Bronisław Chromy
Bronisław Chromy (ur. 3 czerwca 1925 w Leńczach, zm. 4 października 2017 w Krakowie[1][2]) – polski artysta rzeźbiarz, medalier, malarz, rysownik, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie[3].
 Bronisław Chromy (2010) | |
| Data i miejsce urodzenia |
3 czerwca 1925 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4 października 2017 |
| Zawód, zajęcie |
artysta rzeźbiarz, medalier, malarz, rysownik, pedagog |
| Odznaczenia | |
      
| |
Życiorys
edytujUrodził się we wsi Leńcze k. Lanckorony jako syn Andrzeja i Marii z domu Sikora[4], w niezamożnej wielodzietnej rodzinie, która z trudem zaspokajała swoje potrzeby. Śmierć ojca zmusiła go do ciężkiej pracy w rodzinnym gospodarstwie rolnym i poważnie utrudniła rozwijanie wrodzonych zdolności artystycznych.
Po II wojnie światowej, za sprawą starszego brata Jana, znalazł zatrudnienie w artystycznej odlewni metalu Franciszka Tieslera[5] przy ul. Rymarskiej w Krakowie. Tutaj na jego prace zwrócił uwagę popularny w owym czasie rzeźbiarz – Karol Hukan, za którego namową i poleceniem rozpoczął – po uprzednim, w błyskawicznym tempie, w trybie eksternistycznym, ukończeniu krakowskiego Liceum Sztuk Plastycznych – studia na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie był uczniem Xawerego Dunikowskiego. Studia ukończył w 1956[6]. Kilkakrotnie aresztowany przez UB, parę razy trafił do krakowskiego więzienia na Montelupich. Został pedagogiem ASP, początkowo, przez 17 lat w jej filii w Katowicach, a od połowy lat 70. w samym Krakowie w pracowni rzeźby na wydziale grafiki tej uczelni.
W latach 1983–1990 był członkiem Narodowej Rady Kultury. W latach 1986–1989 należał do Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego, a w latach 1988–1990 – Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa[7]. Od 1994 był członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności[8].
Brał udział w wystawach krajowych i zagranicznych; wystawy indywidualne m.in. w Krakowie (1961, 1962, 1964, 1965, 1967, 1969, 1972, 1974), w Warszawie (1968, 1978), Zakopanem (1969, 1973), Toruniu, Białymstoku, Katowicach i Łomży.
Pozaartystyczną pasją Bronisława Chromego, już na I roku studiów, stało się żeglarstwo i Mazury. Pierwszy patent żeglarski (żeglarza) uzyskał w studenckim ośrodku żeglarskim w Giżycku, nad jeziorem Niegocin. Za namową szwagra (leśniczego w leśnictwie Piekło) kupił w Wielowsi k. Ostródy zrujnowany dom, który przebudował według własnego projektu jako swój „Dom Letniej Pracy Twórczej”, gdzie przede wszystkim malował. Prace powstałe w tym letnim plenerze prezentował następnie w swojej galerii autorskiej w Krakowie[9]. Inną pasją Bronisława Chromego była twórczość poetycka, zwieńczona wydanymi tomikami, m.in. tomik pt. „Słowem rzeźbione”.
Został pochowany na Cmentarzu Salwatorskim.
Prace rzeźbiarskie
edytuj- „Sowy”, planty w Krakowie (1961)
- Figura św. Józefa w kościele oo. redemptorystów w Toruniu[10]
- Krzyż w kościele pw. Ducha Świętego w Szczecinku (1966)
- Rzeźba smoka wawelskiego koło Smoczej Jamy (1970)
- Fontanna „Grajków” na placu Wolnica w Krakowie (1974)
- Pomnik braterstwa broni partyzantów polskich i radzieckich na Porytowym Wzgórzu w Lasach Janowskich (1974)
- Pomnik nagrobny Nikifora Krynickiego (1975)
- Pomnik 50-lecia pierwszej komuny miejskiej w Czeladzi (1977)
- „Ukrzyżowanie. Z życia do życia”, postać Chrystusa w kościele Arka Pana w Nowej Hucie (1977)
- Pomnik Żołnierza Polskiego w Katowicach (1978)
- Pomnik Jana Pawła II w Tarnowie (1981)
- Drzwi kościoła pw. św. Maksymiliana Kolbego w Tarnowie
- Pieta w kościele w Nowym Sączu-Zawadzie (1981)
- Drzwi w brązie w kościele w Nienadówce koło Rzeszowa, poświęcone pomordowanym w obozach koncentracyjnych (1980)
- Pomnik radziecko-polskiego braterstwa broni w Riazaniu (1983)
- Narcyz Wiatr „Zawojny”, planty w Krakowie
- Stacje drogi krzyżowej i metaloplastyka ołtarzowa z postacią Chrystusa w kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa w Bielsku-Białej (1984)
- Pomnik ku czci wojska polskiego z okazji 40. rocznicy zakończenia II wojny światowej w Krynicy-Zdroju; inskrypcja na pomniku: „Obrońcom – zwycięzcom” (1985)
- Pomnik Żołnierzom Polskim Walczącym na Wszystkich Frontach II WŚ, Kraków ul. Powiśle (1992)
- Statuetka „Oskar serca / Serce za serce” wręczana najhojniejszym sponsorom Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii im. prof. Zbigniewa Religi (1992)
- Pomnik Jana Pawła II w Zielonkach (1998)
- Pomnik „Piwnicy pod Baranami” w parku Decjusza w Krakowie (2000)
- Pomnik psa Dżoka w Krakowie (2001)
- Pomnik Jana Pawła II w Leńczach (2002)
- Pomnik Fryderyka Chopina w Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce (2010)
- Pomnik Fryderyka Chopina przy ul. Oławskiej we Wrocławiu (2010)
- Medal im. Michała Oczapowskiego[11].
Publikacje
edytuj- Słowem rzeźbione [tomik wierszy], Kraków.
- Kamień i marzenie [autobiografia], Kraków 2005.
Nagrody i odznaczenia
edytuj- Nagroda Miasta Krakowa (1972)[12]
- Grand Prix za medal ku czci Dantego w Rawennie (1973)
- Nagroda Prezesa Rady Ministrów I stopnia (1979)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (16 kwietnia 1999, w uznaniu wybitnych zasług dla kultury polskiej, za osiągnięcia w pracy artystycznej)[13]
- Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984)[14]
- Medal Komisji Edukacji Narodowej
- Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[15]
- Order Przyjaźni Narodów (ZSRR, 1987)[16]
Galeria
edytujRzeźby
edytuj-
Autorska Galeria Rzeźby Bronisława Chromego -
Rzeźba B. Chromego Rowerzyści, w tle galeria autorska B. Chromego „Muszelka” -
Nagrobek Lidii Zamkow na cmentarzu rakowickim w Krakowie z rzeźbą B. Chromego -
Rzeźba „Sowy” (1961),
Kraków Planty -
„Ukrzyżowanie. Z życia do życia” nowohucki kościół Arka Pana (1977) -
Rzeźba św. Józefa w prezbiterium kościoła św. Józefa, Toruń -
Rzeźba B. Chromego „Paw”
Kraków, Ogród nad Sudołem -
Rzeźby zwierząt przed budynkiem Wydziału Hodowli i Biologii Zwierząt UR
Kraków, al. Mickiewicza 24
Pomniki
edytuj-
-
Pomnik Jana Pawła II
Tarnów -
Pomnik psa Dżoka
Kraków -
Pomnik Lotnikom Polskim Poległym na Wszystkich Frontach II WŚ
Kraków al. Jana Pawła II Park Lotników -
Pomnik Żołnierzom Polskim Walczącym na Wszystkich Frontach II WŚ
Kraków ul. Powiśle -
Popiersie Stanisława Wyspiańskiego
Kraków Park Decjusza -
Pomnik Narcyza Wiatra
Kraków Planty -
- Wystawa czasowa „Smoczy ogród – Bronisław Chromy na Wawelu” (30.04 – 30.09.2022)
-
„Paw”
(brąz patynowany, 1990) -
„Flamingi”
(brąz patynowany, otoczak granitowy, 1996) -
„Żurawie”
(brąz patynowany, otoczak granitowy, 1992) -
„Ryba”
(brąz patynowany, 2004) -
„Owce”
(aluminium, otoczak granitowy, 2006) -
„Piejące koguty”
(brąz patynowany, otoczak granitowy, 1996) -
„Kozioł”
(brąz patynowany, granit, 1998) -
„Gołąb”
(brąz patynowany, otoczak granitowy, 2010) -
„Sowa W Locie”
(brąz patynowany, 1991) -
„Sowy”
(brąz patynowany, kamień, 1995) -
„Kaczki”
(brąz patynowany, otoczak granitowy, 2010) -
„Rozgwiazdy” i „Koniki Morskie”
(brąz patynowany, 2004) -
„Pegaz”
(brąz patynowany, 1998) -
„Chart Afgański”
(brąz patynowany, 2000) -
„Nietoperze”
(brąz patynowany, 1991) -
„Mrówki”
(brąz patynowany, otoczak granitowy, 2007) -
„Bażanty”
(brąz patynowany, otoczak granitowy, 2004) -
„Perkozy”
(brąz patynowany, otoczak granitowy, 2005) -
„Sowy”
(brąz patynowany, 2003) -
„Argusy”
(brąz patynowany, otoczak granitowy, 2002, 2003) -
„Żaby”
(brąz patynowany, otoczak granitowy, 2004) -
„Żółwie”
(brąz patynowany, otoczak granitowy, 2005)
Przypisy
edytuj- ↑ Konrad Zacharski, Galeria Autorska Bronisława Chromego [online], www.bronislawchromy.pl [dostęp 2017-10-05].
- ↑ Nie żyje prof. Bronisław Chromy. Miał 92 lata – Magiczny Kraków [online], krakow.pl [dostęp 2017-10-05] (pol.).
- ↑ Prof. Bronisław Chromy, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2011-10-16].
- ↑ Chromy Bronisław, [w:] Władysław Tyrański, Kto jest kim w Krakowie : lokalne władze, urzędy, instytucje, środowiska : edukacja, zatrudnienie, pozycja zawodowa, działalność polityczna i społeczna, sympatie polityczne, rodzina, rozrywki i upodobania (dane z 1999 roku), Kraków: Krakowska Agencja Informacyjna, 2000, s. 50, ISBN 83-909309-2-7, OCLC 47866363 [dostęp 2023-01-25].
- ↑ Katarzyna Siwiec: Bronisław Chromy, nasz artysta renesansowo-wszechstronny. Wyborcza.pl Kraków. [dostęp 2015-10-25]. (pol.).
- ↑ Danuta Helwak, Bronisław Chromy – krakowski artysta w Wielowsi....
- ↑ Skład Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa 1988–2011. radaopwim.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-17)]. radaopwim.gov.pl [dostęp 2011-11-06].
- ↑ Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności. Rok 2015/2016
- ↑ Danuta Helwak, op. cit.
- ↑ Zmarł prof. Bronisław Chromy - autor rzeźby św. Józefa. jozeftorun.pl. [dostęp 2024-02-25].
- ↑ Medal im. Michała Oczapowskiego na stronie PAN (dostęp 27.02.2024)
- ↑ Laureaci o swych zamierzeniach, „Dziennik Polski”, s. 3, nr 123, 25 maja 1972
- ↑ M.P. z 1999 r. nr 22, poz. 319.
- ↑ Uznanie dla twórców kultury /w/ Trybuna Robotnicza, nr 170, 19 lipca 1984, str. 1-2
- ↑ prof. Bronisław Chromy – nagrody, odznaczenia i wyróżnienia. Autorska Galeria Rzeźby prof. Bronisława Chromego. [dostęp 2017-08-22].
- ↑ Radzieckie odznaczenia dla Polaków [w:] Głos Pomorza, nr 93, 22 kwietnia 1987, s. 1.
Bibliografia
edytuj- Kto jest kim w Polsce. Edycja 3, Warszawa 1993.
- Madeyski Jerzy, Bronisław Chromy, Kraków 1994.
- Bronisław Chromy, Kamień i marzenie [autobiografia], Kraków 2005.
- Helwak Danuta, Bronisław Chromy – krakowski artysta w Wielowsi, [w:] „Zapiski Zalewskie” [biuletyn Towarzystwa Miłośników Ziemi Zalewskiej], 2012, nr 23, s. 40–43.
Linki zewnętrzne
edytuj- Galeria Autorska Bronisława Chromego w Krakowie
- Bronisław Chromy na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”