Błękitny Meczet

Błękitny Meczet (właściwie Meczet Sułtana Ahmeda, tur. Sultanahmet Camii lub Sultan Ahmed Camii) – zbudowany z polecenia sułtana Ahmeda I meczet w Stambule, który jest jednym z ostatnich, a zarazem najwspanialszych przykładów tzw. „klasycznego okresu” sztuki islamskiej w Turcji.

Błękitny Meczet

Widok na Błękitny Meczet, widoczne charakterystyczne sześć minaretów (2012)
Państwo	Turcja
Miejscowość	Stambuł
Wyznanie	islam
Rodzaj	meczet
Dane świątyni
Architekt	Sedefkâr Mehmet Ağa
Położenie na mapie Stambułu Błękitny Meczet
Położenie na mapie Turcji Błękitny Meczet
41°00′19,35″N 28°58′36,81″E

Historia

Budowę meczetu rozpoczął w 1609 roku, w towarzystwie urzędników państwowych, sułtan Ahmed I (wówczas 19-letni). Jego ambicją było stworzyć budowlę wyraźnie podobną, lecz wspanialszą od stojącej w pobliżu Hagii Sofii, która była wcześniej kościołem. Jedna z legend głosi, że młody sułtan wybudował meczet, ponieważ chciał uzyskać przebaczenie Allaha za złe prowadzenie się w młodości. Budowa trwała do 1616 roku. Zgodnie ze swoim zwyczajem pracował on aż do zmęczenia. Nalegał, aby w środku było wszystko co najlepsze, rozkazał garncarzom z Izniku wytwarzanie płytek tylko na cele tej budowli, co skutkowało znacznym osłabieniem manufaktur.

Projektantem nowej świątyni, która miała stać się najważniejszym meczetem imperium osmańskiego, był Sedefkâr Mehmet Ağa, uczeń Sinana.

O wadze świątyni świadczyło również jej położenie – bezpośrednio przy Pałacu Topkapı. Swego znaczenia nie stracił on nawet po tym, gdy siedzibę sułtana przeniesiono do Pałacu Dolmabahçe. Przez cały okres istnienia monarchii osmańskiej rolę świątyni imperialnej dzielił z nieco starszym Meczetem Sulejmana.

Do meczetu dołączono kompleks innych budynków: medresę, hale handlowe, szkołę, jadłodajnie dla ubogich, szpital, mauzoleum, fontannę oraz karawanseraj.

Opis

Meczet wzniesiony na planie niemal kwadratu (51,65 m x 53,40 m) znajduje się na sporym placu, do którego wiedzie pięć bram. Na tym zewnętrznym dziedzińcu znajdują się również midha dla wiernych (midha na dziedzińcu wewnętrznym pełni jedynie rolę ozdobną). Z placu zewnętrznego trzy bramy prowadzą na dziedziniec wewnętrzny, otoczony krużgankami wspartymi na 26 kolumnach i przykrytymi sklepieniami w postaci 30 kopuł. Na dziedzińcu wewnętrznym znajduje się wspomniana już ozdobna midha, zaś we wschodniej jego części medresa.

W czterech narożnikach meczetu oraz na dwóch narożnikach dziedzińca wewnętrznego ustawiono łącznie sześć minaretów. Według jednej z opowieści, sułtan Ahmed, aby przebłagać autorytety w Mekce, zapłacił im za siódmy minaret. Według innej historii sześć minaretów to wynik nieporozumienia pomiędzy sułtanem a architektem. Otóż opisując minarety sułtan miał użyć słowa "altın" oznaczające coś złotego, zaś Sedefkar, przypadkiem bądź specjalnie, miał uznać, że sułtanowi nie może chodzić o niepraktyczne wieże ze szczerego złota i zrozumiał to słowo jako "altı", czyli "sześć".

Do wnętrza meczetu prowadzą trzy wejścia, dwa z dziedzińca zewnętrznego i jedno z wewnętrznego. Świątynię przykrywa kopuła o średnicy 22,4 m, która wznosi się 43 m ponad poziom posadzki. Podtrzymują ją cztery półłuki i cztery pendentywy rozpięte między czterema filarami, które z powodu swojej średnicy (5 m) nazywane są niekiedy „nogami słoniowymi”. Uzupełniają ją cztery półkopuły. Światło do wnętrza meczetu przenika przez 260 okien, w których nie zachowały się oryginalne barwne szyby.

Wzdłuż ścian biegną galerie, które zdobi 21 tysięcy płytek fajansowych z manufaktur w İzniku. Ich utrzymane w błękitnej tonacji ornamenty roślinne dały meczetowi jego popularną nazwę. Mihrab i minbar wykonano w białym marmurze, zaś posadzki wyściełają miękkie czerwone dywany.

• 
  Podczas południowej modlitwy, widoczne minbar i mihrab
• 
  Jedna z półkopuł
• 
  Wnętrze
• Błękitny Meczet