Constantin Wilhelm Lambert Gloger
Constantin Wilhelm Lambert Gloger (ur. 17 sierpnia 1803 w Karłowice Wielkie, zm. 30 grudnia 1863 w Berlinie) – niemiecki zoolog i ornitolog. Autor reguły Glogera.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
Życiorys
edytujGloger urodził się 17 sierpnia 1803 w Karłowice Wielkie[1]. Uczęszczał do gimnazjum w Nysie[2]. Jesienią 1821 zaczął studiować zoologię we Wrocławiu[2]. Zimą 1824/1825 przeniósł się do Berlina, gdzie kontynuował studia; jego profesorem zoologii był wtedy Martin Lichtenstein (1780–1857)[1]. Wrócił do Wrocławia latem 1825. Jego korespondencja z Lichtensteinem z lat 1825–1829 przechowywana jest w archiwach Muzeum Historii Naturalnej w Berlinie. Doktorat uzyskał w 1830, przedstawiając pracę De avibus ab Aristotele commemoratis[1]. Tego samego roku zaczął uczyć w Gimnazjum św. Macieja we Wrocławiu[2].
Na początku lat 30. XIX w. rozpoczął pracę nad kilkoma dziełami z zakresu ornitologii, których jednak nie ukończył[3][2]:
- Vollständiges Handbuch der Naturgeschichte der Vögel Europa's: mit besonderer Rücksicht auf Deutschland[4] – ukazał się tylko tom 1., w którym opisano „ptaki lądowe” (patrz: systematyka ptaków); 1834[1];
- pod koniec 1833 zostało ogłoszone wydanie książki Zoologische Geographie, mit besonderer Anwendung auf die Verbreitung der Vögel; ukazał się jedynie krótki abstrakt Andeutungen Über zoologische Geographie, mit besonderer Anwendung auf die Verbreitung der Vögel[3];
- Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte; ukazał się tylko 1 tom, w latach 1841–1842[3].
W 1843 bez stałego zatrudnienia zamieszkał w Berlinie[1]. Kiedy Jean Cabanis (1816–1906), niemiecki ornitolog pracujący w Muzeum Historii Naturalnej w Berlinie, w 1852 założył czasopismo Journal für Ornithologie, zaprosił Glogera do współpracy[2]. Gloger napisał łącznie 128 tekstów, które ukazały się w tym czasopiśmie[2]. Był jednym z pionierów niemieckiej ornitologii 1. połowy XIX wieku. W 1834 jako pierwszy dokonał podziału wróblowych na dwie grupy oraz oddzielił jerzyki od jaskółek. Interesowały go również adaptacje ptaków i ssaków zależne od miejsca ich występowania. Gloger zauważył, że ptaki z obszarów cieplejszych są ciemniejsze niż spokrewnione z nimi gatunki z obszarów chłodniejszych; spostrzeżeniami podzielił się w Das Abändern der Vögel durch Einfluss des Klima's (1833). Bernhard Rensch (1900–1990) zależność tę nazwał regułą Glogera[3]. Reguła Glogera znajduje zastosowanie także w przypadku ludzi i innych ssaków; podobny trend dostrzeżono u przedstawicieli 35 populacji pięciornika gęsiego (Argentina anserina)[5].
Do poruszanych przez Glogera w jego artykułach z 1854–1855 tematów należą między innymi: rozród kukułki (Cuculus canorus), hybrydyzacja między głuszcem (Tetrao urogallus) a cietrzewiem (Tetrao tetrix), zainteresowanie niektórych ptaków błyszczącymi przedmiotami, pożywienie dzięciołów dużych (Dendrocopos major) czy zamierzone zrzucanie przez mewy skorupiaków o twardych skorupkach na skały, w celu ich rozbicia[2]. W latach późniejszych pisał również m.in. o gniazdach-wabikach budowanych przez samce (1859) czy dłuższych lotkach i sterówkach u młodocianych orłów przednich (Aquila chrysaetos) i bielików (Haliaeetus albicilla) (1860)[2].
Gloger liczył na otrzymanie od uniwersytetu propozycji zostania wykładowcą, jednak tak się nie stało. W sierpniu 1842 uzyskał od pruskiego rządu trzyletnie stypendium. Gdy to się skończyło w 1845, Gloger zaczął opracowywać teksty i krótkie książki na temat zwalczania szkodników i ochrony pewnych grup zwierząt, które następnie sprzedawał Ministerstwu Rolnictwa. Zapewniło mu to niewielki i nieregularny dochód na kolejne kilka lat[3]. Dochód z artykułów publikowanych w Journal für Ornithologie i tekstów wysyłanych do Ministerstwa Rolnictwa był jednak niewystarczający. Gloger mieszkał z wdową Schulze i jej synem, którzy okazjonalnie udzielali mu pomocy[2]. Żył w ubóstwie prowadzącym w końcu do choroby; zmarł w Berlinie 30 grudnia 1863[1] wskutek puchliny w jamie brzusznej[2].
Gloger należał do nielicznej w swoich czasach grupy ornitologów, którzy nie tylko opisywali zaobserwowane zjawiska, ale też próbowali je interpretować, jak to było w przypadku obserwacji nad maskującą barwą skorupki jaj ptaków gniazdujących na ziemi[2].
Członkostwa
edytuj- 1830 – wybrany na członka Niemieckiej Akademii Przyrodników Leopoldina (niem. Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina)[6][1]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g Ludwig Gebhardt: Gloger, Constantin. W: Neue Deutsche Biographie 6. 1964, s. 463. [dostęp 2017-01-17]. (niem.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Jürgen Haffer, Hans Hudde & Brian Hillcoat. The Development of ornithology and species Knowledge in central europe. „Bonn zoological Bulletin”. Supplementum 59, s. 1–116, 2013.
- ↑ a b c d e Matthias Glaubrecht, Jürgen Haffer. Classifying nature: Constantin W. L. Gloger’s (1803–1863) tapestry of a “Natural System of the Animal Kingdom”. „Zoosystematics and Evolution”. 86 (1), s. 81–115, 2010.
- ↑ Constantin Wilhelm Lambert Gloger: Vollständiges Handbuch der Naturgeschichte der Vögel Europa's: mit besonderer Rücksicht auf Deutschland. Breslau: A. Schulz und Comp., 1834. [dostęp 2017-01-17]. (niem.).
- ↑ Matthew H. Koski & Tia-Lynn Ashman. Flower colour: Gloger's rule isn't just for the birds. „Nature Plants”. 1, 2015. DOI: 10.1038/NPLANTS.2014.13.
- ↑ Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina: Mitgliederverzeichnis. [dostęp 2017-01-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-18)]. (niem.).