Wikipedia

Czerników (województwo zachodniopomorskie)

wieś w województwie zachodniopomorskim

Czerników (niem. Zernickow[4], Zernikow) – osada w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie myśliborskim, w gminie Myślibórz. Według danych z 2005 r. miejscowość liczyła 303 mieszkańców.

Czerników
osada
Ilustracja
Pałac w Czernikowie von Wedlów z połowy XIX w.
Państwo

 Polska

Województwo

 zachodniopomorskie

Powiat

myśliborski

Gmina

Myślibórz

Wysokość

75 m n.p.m.

Liczba ludności (2022)

245[2]

Strefa numeracyjna

95

Kod pocztowy

74-300[3]

Tablice rejestracyjne

ZMY

SIMC

0184365

Położenie na mapie gminy Myślibórz
Mapa konturowa gminy Myślibórz, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Czerników”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko lewej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Czerników”
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego
Mapa konturowa województwa zachodniopomorskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Czerników”
Położenie na mapie powiatu myśliborskiego
Mapa konturowa powiatu myśliborskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Czerników”
Ziemia52°55′22″N 14°45′34″E/52,922778 14,759444[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Romański kościół z drug. poł. XIII w.

Wieś znajdowała się od ok. 1250 r. na terytorium powstałej Nowej Marchii, pierwsza wzmianka pochodzi z 1337 r. Przez wieki była własnością rodu von Strauss, następnie XVIII-XX w. należała do rodów von der Marwitz, von Wedel i von Oelsen. Od 1945 r. leży w granicach Polski.

W miejscowości znajduje się kościół z ciosów granitowych z 2 połowy XIII w., bez chóru i wieży, przebudowany częściowo w końcu XIX w. oraz barokowy pałac wybudowany w 1850 r.

Położenie

edytuj

Osada położona jest 7 km na zachód od Myśliborza, na wschodnim brzegu Jeziora Czernikowskiego. Wokół znajdują się prawie bezleśne tereny.

Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski według Kondrackiego teren na którym położony jest Czerników należy do prowincji Nizina Środkowoeuropejska, podprowincji Pojezierza Południowobałtyckiego, makroregionu Pojezierze Południowopomorskie oraz w końcowej klasyfikacji do mezoregionu Pojezierze Myśliborskie.

Toponimia

edytuj

Nazwa miejscowości pochodzi prawdopodobnie od nazwy osobowej Czernik, z sufiksem -ów. Została ona następnie zgermanizowana jako Zernikow.

Nazwa na przestrzeni wieków: Czernikow 1337; Cernikow 1608; Zernikow 1883[5].

Zabytki

edytuj
  • Barokowy pałac z połowy XIX w.
  • Park przypałacowy ze starodrzewiem określanym na 40-160 lat, z którego najciekawsze są dąb "Dobromir" o obwodzie pnia 480 cm oraz buk pospolity o obwodzie pnia 410 cm.
  • Kościół z ciosów granitowych z 2 połowy XIII w., bez chóru i wieży, przebudowany częściowo w końcu XIX w.

Historia

edytuj
  • druga poł. XIII w. - zbudowano granitowy kościół
  • 1337 – wzmianka w księdze ziemskiej margrabiego brandenburskiego Ludwika Starszego pod nazwą Czernikow, w ziemi golenickiej: Czernikow XXXII, dos III, Hasso de Ilstedt pro duobus seruiciis XII manos, pactus V solidos – wieś liczy 32 łany (mansos), wolne od ciężarów podatkowych są 3 łany parafialne (dos), lennikiem zobowiązanym do służby konnej jest Hasso de Ilstedt posiadający 12 łanów, pakt (pactus) płacony rycerstwu przez chłopów wynosi 5 szylingów (solidos)[6].
  • 1492 - list lenny elektora Jana dla nowomarchijskiego rodu von Strauss: Bernd, Claus, Hans i jego syn Hans z Wojcieszyc, Claus i Kurt z Krajnika, Jakub, Claus i Piotr z Różanek, otrzymują do wspólnej ręki potwierdzenie Wojcieszyc z młynem, łęgiem, lasem, Różanki, pół Janczewa, Lubno, 14 łanów w niezidentyfikowanym "Bridow" (być może koło Gorzowa), opuszczone wsie Pniów, Damerow, całe Nawrocko, ¼ miasteczka Santok z chyżą, połowę Czernikowa, Krajnik Górny, "Czaden" (Zatoń Dolna), opuszczoną wieś "Krzymów" (Kromow) i część Krzymowa (Hanseberg)[7].
  • 1572, 1588 - w rejestrach łanowych lenników sporządzonych w Nowej Marchii wymienieni są: Daniel von Strauss wraz z bratem Idzim (Egidius) posiadają 6 łanów w Czernikowie, Wawrzyniec von Strauss 3 łany w Czernikowie, gdzie zamieszkiwał w 1588 r.[8]
  • 1 poł. XVII w. - pożar kościoła i odbudowa
  • 1644 - w rejestrze lenników "Wielkiego Elektora" wymienieni są czterej członkowie rodu von Strauss, z Wojcieszyc, Krajnika Górnego i Czernikowa[9].
  • 1706 - Ernst Ludwig von der Marwitz nabywa prawa do Czernikowa po zmarłym Friedrichu von Strauss[10]
  • Po 1714 - powstaje Damerow ("Dąbrowy"), przysiółek Czernikowa. Dawna wieś o tej nazwie była wymieniona w księdze ziemskiej margrabiego brandenburskiego Ludwika Starszego w 1337 r.[11]
  • 1802 - majątek Czerników, razem z Pniowem i Damerow, nabywa, od Friedrich Ludwiga von der Marwitz, Lupold Christoph von Wedel z Krępcewa
Przyległości Czernikowa w XIX w.
Niemiecka nazwa Obiekt Położenie Polska nazwa Ludność ok. 1820 r. Ludność w 1852 r.
Carlsfelde, Karlsfelde[12] kolonia, (niem. Erbzinsgut) 1,5 km na wsch. Mokrsko [nie istnieje] 24[13] 27[14]
Damerow (Jarelsberg)[15] kolonia, folwark 3 km na zach. Narok [Ruiny] 11[16] 191[14]
Johannishof folwark, (niem. Erbzinsgut) [nie istnieje] 7[17] 22[14]
Pinnow[18] folwark 2 km na płd. Pniów 21[19] 121[20]
  • 1850 - wybudowany zostaje pałac przez Friedricha Wilhelma von Wedel (ur. 1819, zm. 1889), właściciela Czernikowa od 1839-1840
  • Do 1878 - ludność przysiółka Damerow, po sprzedaniu gospodarstw właścicielom Czernikowa, wyemigrowała do USA[11]
  • 1896 - majątek Czerników nabywa rodzina von Oelsen
  • Ok. 1914, 1929 - jak właściciel majątku Czerników wymieniany jest baron Peter von Oelsen
  • 18.09.1945 - rozpoczyna działalność 4-klasowa szkoła powszechna w Golenicach, do której uczęszczają również dzieci z Czernikowa[21]
  • 1946/47 - powstaje szkoła w Czernikowie; jej organizację powierzono Stanisławowi Michoniowi[21]
  • 1953-1979 - w pałacu funkcjonuje 2-letnia Zasadnicza Szkoła Ogrodnicza, prowadzona przez Oddział Oświaty Rolniczej Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie. Funkcjonowała przy niej 1-roczna Szkoła Hodowlana dla Pracowników PGR, prowadzona przez Ośrodek Szkolenia Pracowników PGR[21]
  • 1973 - utworzono Zbiorczą Szkołę Gminną w Golenicach, której podlegała szkoła filialna w Czernikowie[21]
  • 1975-1998 – miejscowość należy administracyjnie do województwa szczecińskiego
Właściciele Czernikowa
Właściciel Lata
Hasso de Ilstedt
12 łanów		 1337
von Strauss przed? 1492-1706
von der Marwitz 1706-1802
von Wedel 1802-1896
von Oelsen 1896-1945?

Ludność

edytuj

Organizacje i instytucje

edytuj
  • Sołectwo Czerników – w skład sołectwa wchodzą Czerników i Pniów.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 20225
  2. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 181 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ GenWiki. Zernickow. [dostęp 2010-08-01].
  5. ↑ Nazwy miejscowe Polski: historia - pochodzenie - zmiany. Kazimierz Rymut (red.). T. II. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, 1997, s. 222. ISBN 83-85579-29-X.
  6. ↑ Ludwig Gollmert: Das Neumärkische Landbuch Markgraf Ludwigs des Älteren vom Jahre 1337. Nach einer neu aufgefundenen Handschrift des vierzehnten Jahrhunderts. Frankfurt am Oder: 1862, s. 17.
  7. ↑ Edward Rymar. Straussowie - ród rycerski Nowej Marchii (w ziemi chojeńskiej, myśliborskiej i gorzowskiej). „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny”. nr 11, s. 271, 2004. Gorzów Wlkp.: Towarzystwo Przyjaciół Archiwum i Pamiątek Przeszłości. ISSN 1231-3033. 
  8. ↑ Edward Rymar. Straussowie - ród rycerski Nowej Marchii (w ziemi chojeńskiej, myśliborskiej i gorzowskiej). „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny”. nr 11, s. 275-276, 2004. Gorzów Wlkp.: Towarzystwo Przyjaciół Archiwum i Pamiątek Przeszłości. ISSN 1231-3033. 
  9. ↑ Edward Rymar. Straussowie - ród rycerski Nowej Marchii (w ziemi chojeńskiej, myśliborskiej i gorzowskiej). „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny”. nr 11, s. 277, 2004. Gorzów Wlkp.: Towarzystwo Przyjaciół Archiwum i Pamiątek Przeszłości. ISSN 1231-3033. 
  10. ↑ Hermann von Redern: Zur Geschichte der Familie von der Marwitz. Berlin: C. Heymann, 1878, s. 74.
  11. ↑ a b Edward Rymar. Straussowie - ród rycerski Nowej Marchii (w ziemi chojeńskiej, myśliborskiej i gorzowskiej). „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny”. nr 11, s. 272, 2004. Gorzów Wlkp.: Towarzystwo Przyjaciół Archiwum i Pamiątek Przeszłości. ISSN 1231-3033. 
  12. ↑ GenWiki-Karlsfelde 2. [dostęp 2010-08-01].
  13. ↑ Leopold Krugg: Neues topographisch-statistisch-geographisches Wörterbuch des Preussischen Staats. T. 2. Halle: Karl August Kümmel, 1821, s. 302.
  14. ↑ a b c Topographische Uebersicht des Appellationsgerichts-Departements Frankfurt a/O: Zusammengestellt von Güthlein. Gustav Harnecker & Co., 1856, s. 96.
  15. ↑ GenWiki-Jarelsberg. [dostęp 2010-08-01].
  16. ↑ Leopold Krugg: Neues topographisch-statistisch-geographisches Wörterbuch des Preussischen Staats. T. 1. Halle: Karl August Kümmel, 1821, s. 248.
  17. ↑ Leopold Krugg: Neues topographisch-statistisch-geographisches Wörterbuch des Preussischen Staats. T. 2. Halle: Karl August Kümmel, 1821, s. 262.
  18. ↑ GenWiki-Pinnow (Soldin). [dostęp 2010-08-01].
  19. ↑ Leopold Krugg: Neues topographisch-statistisch-geographisches Wörterbuch des Preussischen Staats. T. 4. Halle: Karl August Kümmel, 1823, s. 43.
  20. ↑ Topographische Uebersicht des Appellationsgerichts-Departements Frankfurt a/O: Zusammengestellt von Güthlein. Gustav Harnecker & Co., 1856, s. 97.
  21. ↑ a b c d Leksykon oświaty zachodniopomorskiej 1945-2005. Powiat myśliborski. [dostęp 2010-08-01].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Czerników_(województwo_zachodniopomorskie)&oldid=74222580”