Wikipedia

Daniel (rodzaj ssaków)

(Przekierowano z Daniel (rodzaj ssaka))

Daniel[10] (Dama) – rodzaj ssaków z podrodziny jeleni (Cervinae) w obrębie rodziny jeleniowatych (Cervidae).

Daniel
Dama
Frisch, 1775[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – daniel mezopotamski (D. mesopotamica)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

parzystokopytne

Podrząd

przeżuwacze

Infrarząd

Pecora

Rodzina

jeleniowate

Podrodzina

jelenie

Plemię

Cervini

Rodzaj

daniel

Typ nomenklatoryczny

Cervus dama Linnaeus, 1758

Synonimy
Gatunki

8 gatunków (w tym 6 wymarłych) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Zasięg występowania

edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące pierwotnie w Turcji[11][12][13]. Introdukowany w wielu regionach świata[13][14].

Morfologia

edytuj

Długość ciała samic 130–170 cm, samców 145–190 cm, długość ogona 16–20 cm, wysokość w kłębie samic 70–90 cm, samców 85–110 cm; długość poroża samców 50–86 cm; masa ciała samic 35–80 kg, samców 50–140 kg[12][15].

Systematyka

edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1775 roku niemiecki entomolog Johann Leonhard Frisch w publikacji swojego autorstwa[e] poświęconej systematyce zwierząt czworonożnych[1]. Frisch nie wskazał gatunku typowego; w ramach późniejszego oznaczenia w 1960 roku Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej na typ nomenklatoryczny wyznaczyła daniela zwyczajnego (D. dama)[3].

Etymologia

edytuj
  • Dama: epitet gatunkowy Cervus dama Linnaeus, 1758; łac. dama, damma ‘daniel, antylopa, kozica’[17].
  • Platyceros: gr. πλατυς platus ‘szeroki’; κερας keras, κερατος keratos ‘róg’[18]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Platyceros plinii E.A.W. Zimmermann, 1780 (= Cervus dama Linnaeus, 1758) (Zimmermann); Cervus dama Linnaeus, 1758 (Wagner).
  • Dactyloceros: gr. δακτυλος daktulos ‘palec’; κερας keras, κερατος keratos ‘róg’[19].
  • Palmatus: łac. palmatus ‘dłoniasty’, od palma ‘dłoń’[20].
  • Notomegaceros: gr. νοτος notos ‘południe’; rodzaj Megaceros R. Owen, 1844[9]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Cervus carburangelensis De Gregorio, 1925.

Podział systematyczny

edytuj

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[21][15][11]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[10] Podgatunki[12][11][15] Rozmieszczenie geograficzne[12][11][15] Podstawowe wymiary[12][15][f] Status
IUCN[22]
 
 Dama dama (Linnaeus, 1758) daniel zwyczajny gatunek monotypowy rodzimy dla Anatolii (Turcja); najwcześniej introdukowany w Europie, później wprowadzony do Ameryki Północnej i Południowej, Południowej Afryki, Australii, Nowej Zelandii i Fidżi DC: 130–155 cm
DO: 16–19 cm
MC: 35–80 kg 		 LC 
 
 Dama mesopotamica (Brooke, 1875) daniel mezopotamski gatunek monotypowy Iran i Izrael (reintrodukcja) DC: 160–190 cm
DO: 16–20 cm
MC: 70–140 kg 		 EN 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  EN  – gatunek zagrożony.

Opisano również gatunki wymarłe:

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Nomen nudum; nazwa odrzucona ze względów nomenklatorycznych decyzją ICZN[3].
  2. ↑ Nazwa odrzucona ze względów nomenklatorycznych decyzją ICZN[3].
  3. ↑ Nazwa zastępcza dla Dama Frisch, 1775 i Platyceros J.A. Wagner, 1844.
  4. ↑ Nazwa zastępcza dla Dama Frisch, 1775.
  5. ↑ Publikacja Frischa Das Natur-System der Vierfüßigen Thiere została uznana za nieważną ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego, jednak nazwa Dama została zachowana na mocy uprawnień ICZN aby uniknąć zamieszania nomenklatorycznego[16].
  6. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b J.L. Frisch: Das Natur-System der Vierfüßigen Thiere. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. 3. (niem.).
  2. ↑ E.A.W. von Zimmermann: Geographische Geschichte des Menschen, und der allgemein verbreiteten vierfüßigen Thiere. Cz. 2. Leipzig: Weygand, 1780, s. 128. (niem.).
  3. ↑ a b c ICZN. Opinion 581. Determination of the generic names for the fallow deer of Europe and the Virginia deer of America (Class Mammalia). „The Bulletin of zoological nomenclature”. 17 (9–11), s. 267–275, 1960. (ang.). 
  4. ↑ J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 342, 1825. (ang.). 
  5. ↑ C.H. Smith: Synopsis of the species of the class Mammalia. W: G. Cuvier & E. Griffith (red.): The animal kingdom: arranged in conformity with its organization. Cz. 5. London: G.B. Whittaker, 1827, s. 306. (ang.).
  6. ↑ J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 4: Die Nager (zweiter Abschnitt), Bahnlücker, Einhufer, Dickhäuter und Wiederkäuer. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1844, s. 340. (niem.).
  7. ↑ J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 5: Die Affen, Bahnlücker, Beutelthiere, Susthiere, Tusettenfresser und Sandflüger. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1855, s. 349, 352. (niem.).
  8. ↑ R. Lydekker: The deer of all lands; a history of the family Cervidæ living and extinct. London: R. Ward, limited, 1898, s. 125. (ang.).
  9. ↑ a b E. Gliozzi & A. Malatesta. A Megacerine in the Pleistocene of Sicily. „Geologica Romana”. 21, s. 311, 1982. (ang.). 
  10. ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 175. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  11. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 310. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  12. ↑ a b c d e S. Mattioli: Family Cervidae (Deer). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 416–417. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
  13. ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Dama. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-05]. (ang.).
  14. ↑ Na sztywnych nogach. „National Geographic Polska”, 2000-08. Gruner+Jahr Polska. ISSN 1507-5966. (pol.). 
  15. ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 590. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  16. ↑ ICZN. Opinion 258. Rejection for nomenclatorial Purposes of the work by Frisch (J. L.) published in 1775 under the title Das Natur-system der Vierfüssigen Thiere. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 5, s. 55–72, 1954. (ang.). 
  17. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 215.
  18. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 543.
  19. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 214.
  20. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 507.
  21. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-11-28]. (ang.).
  22. ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-29]. (ang.).
  23. ↑ A. de Gregorio. Mammiferi quaternari di Sicilia. Parte III. Sul genere Cervus. „Annales de Géologie et de Paléontologie”. 40, s. 1–17, 1925. (wł.). 
  24. ↑ J. van der Made, J.J. Rodríguez-Alba, J.A. Martos, J. Gamarra, S. Rubio-Jara, J. Panera & J. Yravedra. The fallow deer Dama celiae sp. nov. with two-pointed antlers from the Middle Pleistocene of Madrid, a contemporary of humans with Acheulean technology. „Archaeological and Anthropological Sciences”. 15 (4), s. 10, W druku. DOI: 10.1007/s12520-023-01734-3. (ang.). 
  25. ↑ A. Azzaroli. I cervi fossili della Toscana. „Palaeontographia Italica”. 43, s. 46-81, 1947. (wł.). 
  26. ↑ T. Pfeiffer. Die fossilen Damhirsche von Neumark-Nord (Sachsen-Anhalt) – D. dama geiselana n. ssp. „Eiszeitalter und Gegenwart”. 48, s. 75, 1998. (niem.). 
  27. ↑ M. Breda & A.M. Lister. Dama roberti, a new species of deer from the early Middle Pleistocene of Europe, and the origins of modern fallow deer. „Quaternary Science Reviews”. 69, s. 157, 2013. DOI: 10.1016/j.quascirev.2013.01.029. (ang.). 
  28. ↑ H. de Lumley, H.D. Kahlke, A.M. Moigne & P.E. Moulle. Les faunes de grands mammiferes de la grotte du Vallonet (Roguebrune-Cap-Martin, Alpes-Maritimes). „L’Anthropologie”. 92 (2), s. 465–495, 1988. (fr.). 

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Daniel_(rodzaj_ssaków)&oldid=75204054”