Domenichino

Domenico Zampieri
Domenichino
Data i miejsce urodzenia	21 października 1581 ; Bolonia
Data i miejsce śmierci	6 kwietnia 1641 ; Neapol
Zawód, zajęcie	malarz
	Multimedia w Wikimedia Commons

Domenichino, właśc. Domenico Zampieri (ur. 21 października 1581 w Bolonii, zm. 6 kwietnia 1641 w Neapolu) – włoski malarz i rysownik okresu baroku.

*Męczeństwo św. Piotra Męczennika* (1619-21)

Życiorys

Był uczniem flamandzkiego malarza Denisa Calvaerta. W 1602 wyjechał do Rzymu, gdzie studiował w Akademii Carraccich. W 1602 został współpracownikiem Annibale Carracciego. Był autorem szeregu fresków, m.in. w Palazzo Farnese (1603-4), kościele San Onofrio (1604-5) i oratorium San Gregorio Magno (1609) w Rzymie. W 1612 wyjechał na krótko do Bolonii. Po powrocie do Rzymu wykonał freski ze scenami z życia Świętej Cecylii w kościele San Luigi dei Francesi oraz zaprojektował sklepienie i obraz ołtarzowy w kościele Matki Boskiej na Zatybrzu. W czasach pontyfikatu Grzegorza XV uzyskał tytuł architekta papieskiego. W 1631 wyjechał do Neapolu, gdzie wykonał freski w kościele San Gennaro.

Jego szczytowym osiągnięciem w dziedzinie malarstwa dekoracyjnego są monumentalne freski w rzymskim kościele Sant'Andrea della Valle (1624-28) z przedstawieniem 4 ewangelistów w pendentywach kopuły oraz scen z życia Andrzeja Apostoła w prezbiterium, odznaczające się niezwykłą plastycznością postaci, wyrazistością rysunku i umiejętnym zakomponowaniem wielkich przestrzeni.

Malował obrazy o tematyce religijnej, mitologicznej i alegorycznej oraz pejzaże. Był też znakomitym portrecistą (portrety przedstawicieli rzymskiej arystokracji i dworu papieskiego). Reprezentował nurt klasycyzujący rzymskiego malarstwa barokowego. Kontynuował tradycję Rafaela i Annibale Carracciego. Jego kompozycje figuralne odznaczają się dużą ekspresją, precyzją rysunku oraz harmonią kompozycji.

Pozostawił ok. 2000 rysunków. Duża część spuścizny rysunkowej artysty znajduje się obecnie w zbiorach królewskich w Windsorze. Zajmował się również rzeźbą i muzyką. Jego uczniami byli m.in. Gian Pietro Bellori, Giovanni Francesco Romanelli i Pietro Testa.

Często naśladowano go i kopiowano w następnych stuleciach. Szczególnie duży wpływ wywarł na malarstwo akademików w XIX w.

Dzieła artysty

Płótna

Krajobraz z brodem – ok. 1603, Rzym, Galleria Doria Pamphili
Zuzanna i starcy – 1603, Rzym, Galleria Doria Pamphili
Portret młodego mężczyzny – 1603, Darmstadt, Hessisches Landesmuseum
Portret kardynała Agucchi – 1604 – 1605, Florencja, Galeria Uffizi
Opłakiwanie – ok. 1604, Nowy Jork, Metropolitan Museum of Art
Krajobraz z pustelnikiem – 1605 – 1606, Paryż, Luwr
Madonna z Dzieciątkiem i św. Janem Chrzcicielem – (ok. 1605, Paryż, Luwr
Krajobraz z ucieczką do Egiptu – ok. 1605, Oberlin (Ohio), Allen Memorial Art Museum
Krajobraz ze św. Hieronimem – 1605–1610, Glasgow, Art Gallery and Museum
Św. Sebastian – 1605–1610, Drezno, Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie
Łuk triumfalny – 1607–1610, Madryt, Prado
Pokłon pasterzy – 1607–1608, Edynburg, National Gallery of Scotland
Św. Jerzy zabijający smoka – (ok. 1610), National Gallery w Londynie
Droga na Kalwarię – ok. 1610, Los Angeles, J. Paul Getty Museum
Krajobraz z Tobiaszem i aniołem – 1610 – 1612, Londyn, National Gallery w Londynie
Ostatnia Komunia św. Hieronima – 1614, Rzym, Pinakoteka Watykańska
Krajobraz z Sylwią i satyrem – 1615–1620, Bolonia, Pinacoteca Nazionale
Sybilla – 1616–1617, Rzym, Galeria Borghese
Wyrok Diany w zawodach w strzelaniu do ptaka – 1617, olej na płótnie 225 × 320 cm, Rzym, Galeria Borghese
Św. Cecylia – 1617–1618, Paryż, Luwr
Król Dawid grający na harfie – 1619 – 1620, Wersal, Musée National de Château
Męczeństwo św. Piotra Męczennika – 1619–1621, Bolonia, Pinacoteca Nazionale
Męczeństwo św. Agnieszki – 1619–1625, Bolonia, Pinacoteca Nazionale
Maria Magdalena w chwale – ok. 1620, Petersburg, Ermitaż
Krajobraz z ucieczką do Egiptu – 1620–1623, Paryż, Luwr
Portret Virginia Cesarini – ok. 1620, Florencja, Galeria Uffizi
Św. Agnieszka – ok. 1620, Windsor, Royal Collection
Św. Cecylia z aniołem trzymającym nuty – 1620, Paryż, Luwr
Rinaldo i Armida – 1620–1621, Paryż, Luwr
Madonna z Dzieciątkiem i św. Franciszkiem – 1621 – 1625, Paryż, Luwr
Erminia wśród pasterzy – 1622–1625, Paryż, Luwr
Krajobraz z Heraklesem i Acheloosem – 1622–1623, Paryż, Luwr
Krajobraz z Heraklesem i Kakusem – 1622–1623, Paryż, Luwr
Wizja Chrystusa i Boga Ojca przez św. Ignacego Loyolę w La Storta - ok. 1622, Los Angeles, Los Angeles County Museum of Art
Sybilla z Kume – 1622–1623, Rzym, Pinacoteca Capitolina
Adam i Ewa – 1623–1625 Grenoble, Musée de Grenoble
Alegoria Rolnictwa, Astronomii i Architektury – 1624–1625, Turyn, Galleria Sabauda
Ofiara Izaaka – 1627–1628, Madryt, Prado
Św. Maria Magdalena – 1630, Florencja, pałac Pitti

Św. Jan Ewangelista – Petersburg, Ermitaż
Ucieczka do Egiptu – Rzym, Galleria Nazionale d'Arte Antica
Odpoczynek Wenus – Petersburg, Ermitaż
Adam i Ewa – Rzym, Galleria Nazionale d'Arte Antica

Freski

Biczowanie św. Andrzeja – 1609, Rzym San Gregorio Magno, Oratorio di Sant' Andrea
Komunia św. Hieronima – Bazylika św. Piotra, Rzym

Bibliografia

Barok, AlbertA. Rovira (red.), MariaM. Mach (tłum.), Łódź: Galaktyka, 1999, ISBN 83-87914-03-7, OCLC 830299699 .
WendyW. Beckett WendyW., 1000 arcydzieł, EwaE. Gorządek (tłum.), Warszawa: Arkady, 2001, ISBN 83-213-4218-3, OCLC 749354342 .
Monique deM. Beaucorps Monique deM., RaoulR. Ergmann RaoulR., FrançoisF. Trassard FrançoisF., Wielcy mistrzowie malarstwa europejskiego, IwonaI. Badowska (tłum.), Warszawa: Arkady, 1998, ISBN 83-213-3976-X, OCLC 749514226 .
Leksykon malarstwa od A do Z, Warszawa: Muza S.A., 1992, ISBN 83-7079-076-3
Carlo Pietrangeli, Watykan. Arcydzieła malarstwa, Warszawa: Arkady, 2000, ISBN 83-213-3979-4
Christine Stukenbrock, Barbara Toepper, Arcydzieła malarstwa europejskiego, Koenigswinter: h. f. ullmann, 2007, ISBN 978-3-8331-2131-9
Sztuka świata, t. 12, Leksykon A-K, Warszawa: Arkady, 1998, ISBN 83-213-4088-1
1001 obrazów, które warto w życiu zobaczyć, red. Stephen Farthing, Warszawa: Muza SA, 2007, ISBN 978-83-7495-212-5
Mieczysław Witalis, Domenichino, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 4, Lublin: Tow. Nauk. KUL, 1983.
Stefano Zuffi, Wielki słownik malarzy, t. 2, Warszawa: HPS, 2006, ISBN 83-60688-16-8
Stefano Zuffi, Francesca Castria, Malarstwo włoskie. Mistrzowie i arcydzieła, Warszawa 1998, ISBN 83-213-4061-X