Dworek Kostasiów w Tarnowie
Dworek Kostasiów w Tarnowie – podmiejski dom o architekturze dworkowej z pierwszej połowy XIX wieku, położony w Tarnowie, w województwie małopolskim. Od 2020 roku budynek jest siedzibą restauracji „Różana-Batorego19”.
 nr rej. A-225 z 6.09.1980
| |
 Dworek przy ulicy Batorego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Batorego 19, |
| Typ budynku |
dom (dworek) |
| Kondygnacje |
2 |
| Rozpoczęcie budowy |
I połowa XIX wieku |
| Odbudowano |
2017-2020 |
Położenie na mapie Polski  | |
 50°00′48″N 20°55′09″E/50,013333 20,919167
| |
| Strona internetowa | |
Historia
edytuj
Budynek został wzniesiony w pierwszej połowie XIX wieku (prawdopodobnie około roku 1810) przy ulicy, która wówczas nosiła nazwę Różana[1]. Znajdował się u podnóża wzniesienia, na którym ulokowano miasto, w terenie podmiejskim o charakterze wiejskim[2].
Nie był dworem szlacheckim, czyli siedzibą osób zaliczanych do szlachty, a jedynie wyglądem nawiązywał do dworów. Właścicielem nieruchomości był książę Eustachy Stanisław Sanguszko, który podarował ją (jak miał w zwyczaju) swojemu służącemu Tadeuszowi Kostasiowi. Stąd dworek nazywany bywa „Dworkiem Kostasiów”[1]. Tadeusz Kostaś był majordomusem księcia, zaś jego żona – akuszerką[2].
Dom pierwotnie pokryto gontem drewnianym, później (jeszcze w XIX wieku) został pokryty papą, która przetrwała do początków XXI wieku. W budynku przylegającym do dworku od strony obecnej ulicy Rogoyskiego znajdował się sklep dzierżawiony i prowadzony przez mieszkańców Tarnowa pochodzenia żydowskiego. Budynek ten nie przetrwał do czasów współczesnych, ale pozostały po nim resztki fundamentów. Na ich podstawie w latach 2017–2020 wybudowano przybudówkę, w której mieści się kuchnia restauracji.
W trakcie II wojny światowej pomieszczenia budynku były wynajmowane. Dom miał dwa wejścia i cztery niezależne izby. Właścicielami dworku przez wszystkie lata byli potomkowie rodziny Kostasiów, w tym Zofia Weryńska, nauczycielka muzyki.
Ostatnią mieszkanką dworku była Danuta Gryl, córka Zofii Weryńskiej[3]. Jej opieka nad domem sprawiła, że nie został w czasach komunistycznych rozebrany, a działka zajęta pod inną zabudowę miejską[4]. Po jej śmierci dworek zaczął niszczeć[5].
W 1980 roku dworek wraz z ogrodem został wpisany do rejestru zabytków i nie było chętnych do sprawowania nad nim opieki[2][6].
W roku 2017 dom z zapadniętym dachem, w stanie nadającym się do rozbiórki, nabył tarnowski biznesmen, właściciel rodzinnej sieci hoteli i restauracji i rozpoczął remont[7].
Remont został zakończony w roku 2020 i wówczas została otwarta restauracja[8][9], stylem i daniami nawiązująca do tradycyjnej kuchni mieszczańskiej. Nazwa lokalu pochodzi od wcześniejszej nazwy ulicy Batorego, która do 1933 roku nazywała się Różana.
W budynku zachowały się 200-letnie drzwi wraz z zamkiem i klamką. Wewnątrz znajdują się informacje historyczne na temat dworku i miasta, w tym stare mapy.[potrzebny przypis]
Przypisy
edytuj- ↑ a b Zespół dworski [online], Projektowanie wnętrz Architektura MM | Tarnów, Kraków [dostęp 2022-12-16] (pol.).
- ↑ a b c a, Historia Dworku [online], Restauracja Różana Tarnów [dostęp 2022-12-16] (pol.).
- ↑ Lidia Hrycow-Buczyńska, Karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa – dom mieszkalny (dworek) [online], zabytek.pl, listopad 1991 [dostęp 2022-12-16] (pol.).
- ↑ Parki, zamki, dwory, wille i pałace [online], Tarnowskie Centrum Informacji [dostęp 2022-12-16] (pol.).
- ↑ Opuszczony, zaniedbany Dwór z pocz.XIX w. Tarnów ul. Batorego 19 [online], Mapio.net [dostęp 2022-12-16] (ang.).
- ↑ Marek Baran, Zabytki w stanie… awaryjnym [online], TEMI - Twoje Media Informacyjne, 12 kwietnia 2016 [dostęp 2022-12-16] (pol.).
- ↑ Tarnów – Dwór (ul. Batorego 19) [online], Polskie Zabytki [dostęp 2022-12-16].
- ↑ Różana Batorego 19 – Poland 100 Best Restaurant [online], poland100bestrestaurants.pl [dostęp 2022-12-16].
- ↑ Kulinarne wojaże po Tarnowie, czyli gdzie stołują się Słodcy [online], Podróże Słodkim Szlakiem, 10 września 2020 [dostęp 2022-12-16] (pol.).