Działoszyn

Działoszyn
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Rondo komunikacyjne na Placu Wolności – widok z lotu ptaka
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	pajęczański
Gmina	Działoszyn
Prawa miejskie	1412–1870, 1994
Burmistrz	Rafał Drab (od 2010)
Powierzchnia	4,94 km²
Populacja (31.12.2023); • liczba ludności; • gęstość	; 5239; 1060,5 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 43
Kod pocztowy	98-355
Tablice rejestracyjne	EPJ
	Położenie na mapie gminy Działoszyn Działoszyn
	Położenie na mapie Polski Działoszyn
	Położenie na mapie województwa łódzkiego Działoszyn
	Położenie na mapie powiatu pajęczańskiego Działoszyn
	51°07′04″N 18°52′12″E/51,117778 18,870000
TERC (TERYT)	1009014
SIMC	0703026
	Urząd miejskiul. Piłsudskiego 21; 98-355 Działoszyn
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Działoszyn – miasto w środkowo-południowej Polsce, w województwie łódzkim, w powiecie pajęczańskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Działoszyn, położone na obszarze historycznej ziemi wieluńskiej. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa sieradzkiego.

Według danych GUS z 31 grudnia 2023 r. miasto liczyło 5239 mieszkańców^[2]

Działoszyn leży nad Wartą, tuż przy jej przełomie.

Historia

Pałac Męcińskich, obecnie powiatowy ośrodek kultury, mieści Muzeum Regionalne

Do 1939

Ważna osada na szlaku handlowym między Rusią a Śląskiem. Osada lokowana na prawie magdeburskim, prawa miejskie uzyskała w 1412. Ważny ośrodek kalwinizmu i braci polskich. Doszczętnie zniszczony podczas potopu szwedzkiego. Podczas rozbiorów pod panowaniem pruskim, od 1809 w Księstwie Warszawskim.

Aż do wielkiego pożaru, w którym spłonęła – z powodu drewnianych zabudowań – cała osada, w Działoszynie istniała synagoga o bardzo dużym znaczeniu w skali kraju.

II wojna światowa

Podczas wojny obronnej 1939 roku miejsce ciężkich walk 30 Dywizji Piechoty gen. Leopolda Cehaka. W odwecie za śmierć generała Dilla, doszczętnie zniszczone w dniach 1–3 września przez lotnictwo niemieckie; według opowiadań niektórych mieszkańców po nalocie zostały w mieście tylko 4 budynki. Niemcy później również nazywali Działoszyn od nazwiska generała Dilla. Podczas okupacji miejscową ludność żydowską wywieziono do obozów koncentracyjnych.

Czasy powojenne

Od lat 60. XX w. ponowny okres odbudowy. Budowa cementowni w Działoszynie znacznie wpłynęła na okoliczne tereny. W Działoszynie i zarazem siedzibie powiatu Pajęczno, zbudowano nowe osiedla bloków mieszkalnych.1 stycznia 1994 r. Działoszyn odzyskał prawa miejskie.

Przemysł i transport

Działoszyn – most przez Wartę w ciągu drogi krajowej 42

Przemysł

W XIX wieku w Działoszynie istniała fabryka tytoniu i cygar Kronenberga.

Od stycznia 1986 w Działoszynie funkcjonuje Z.P.O i W "ALMAR" zakład zajmujący się przetwórstwem owoców i warzyw.

W 1993 została tutaj założona fabryka lodów i mrożonek „Anita”^[3].

Komunikacja drogowa

Przez Działoszyn przebiega droga krajowa oraz dwie drogi wojewódzkie:

droga krajowa nr 42 relacji Namysłów – Kluczbork – Działoszyn – Pajęczno – Radomsko – Ostrowiec Świętokrzyski
droga wojewódzka nr 486 relacji Działoszyn – Wieluń
droga wojewódzka nr 491 relacji Działoszyn – Częstochowa.

Komunikacja kolejowa

W pobliżu Działoszyna przebiega linia kolejowa nr 131, na której znajduje się stacja kolejowa Działoszyn (zamknięta dla ruchu pasażerskiego w 2009 r.).

Turystyka

Urząd Miasta i Gminy w Działoszynie – widok z lotu ptaka

Stanica kajakowa w Działoszynie – widok z lotu ptaka

Na końcu ulicy Zamkowej, na starym mieście znajduje się późnorenesansowy pałac. Obecnie mieści się tam sala wystawowa, sale konferencyjne, galeria lokalnych artystów i restauracja. Dookoła pałacu rozpościera się park, założony na wzór angielski i francuski. Za rynkiem (Placem Wolności) przy ul. Kościelnej stoi kościół pw. Znalezienia Krzyża św. i św. Marii Magdaleny, z XIV wieku.

Rekreacja

Na wyspie (teren rekreacji i wypoczynku mieszkańców) znajduje się las, plac zabaw, siłownia, oraz boisko sportowe. Przy drodze wylotowej w kierunku cementowni "Warta" znajduje się stadion klubu piłkarskiego Warta Działoszyn; są tam również korty tenisowe, pole do gry w mini golfa, siłownia, pumptrack, skatepark i boisko do koszykówki.

Przyroda

Od strony zachodniej i południowo-wschodniej Działoszyn otacza las. Na zachodzie, w Załęczańskim Parku Krajobrazowym znajdują się formy skał wapiennych i skamieniałości, głównie amonity.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2023^[2]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	5239	100	2739	52,28	2500	47,72

Piramida wieku mieszkańców Działoszyna w 2014 roku^[4].

Ludzie związani z Działoszynem

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Działoszynem.

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Działoszynie.

Zabytki

Kościół Znalezienia Krzyża św. i św. Marii Magdaleny

Późnorenesansowy pałac Stanisława Męcińskiego (według tradycji niegdyś stała tu słowiańska świątynia) i kościół parafialny (XVIII wiek).

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa^[5] na listę zabytków wpisane są obiekty:

kościół parafialny pw. św. św. Marii i Magdaleny, XVIII/XIX, nr rej.: 646 z 30.08.1967; w 2022 w czasie przebudowy drogi wojewódzkiej nr 486 odkryto pozostałości cmentarza przykościelnego sprzed 300 lat^[6]
dzwonnica, nr rej.: 647 z 30.08.1967
pałac, XVIII, XX, nr rej.: 248 z 30.08.1967
elektrownia wodna, drewn., nr rej.: 347 z 6.10.1986

Sport

W Działoszynie działa klub sportowy Warta Działoszyn. Prowadzi dwie sekcje: piłki nożnej i siatkówki.

Piłka nożna KS Warta Działoszyn (dawniej: Budowlani Działoszyn), występuje obecnie w czwartej lidze. Założony został 6 kwietnia 1965. Swoją profesjonalną karierę rozpoczął tu w sezonie 1983/84 Robert Warzycha.

Sekcja siatkówki męskiej KS Warta Działoszyn istnieje od roku 2004. W sezonie 2006/2007 Warta występowała w II lidze.

Szkolnictwo w Działoszynie

Na terenie miasta działają:
Żłobki:

Żłobek im. Kubusia Puchatka

Przedszkola:

Publiczne Miejskie Przedszkole

Szkoły podstawowe:

Szkoła Podstawowa im. św. Jana Pawła II

Szkoły ponadpodstawowe:

Zespół Szkół im. Marii Skłodowskiej-Curie

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół rzymskokatolicki:
- parafia św. Marii Magdaleny
- parafia bł. Michała Kozala

Podział administracyjny

Obszar miasta Działoszyna podzielony jest na 3 jednostki pomocnicze gminy, nazwane przez Radę Gminy Działoszyn osiedlami. Wyróżnione są one numerami od 1 do 3^[7]. W rejestrze TERYT wyróżnionych jest 5 integralnych części miasta. Są to^[8]:

Zobacz też

Przypisy

↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .
↑ ^a ^b ^c Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2024-05-15].
↑ O firmie. oficjalna strona [dostęp 2019-06-13]
↑ Działoszyn w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2008-09-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-27)].
↑ Zbigniew Rybczyński: Pod drogą w Działoszynie archeolodzy odsłonili cmentarz przykościelny sprzed wieków. 2022-10-10. [dostęp 2022-10-11].
↑ Uchwały w sprawie uchwalenia i zmian statutu. Urząd Miasta i Gminy Działoszyn. [dostęp 2017-02-27].
↑ Rejestr TERYT

Linki zewnętrzne

Działoszyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 263 .
Łaże, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 618 .
Oficjalna strona internetowa
Historia Żydów w Działoszynie na portalu Wirtualny Sztetl

[gus2022-1] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .

[gus_lud-2] Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2024-05-15].

[3] O firmie. oficjalna strona [dostęp 2019-06-13]

[populacja2016-4] Działoszyn w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[5] NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2008-09-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-27)].

[6] Zbigniew Rybczyński: Pod drogą w Działoszynie archeolodzy odsłonili cmentarz przykościelny sprzed wieków. 2022-10-10. [dostęp 2022-10-11].

[jednpom-7] Uchwały w sprawie uchwalenia i zmian statutu. Urząd Miasta i Gminy Działoszyn. [dostęp 2017-02-27].

[8] Rejestr TERYT

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]