycznego | |
| |
| Występowanie | |
|---|---|
| Teren kultu | |
| Rodzina | |
| Żona | |
| Dzieci | |
Z powodu podeszłego wieku przekazał z czasem najwyższą władzę Baalowi, który okazał się najbardziej godnym tego zaszczytu. Pomimo tego w dalszym ciągu cieszył się znaczną czcią i autorytetem pośród bogów i ludzi. Mit o przejęciu władzy przez Baala przypomina grecką opowieść o przejęciu władzy nad światem przez Zeusa, jak również nordycki mit objęcia władzy nad panteonem przez Odyna. Według Jana Parandowskiego jest to metafora walk między ludami rolniczymi dawnej Europy a Indoeuropejczykami[2].
Według opinii wielu badaczy jak Gerd Theissen, Morton Smith czy Lowell Handy, od Ela wywodzi się kult Jahwe[3][4][5][6][7][8], którego żoną była bogini Aszera[9][10].
Etymologia
edytuj
El: prawdopodobnie od rdzenia „wl” – „być mocnym”, „stać na czele”. El był bogiem osobowym, ale od jego imienia wywodzi się w językach semickich ogólny rzeczownik „bóg” (hebr. 'el, akad. 'ilu, arab. 'ilah, ugaryckie 'l, południowoarabskie 'ilumkuh „bóg”), a także termin biblijny Elohim.
Przypisy
edytuj- ↑ Religia kananejska. W: Michael Grant: Dzieje dawnego Izraela. Warszawa: PIW, 1991, s. 37-39. ISBN 83-06-02154-1.
- ↑ Jan Parandowski, Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian.
- ↑ L. Handy, Among the Host of Heaven, Winona Lake, IN, Eisenbrauns 1993.
- ↑ The Appearance of Pantheon in Judah, w: The Triumph of Elohim, Diana Edelman (red.), Grand Rapids, Eerdmans, 1996, s. 27-43.
- ↑ The Authorization of Divine Power and Guilt of God in the Book of Job, „Journal for the Study of the Old Testament” (60), 1993.
- ↑ Hezekiah's Unlikely Reform, Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 100 (1988).
- ↑ Dissenting Deities or Obedient Angels, Biblical Research 35 (1990).
- ↑ „Sounds, Words and Meanings in Psalm 82", Journal for the Study of the Old Testament 47 (1990)
- ↑ Jahwe miał żonę [online], TVP, 23 marca 2011 [zarchiwizowane z adresu 2013-12-25].
- ↑ Biblijny Jahwe miał żonę, boginię Aszerach, onet.pl
Bibliografia
edytuj- Encyklopedia Religii, PWN, t.3
- Łukasz Toboła, Cykl Baala z Ugarit, Enigma Press, Kraków 2008
- Witold Tyloch, Odkrycia w Ugarit a Stary Testament, PWN, Warszawa 1980