Akwamanila
Akwamanile (akwamanila, akwamanilla) (łac. aqua – woda, manus – ręka) - metalowe lub ceramiczne naczynie na wodę do polewania rąk przy obrzędach liturgicznych.
Forma
edytujWykonywano je z brązu, miedzi, cyny, mosiądzu lub srebra i dekorowano rytowanymi figurami lub scenami z Biblii, później także emaliowano. Pod koniec okresu romańskiego zaczęło przybierać kształty zoomorficzne (np. gryf, pies, koń, lew) i antropomorficzne (np. rycerz na koniu, brodaty człowiek).
Historia
edytujW Persji i krajach islamu znane było już od VII w. W chrześcijańskich obrzędach liturgicznych w Europie zaczęto go używać od XI w. Pod koniec XV w. przestały być stosowane podczas nabożeństw. Ich funkcje przejęły ampułki.
Do naszych czasów zachowała się znaczna liczba akwamanile pochodzenia flamandzkiego i niemieckiego z XIII i XIV w. W zbiorach Muzeum Czartoryskich w Krakowie znajduje się akwamanile egipskie z XI-XII w.
Galeria
edytuj-
Akwamanile w kształcie popiersia mężczyzny, 1170/80, katedra w Akwizgranie -
Akwamanile w formie konnego rycerza (XIII w.) -
Akwamanile w kształcie gryfa (XV w.) -
Akwamanile w kształcie lwa (XI w.) -
Akwamanile w postaci fantastycznego ptaka (XII w.) -
Akwamanile w formie dzbanka z terakoty (VII-IX w.)
Bibliografia
edytuj- Słownik terminologiczny sztuk pięknych, wyd. 5, red. S. Kozakiewicz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011. ISBN 978-83-01-12365-9
- Józef Zdanowski, Akwamanile, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 1, Lublin: Tow. Nauk. KUL, 1985.
- Krystyna Zwolińska, Zasław Malicki, Mały słownik terminów plastycznych, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1974.
