Budynek szkoły ewangelickiej w Katowicach-Giszowcu
Budynek szkoły ewangelickiej w Katowicach-Giszowcu – zabytkowy budynek w katowickiej dzielnicy Giszowiec, położony przy ulicy Działkowej 32, powstały wraz z budową osiedla patronackiego Giszowiec.
 nr rej. 1348/87 z 23 czerwca 1987 roku[1]
| |
 Budynek dawnej szkoły ewangelickiej od strony południowo-wschodniej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Działkowa 32 |
| Architekt | |
| Inwestor | |
| Ukończenie budowy |
1907 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie Katowic  | |
 50°13′18,3″N 19°04′10,2″E/50,221750 19,069500
| |
Został on zaprojektowany przez Georga i Emila Zillmannów[2]. W budynku tym pierwotnie na parterze znajdowały się trzy sale szkolne przeznaczone dla dzieci wyznania ewangelickiego oraz kaplica do nabożeństw[3], natomiast na poddaszu zagospodarowano dwa mieszkania dla nauczycieli[4]. Toaleta znajdowała się poza szkołą, w osobnym budynku[3].
Historia
edytuj
Budynek szkoły ewangelickiej powstał wraz z całym osiedlem patronackim Giszowiec[5] z inicjatywy ówczesnego dyrektora generalnego spółki Georg von Giesches Erben – Antona Uthemanna. Został on zaprojektowany przez Georga i Emila Zillmannów z Charlottenburga koło Berlina[2]. Oddano go do użytku w 1907 roku[3]. Szkoła ewangelicka w budynku specjalnie do tego przeznaczonym przy ówczesnej ulicy Bergtalstraße (obecnie ulica Działkowa) została powołana 1 kwietnia 1917 roku. W pierwszym roku działalność uczęszczało do niej 11 dzieci[4].
Budynek szkoły ewangelickiej był jednym z trzech obiektów na obszarze dworskim Giszowiec, gdzie zorganizowano plebiscyt 20 marca 1921 roku[6]. W latach międzywojennych dalej funkcjonowała w budynku szkoła ewangelicka. Dzieci uczyły się wówczas w dwóch oddziałach – polskim i niemieckim, a także miały osobnych nauczycieli. W 1937 roku szkołę ewangelicką zlikwidowano[7]. W budynku 4 lutego 1926 roku rozpoczęła działalność ochronka, do którego uczęszczało początkowo 80 dzieci. W późniejszym czasie przeniesiono je do szkoły powszechnej nr 6[8].
W budynku szkoły ewangelickiej organizowano spotkania stowarzyszeń ewangelickich. 25 lutego 1934 roku odbyło się tu zebranie założycielskie Towarzystwa Polaków Ewangelików. Liczyło ono wówczas 70 członków. 6 września 1934 roku odprawiono w sali zborowej pierwsze nabożeństwo ewangelickie po polsku[9]. W czasie II wojny światowej, w latach 1940–1942 mieszkał w budynku działacz NSDAP i dyrektor szkoły w Giszowcu – Robert Pormann[3].
Po II wojnie światowej, w związku z potrzebą powstania nowej parafii rzymskokatolickiej w Giszowcu, jedną z propozycji na zorganizowanie tymczasowego kościoła, wysłana pismem przez ks. Alfonsa Tomaszewskiego do Katowickiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego w dniu 24 września 1945 roku, było urządzenie kaplicy w budynku dawnej szkoły ewangelickiej[10]. W budynku działało po II wojnie światowej przedszkole. W latach 50. XX wieku przeniesiono je do dawnej willi dyrektora kopalni „Giesche”[11].
Piętro budynku zostało zajęte przez nauczycieli, a z powodu problemów z salami lekcyjnymi w budynku dawnej szkoły katolickiej, na parterze urządzono ponownie sale lekcyjne, w tym pracownię biologiczna[3]. Po przeniesieniu Szkoły Podstawowej nr 54 do budynku przy ul. Wojciecha we wrześniu 1978 roku[12], sale klasowe przekształcono w mieszkania. Budynek ten obecnie nadal pełni funkcje mieszkalne[3].
Przypisy
edytuj- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2024-06-29].
- ↑ a b Tofilska 2016 ↓, s. 28.
- ↑ a b c d e f Paweł Grzywocz: Dawna szkoła ewangelicka. giszowiec.info. [dostęp 2020-11-09]. (pol.).
- ↑ a b Tofilska 2016 ↓, s. 45.
- ↑ Tofilska 2016 ↓, s. 30.
- ↑ Tofilska 2016 ↓, s. 63.
- ↑ Tofilska 2016 ↓, s. 87.
- ↑ Tofilska 2016 ↓, s. 88.
- ↑ Tofilska 2016 ↓, s. 97.
- ↑ Tofilska 2016 ↓, s. 164.
- ↑ Tofilska 2016 ↓, s. 153.
- ↑ Tofilska 2016 ↓, s. 151.
Bibliografia
edytuj- Joanna Tofilska, Giszowiec. Monografia historyczna, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2016, ISBN 978-83-64356-19-3.