Dzietrzniki
Dzietrzniki – wieś w Polsce, położona w województwie łódzkim, w powiecie wieluńskim, w gminie Pątnów.
| wieś | |
 Widok ogólny wsi ze wzgórza kościelnego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2005) |
1064 |
| Strefa numeracyjna |
43 |
| Kod pocztowy |
98-335[2] |
| Tablice rejestracyjne |
EWI |
| SIMC |
0709282 |
Położenie na mapie gminy Pątnów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu wieluńskiego  | |
 51°07′01″N 18°36′38″E/51,116944 18,610556[1]
| |
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Dzietrzniki. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie sieradzkim.
Wieś znajduje się 11 km na południe od Wielunia, na skraju dużego kompleksu leśnego. Przez obrzeża wsi przebiega droga krajowa nr 43 łącząca Częstochowę z Wieluniem oraz wybudowana w 1926 linia kolejowa nr 181 relacji Herby Nowe – Wieluń Dąbrowa. W Dzietrznikach znajduje się stacja kolejowa na której zatrzymują się pociągi osobowe.
Integralne części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0709299 | Izdebki | część wsi |
| 0709313 | Koziochy | część wsi |
| 0709320 | Kusa Strona | część wsi |
| 0709336 | Młyny | część wsi |
| 0709342 | Rogatki | część wsi |
Historia
edytujDzietrzniki są jedną z najstarszych wsi ziemi wieluńskiej. Wspomina się już o Zirsnici w dokumencie z 1210 roku jako jednej z włości nadanych przez Władysława Odonica klasztorowi cystersów w Przemęcie, osady na pograniczu wielopolsko-śląskim. W 1381 miejscowość wymieniona jako "Dzierssniki, Derszinky, Dersniky, Dziesniki"[5].
Dzierżniki, czyli dzisiejsze Dzietrzniki były wsią służebną ziemi wieluńskiej (obok takich miejscowości jak Bobrowniki, Cieśle, Czastary, Komorniki, Kowale, Rudniki, Łagiewniki czy Sokolniki). Nazwa Dzietrznik powstała w okresie średniowiecza (X-XIV wiek) i najprawdopodobniej wywodzi się od prasłowiańskiego słowa dьrgati (międlić, czesać, dzierzgać), co sugeruje, że była to osada, w której dzierzgacze międlili len, czyli przeciągali przez żelazny grzebień w celu usunięcia główek z nasionami) i w ten sposób oczyszczali włókna.
Po raz kolejny wieś Dzietrzniki w dokumentach wspomniana została w 1381 roku. W 1393 roku król polski Władysław II Jagiełło nadał wieś klasztorowi oo. paulinów z Wielunia, zwalniając sołtysa i kmieci od wszystkich danin i powinności z wyjątkiem dawania ćw. owsa. W 1412 przeor klasztoru paulinów w Wieluniu zapłacił 20 grzywien sołtysowi Henrykowi za zrzeczenie się sołectwa. W 1511 wieś liczyła 3,5 łana, a w 1518 sześć łanów. W 1520 mieszkańcy płacili kanonikom wieluńskim dziesięcinę z ról osiadłych i opustoszałych oraz z trzech młynów, a z folwarku miejscowemu plebanowi. We wsi w tym roku 4 łany należały do plebana. Byli karczmarze, zagrodnicy oraz trzej młynarze. W 1564 do zamku wieluńskiego mieszkańcy dawali po ćw. owsa, każda wartości 8 groszy. W 1552 we wsi gospodarowało 22 kmieci. Stały w niej 2 młyny, a także karczma, do której przynależało 1/4 łana. W 1553 miejscowość liczyła 5 łanów[5].
Od XV wieku był tu drewniany kościół, w którym funkcję proboszcza pełnił zawsze przeor z Wielunia. Ostatni drewniany kościół (z sobotami), konsekrowany w 1625, przetrwał do 16 maja 1905.
Zabytki
edytujW 1900 rozpoczęto budowę obecnego neogotyckiego murowanego kościoła pw. Najświętszego Serca Jezusa. Projektantem świątyni był inżynier powiatowy z Wielunia, Józef Szrajer. Budowę kościoła ukończono w 1908.
Na cmentarzu w Dzietrznikach (na lewo od wejścia) jest zachowany w stanie szczątkowym grób 30. powstańców, poległych w bitwie pod Kluskami w dniu 22 kwietnia 1863, wśród nich Teodor Suchorski – właściciel Smaszkowa.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 28935
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 242 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rosin 1963 ↓.
Bibliografia
edytuj- Ryszard Rosin: Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej w średniowieczu, hasło: „Dzietrzniki”. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963, s. 78-79.
Linki zewnętrzne
edytuj- Dzietrzniki w „Słowniku historyczno-geograficznym ziemi wieluńskiej w średniowieczu”
- Dzietrzniki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 288.
- Dzietrzniki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 465.
- Dzietrzniki w: Dzieje Szkoły w Dzietrznikach. Rys historyczny wydany z okazji 80. rocznicy ukończenia budowy Publicznej Szkoły Podstawowej w Dzietrznikach 1937–2017.