Żyworód

Żyworód
	; Remusatia vivipara
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	żabieńcowce
Rodzina	obrazkowate
Podrodzina	Aroideae
Rodzaj	żyworód
	Nazwa systematyczna
	Remusatia Schott; Melet. Bot. 18 (1832)
	Typ nomenklatoryczny
	Remusatia vivipara (Roxb.) Schott
Synonimy
	Gonatanthus Klotzsch;
	Gonatanthus Klotzsch;
	Zasięg
	Multimedia w Wikimedia Commons

Żyworód^[3], remuzacja^[4] (Remusatia Schott) – rodzaj naziemnopączkowych roślin zielnych, należący do rodziny obrazkowatych, liczący 4 gatunki, występujące w chińskiej prowincji Junnan (R. yunnanensis), na obszarze od Nepalu do Półwyspu Indochińskiego (R. hookeriana i R. pumila) oraz w całej strefie tropikalnej i subtropikalnej Starego Świata (R. vivipara). Są to rośliny naziemne, choć fakultatywnie również epifityczne i litofityczne, zasiedlające sezonowe lub wiecznie zielone formacje leśne strefy międzyzwrotnikowej, często w pobliżu cieków wodnych, na wysokościach od 900 do 2000 m n.p.m. Nazwa naukowa rodzaju została nadana na cześć J.-P. Abel-Rémusata, francuskiego lekarza i sinologa, żyjącego na przełomie XVIII i XIX wieku^[5].

Morfologia

Łodyga: Niemal kulista bulwa pędowa o średnicy około 3 cm, tworząca bezlistne, pionowe pędy powietrzne o długości około 20 cm, w pachwinach których powstają małe grona bulwek, chronione przez haczykowato skręcone, łuskowate liście, które łatwo przyczepiają się do sierści przechodzących zwierząt.

Liście: Rośliny tworzą od 1 do 2 liści właściwych o tarczowatych, lancetowatych do jajowato-sercowatych blaszkach, użyłkowanych siatkowato, o wymiarach od 5×10 cm (R. hookeriana) do 20×30 cm (R. vivipara). Ogonki liściowe mięsiste, o długości od 20 do 40 cm, tworzące niepozorną pochwę.

Kwiaty: Rośliny jednopienne. Pojedynczy kwiatostan, typu kolbiastego pseudancjum, pojawia się przed liśćmi. Pęd kwiatostanowy krótszy od ogonka liściowego, o długości około 10 cm. Pochwa kwiatostanu z 1 lub 2 zwężeniami; w dolnej części rurowato zwinięta, w górnej szeroka lub wąska i bardzo długa, w okresie kwitnienia odgięta lub esowato wzniesiona; w dolnej części zielona, w górnej kremowo-żółta (R. vivipara) do złoto-żółtej (R. pumila); o długości od 6 cm (R. hookeriana) do 20 cm (R. pumila). Położone w dolnej części krótkiej, kilkucentymetrowej kolby kwiaty żeńskie oddzielone są od położonego wyżej, obejmującego wierzchołek kolby, odcinka kwiatów męskich wąskim paskiem pryzmatycznych prątniczek. Prątniczki występują również u nasady kolby. Kwiaty męskie tworzące 2–3-pręcikowe, maczugowato-cylindryczne, ścięte, żłobkowane synandrium o poziomych pylnikach, otwierających się przez szczytowy otworek. Zalążnie jajowate, jednokomorowe lub, szczytowo, 2–4-komorowe, zawierające kilka do wielu hemitropowych zalążków na od 2 do 4 łożyskach położonych bazalnie lub parietalnie (w przypadku R. yunnanensis zarówno bazalnie, jak i parietalnie). Znamiona słupka siedzące, dyskowate do niemal kulistych.

Owoce: Owocostan, składający się z wielu wielonasiennych jagód, otoczony jest dolną częścią kolby kwiatostanu. Nasiona o grubej, soczystej łupinie, pokrytej drobnymi brodawkami lub nieregularnymi żłobieniami. Bielmo obfite.

Genetyka: Liczba chromosomów 2n = 28, 42, 56.

Gatunki podobne: Przedstawiciele rodzaju Steudnera, od których różnią się brakiem prątniczek wokół zalążni, zwężoną pochwą kwiatostanu, typem łodygi (u Steudnera łodyga naziemna) i tworzeniem pionowych pędów powietrznych.

Systematyka

Rodzaj należy do plemienia Colocasieae, podrodziny Aroideae z rodziny obrazkowatych^[2]^[6].

Wykaz gatunków^[7]

Remusatia hookeriana Schott
Remusatia pumila (D.Don) H.Li & A.Hay
Remusatia vivipara (Roxb.) Schott in Schott & Endl.
Remusatia yunnanensis (H.Li & A.Hay) A.Hay in R.H.A.Govaerts & D.G.Frodin

Zastosowanie

Rośliny jadalne: Młode liście gatunków R. pumila i R. vivipara są jadane po ugotowaniu jako jarzyna^[8].

Rośliny lecznicze: W zachodniej części Nepalu pasta z bulwy pędowej R. vivipara jest stosowana zewnętrznie na obrzęki, a sok z bulw zakraplany jest na rany. Związki zawarte w bulwie wykazują działanie antyseptyczne, przeciwpasożytnicze i przeciwobrzękowe^[8]. W Indiach sok z bulw tych roślin stosowany jest zewnętrznie do uśmierzania świądu, w dermatozach, a wewnętrznie do odkażania przewodu moczowo-płciowego i w celu wspomagania poczęcia^[9], a pasta na obrzęki przy chorobach reumatycznych^[10].

Rośliny ozdobne: Żyworody są uprawiane w ogrodach botanicznych oraz jako rośliny ogrodowe i pokojowe. W krajach o mroźnych zimach bulwy powinny być wykopywane i przenoszone do chłodnych miejsc o dodatnich temperaturach. Rośliny te w temperaturze poniżej 6 °C przechodzą okres całkowitego spoczynku. Wymagają bardzo przepuszczalnego, ale bogatego w składniki odżywcze, lekko kwaśnego i wilgotnego podłoża. Rozmnażanie roślin z tego rodzaju jest bardzo proste z bulwek tworzonych na naziemnych pędach lub z podziemnych bulw przybyszowych.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-11-02] (ang.).
↑ Nazwa polska według: (1) Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Kraków. 1900. (2) Erazm Majewski: Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich. Warszawa. 1894.
↑ Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Ludmiła Karpowiczowa (red.). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 115.
↑ A. Engler i K. Krause: Araceae-Colocasioideae. W: A. Engler: Das Pflanzenreich. IV.105. Cruciferae-Brassiceae. T. 70-71. Leipzig: Wilhelm Engelmann Verlag, 1919–1920. (łac.).
↑ L.I. Cabrera et al. Phylogenetics relationships of aroids and duckweeds (Araceae) inferred from coding and noncoding plastid DNA. „American Journal of Botany”. 95(9), s. 1153-1165, 2008. (ang.).
↑ Remusatia Schott, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-10-27] .
↑ ^a ^b N. P. Manandhar, S. Manandhar: Plants and people of Nepal. Portland, OR.: Timber Press, 2002. ISBN 0-88192-527-6. (ang.).
↑ Indian Medicinal Plants. New York, NY: Springer New York, 2007. ISBN 978-0-387-70637-5. (ang.).
↑ S.Y. Kamble et al.. Studies of plants used in traditional medicine by Bhilla tribe of Maharashtra. „Indian Journal of Traditional Knowledge”. 9 (3), s. 591-598, 07 2010. (ang.).

Bibliografia

S.J. Mayo, J. Bogner i P.C. Boyce: Araceae. W: Klaus Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. T. IV: Flowering Plants. Monocotyledons: Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae). Berlin Heidelberg: Springer, 1998, s. 26-73. ISBN 3-540-64061-4. (ang.).
S.J. Mayo: Araceae. W: R.M. Polhill (red.): Flora of Tropical East Africa. Rotterdam, Boston: Balkema, 1985. ISBN 90-6191-322-5. (ang.).
A. Engler i K. Krause: Araceae-Colocasioideae. W: A. Engler: Das Pflanzenreich. IV.105. Cruciferae-Brassiceae. T. 70-71. Leipzig: Wilhelm Engelmann Verlag, 1919–1920. (łac.).

Linki zewnętrzne

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-11-02] (ang.).

[3] Nazwa polska według: (1) Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Kraków. 1900. (2) Erazm Majewski: Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich. Warszawa. 1894.

[karpowicz-4] Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Ludmiła Karpowiczowa (red.). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 115.

[5] A. Engler i K. Krause: Araceae-Colocasioideae. W: A. Engler: Das Pflanzenreich. IV.105. Cruciferae-Brassiceae. T. 70-71. Leipzig: Wilhelm Engelmann Verlag, 1919–1920. (łac.).

[cabrera-6] L.I. Cabrera et al. Phylogenetics relationships of aroids and duckweeds (Araceae) inferred from coding and noncoding plastid DNA. „American Journal of Botany”. 95(9), s. 1153-1165, 2008. (ang.).

[powo-7] Remusatia Schott, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-10-27] .

[Nepal-8] N. P. Manandhar, S. Manandhar: Plants and people of Nepal. Portland, OR.: Timber Press, 2002. ISBN 0-88192-527-6. (ang.).

[9] Indian Medicinal Plants. New York, NY: Springer New York, 2007. ISBN 978-0-387-70637-5. (ang.).

[10] S.Y. Kamble et al.. Studies of plants used in traditional medicine by Bhilla tribe of Maharashtra. „Indian Journal of Traditional Knowledge”. 9 (3), s. 591-598, 07 2010. (ang.).

[3]

[4]

[5]

[1]

[2]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]