Aszur-nadin-szumi
Aszur-nadin-szumi – król Babilonii w latach 699-694 p.n.e., najstarszy syn asyryjskiego króla Sennacheryba[1][2]. W 700 r. p.n.e., po tym jak Sennacheryb zdetronizował babilońskiego króla Bel-ibni (703-700 p.n.e.), wyznaczony został przez ojca do objęcia tronu babilońskiego[2]. Rządził Babilonią przez sześć lat, aż do 694 r. p.n.e., kiedy to został uwięziony przez Babilończyków, przekazany Elamitom i następnie najprawdopodobniej zamordowany[1].
| król Babilonu | |
| Okres |
od 699 p.n.e. |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Data i miejsce śmierci |
po 694 p.n.e. |
| Ojciec | |
| Rodzeństwo |
Aszur-ili-muballissu, Aszur-szumu-uszabszi, Arda-Mulissi, Asarhaddon, Szadditu |
Imię
edytujAkadyjskie imię tego króla, Aššur-nādin-šumi, znaczy „Aszur jest tym, który dał imię”[1]. W tekstach asyryjskich zapisywano je w formie m(d)aš-šur-na-din-MU, maš-šur-SUM-MU i maš-šur-MU-MU, natomiast w tekstach babilońskich spotykane są zapisy m(d)aš-šur-MU-MU, (m)AN.ŠÁR-MU-MU, AN.ŠÁR-na-din-MU, AN.ŠÁR-SUM(.NA)-MU i AN.ŠÁR-AŠ-MU[1]. W Kanonie Ptolemeusza Aszur-nadin-szumi występuje pod imieniem Aparanadios[3][4], natomiast w armeńskim tłumaczeniu Kroniki Euzebiusza z Cezarei, we fragmencie opartym na przekazie Aleksandra Polihistora, który z kolei powoływał się na Berossosa, pojawia się postać Asordaniosa, syna Senakheirimosa (Sennacheryba), która zdaje się odpowiadać postaci Aszur-nadin-szumiego[5][6].
Długość panowania
edytujZgodnie z Babilońską listą królów A Aszur-nadin-szumi rządzić miał Babilonią przez sześć lat[1][7]. Tyle samo lat podaje również babilońska Kronika dotycząca okresu od Nabu-nāṣira do Šamaš-šuma-ukīna[1][8]. Sześć lat panować miał również Aparanadios w Kanonie Ptolemeusza[4]
Aszur-nadin-szumi jako asyryjski książę
edytujAszur-nadin-szumi był najstarszym synem Sennacheryba lub najstarszym żyjącym synem Sennacheryba w chwili, gdy ten objął tron Asyrii w 705 r. p.n.e.[9] Niektórzy badacze przypuszczają, iż jego matką mogła być królowa Taszmetum-szarrat[9]. Urodził się najprawdopodobniej ok. 720 r. p.n.e. (lub nieco wcześniej), jako że jego ojciec uczynił go królem Babilonu w 700 r. p.n.e.[9] Z inskrypcji Sennacheryba znalezionej w Aszur wiadomo, iż krol ten nakazał wznieść w tym mieście rezydencję dla Aszur-nadin-szumi, swego najstarszego syna (GAL DUMU)[1][9].
Aszur-nadin-szumi jako król Babilonii
edytujW inskrypcjach Sennacheryba zachowała się informacja, iż w 700 r. p.n.e., po powrocie z wyprawy wojennej przeciw chaldejskiemu plemieniu Bit-Jakini, uczynił on Aszur-nadin-szumi, swego najstarszego syna, odpowiedzialnym za Sumer i Akkad (tzn. wyznaczył go na króla Babilonii)[1]. Do tego właśnie wydarzenia nawiązywać może jedna z kopii asyryjskiej kroniki eponimów, która we wpisie dotyczącym Mitunu, eponima w 700 roku p.n.e., w niejasnym z powodu uszkodzenia tabliczki kontekście wspomina o Aszur-nadin-szumi[10]. O osadzeniu go przez Sennacheryba na babilońskim tronie mowa jest też w Synchronistycznej liście królów[11]. Wydarzenia mające miejsce w Babilonii w 700 r. p.n.e. opisane również zostały w jednej z kronik babilońskich:
„Trzeci rok panowania Bel-ibni (700 r. p.n.e.): Sennacheryb zszedł do Akkadu i splądrował Akkad. Zesłał Bel-ibniego i jego możnych na wygnanie do Asyrii. Bel-ibni rządził Babilonem przez trzy lata. Sennacheryb umieścił swego syna Aszur-nadin-szumi na tronie Babilonu”
Bardzo podobny opis znaleźć można w Kronice Euzebiusza z Cezarei, we fragmencie opartym na przekazie Berossosa:
„Baladas (Marduk-apla-iddina II) był królem (Babilonii) przez sześć miesięcy, a następnie człowiek o imieniu Belibos (Bel-ibni) zabił go i został królem. W trzecim roku jego rządów Senakheirimos (Sennacheryb), król Asyryjczyków, poprowadził armię przeciw Babilonii, wykazał się odwagą i (ją) podbił. Pojmał Belibosa wraz z jego przyjaciółmi i sprowadził ich do Asyrii. Następnie rządził Babilonią i ustanowił swego syna Asordaniosa (Aszur-nadin-szumi) królem nad nimi. Potem powrócił do Asyrii”
Niewiele wiadomo o rządach Aszur-nadin-szumi, ale wydaje się, iż w ich trakcie Babilonia zaznała krótkiego okresu pokoju[2]. Do nielicznych zachowanych dokumentów z jego czasów należą teksty prawne datowane jego imieniem odnalezione w Uruk i Dilbat[1]. W 694 r. p.n.e. Sennacheryb przeprowadził morski atak na należące do Elamu obszary bagienne nad Zatoką Perską, chcąc wykorzenić ukrywających się tam chaldejskich zbiegów i uciekinierów[2]. W odpowiedzi elamicki król Halluszu-Inszuszinak najechał północną Babilonię, zdobył miasto Sippar i pojmał Aszur-nadin-szumi, który został zdradzony przez Babilończyków[2]. Pojmanego Aszur-nadin-szumi Elamici uprowadzili do Elamu, gdzie najprawdopodobniej został stracony[2][9]. Wydarzenia te tak opisane zostały w kronice babilońskiej:
„Szósty rok panowania Aszur-nadin-szumi (694 r. p.n.e.): Sennacher[yb] udał się do Elamu, splądrował i spustoszył miasta Nagītu, Ḫilmu, Pillatu i Ḫupapanu. Następnie Halluszu (Halluszu-Inszuszinak) król Elamu, pomaszerował do Akkadu i pod koniec miesiąca tašrītu wkroczył do Sippar. Zabił jego mieszkańców. Bóg Szamasz nie wyszedł z E-babbar. Aszur-nadin-szumi został pojmany i zabrany do Elamu. Aszur-nadin-szumi rządził Babilonią przez sześć lat. Król Elamu osadził Nergal-uszeziba na tronie w Babilonie”
Późniejsze wzmianki
edytujZnany jest list napisany przez Szamasz-szuma-ukina, następcę tronu babilońskiego, do jego ojca Asarhaddona, w którym informuje on go, iż Aplaji, wróżbicie, udało się zgromadzić razem ludzi, którzy pojmali Aszur-nadin-szumi i wydali go Elamitom[1]. Zachował się również dokument prawny, w którym Szamasz-szuma-ukin potwierdza niejakiemu Bel-szuma-iszkunowi ważność prebendy nadanej mu wcześniej przez Aszur-nadin-szumi[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j Brinkman J.A., Aššur-nādin-šumi, w: Radner K. (red.), The Prosopography ..., s. 202.
- ↑ a b c d e f hasło Ashur-nadin-shumi, [w:] Leick G., Who's Who ..., s. 29.
- ↑ Grayson A.K., Novotny J., The Royal Inscriptions of Sennacherib, King of Assyria (704 - 681 BC), Part 1, The Royal Inscriptions..., s. 24.
- ↑ a b Ptolemy’s Canon. livius.org. [dostęp 2019-11-28]. (ang.).
- ↑ a b Brinkman J.A., Aššur-nādin-šumi, w: Radner K. (red.), The Prosopography ..., s. 203.
- ↑ a b Verbrugghe G.P., Wickersham J.M., Berossos ..., s. 54.
- ↑ Grayson A.K., Novotny J., The Royal Inscriptions of Sennacherib, King of Assyria (704 - 681 BC), Part 1, The Royal Inscriptions..., s. 23.
- ↑ a b c Grayson A.K., Novotny J., The Royal Inscriptions of Sennacherib, King of Assyria (704 - 681 BC), Part 1, The Royal Inscriptions..., s. 26.
- ↑ a b c d e Grayson A.K., Novotny J., The Royal Inscriptions of Sennacherib, King of Assyria (704 - 681 BC), Part 2, The Royal Inscriptions ..., s. 27.
- ↑ „[Za eponimatu] Mitunu, guberna[tora Isany ... A]szur-nadin-apli, syn [Sennacheryba ... ]”; Grayson A.K., Novotny J., The Royal Inscriptions of Sennacherib, King of Assyria (704 - 681 BC), Part 1, The Royal Inscriptions..., s. 26.
- ↑ „[...] król Akkadu. Następnie ludność [Ak]kadu zbuntowała się i [on (tj. Sennacheryb)] umieścił [As]zur-nadin-szumi na tronie” (Synchronistyczna lista królów IV 3-6); Grayson A.K., Novotny J., The Royal Inscriptions of Sennacherib, King of Assyria (704 - 681 BC), Part 1, The Royal Inscriptions..., s. 23.
Bibliografia
edytuj- hasło Ashur-nadin-shumi, [w:] Leick G., Who's Who in the Ancient Near East, London and New York 2002, s. 29.
- Brinkman J.A., Aššur-nādin-šumi, w: Radner K. (red.), The Prosopography of the Neo-Assyrian Empire, t. 1/I (A), 1998, s. 202-203.
- Grayson A.K., Novotny J., The Royal Inscriptions of Sennacherib, King of Assyria (704 - 681 BC), Part 1, The Royal Inscriptions of the Neo-Assyrian Period, tom 3/1, Winona Lake, Eisenbrauns 2012.
- Grayson A.K., Novotny J., The Royal Inscriptions of Sennacherib, King of Assyria (704 - 681 BC), Part 2, The Royal Inscriptions of the Neo-Assyrian Period, tom 3/2, Winona Lake, Eisenbrauns 2014.
- Verbrugghe G.P., Wickersham J.M., Berossos and Manetho, Introduced and Translated, The University of Michigan Press, 2001.