Kabul: Różnice pomiędzy wersjami

|nazwa oryginalna = {{k|fa|کابل}}

|zdjęcie = KabulMountains Cityof Kabul.jpg

|opis zdjęcia = PanoramaKabul, panorama miasta (2007)

|dopełniacz nazwy = Kabulu

|1. jednostka administracyjna = [[Kabul (prowincja)|Kabul]]

|zarządzający = Muhammad[[Hamdullah Yunus NawandishNomani]]

|powierzchnia = 2751028,24

|wysokość = 18081807

|rok = 2021

|liczba ludności = 24 994601 000789<ref>Jeden[https://www.nsia.gov.af:8080/wp-content/uploads/2021/06/Estimated-Population-of-Afghanistan1-1400.pdf zEstimated szacunkówPopulation [[Organizacjaof NarodówAfghanistan Zjednoczonych|ONZ2021]].</ref>

|podział miasta = 1822 dzielnicdzielnice

'''Kabul''' ([[język perski|dari]], [[język paszto|paszto]] کابل) – [[stolica]] i największe miasto w [[Afganistan]]ieu, liczyliczące ponad 24,56 milionamln mieszkańców (2021), ipołożone znajdujew się[[Podział wadministracyjny Afganistanu|prowincji (wilajecie)]] [[Kabul (prowincja)|Kabul]].; Znanegłówny byłoośrodek gospodarczy, naukowy i kulturalny kraju; w starożytności znane jako ''Ortospana'', ''Kabura'' ({{grc|Κάβουρα}}), ''Kophes'' lub ''Kophene''. Dokładna liczba mieszkańców nie jest określona, ale populacja całej prowincji wynosi między od 3,5 do 5 miliona ludzi<ref>http://afghanistan.usaid.gov/en/Province.14.aspx Afganistan</ref><ref name="ABC">[[Australian Broadcasting Corporation]], [http://www.abc.net.au/news/stories/2009/05/09/2565599.htm Dodgy cars clogging Kabul's roads]</ref>.

JestKabul ekonomicznym i kulturalnym centrum kraju,leży znajdujena sięwysokości 18001807 m [[n.p.m.]], w wąskiej doliniekotlinie międzygórskiej, ograniczonej górami [[Hindukusz]] na północy i leży[[Spin Ghar]] na południu, nad rzeką [[Kabul (rzeka)|Kabul]]. Miasto jest połączone okrężną autostradą tzw. Ring Road z [[Ghazni (prowincja)|Ghazni]], [[Kandahar]]em, [[Herat]]em ioraz [[Mazar-i Szarif|Mazar-e Szarifem]].

[[Plik:KabulUpper TVBala HillHissar viewfrom west Kabul in 1879.jpg|mały|lewo|160px|Kabul, cytadela [[Bala Hissar]] (1879)]]

Kabul ma ponad 3000 lat, wiele [[imperium|imperiów]] walczyło o to miasto z powodu jego strategicznego położenia wzdłuż [[szlak handlowy|szlaków handlowych]] [[Azja Południowa|południowej]] i [[Azja Środkowa|centralnej Azji]]. Stanowił jeden z najbardziej wysuniętych na wschód rejonów [[Achemenidzi|Imperium Achemenidów]]. W 331 p.n.e. [[Aleksander Macedoński|Aleksander Wielki]] pokonał Achemenidów i obszar Kabulu stał się częścią [[Seleucydzi|Imperium Seleucydów]], a następnie państwa [[Dynastia Maurjów|Maurjów]]. Pod koniec I wieku n.e. stał się stolicą [[Królestwo Kuszanów|Królestwa Kuszanów]]. W 1504 r. [[Timurydzi|Timurydzki]] książę [[Babur]] zdobył Kabul. W 1776 r. miasto stałostał się stolicą Afganistanu za [[Timur Szah Durrani|Timura Szaha Durrani]]<ref>[http://www.britannica.com/ebc/article-9368810 Encyclopedia Britannica]</ref>. W XIX wieku było kilkakrotnie najeżdżane przez sąsiadujące Brytyjsko-Indyjskie wojska podczas wojen brytyjsko-afgańskich. W 1919 roku, podczas [[III wojna brytyjsko-afgańska|III wojny brytyjsko-afgańskiej]], miasto było bombardowane przez lotnictwo [[Royal Air Force|RAF]] Indii Brytyjskich<ref>[{{Cytuj stronę |url=http://www.national-army-museum.ac.uk/exhibitions/afghanistan/page4.shtml |tytuł=The Road to Kabul: British armies in Afghanistan, 1839-1919, ''National Army Museum'', UK]</ref>. Od [[Rewolucja kwietniowa|rewolucjidata marksistowskiej]] w 1978, poprzez [[Radziecka interwencja wdostępu=2014-04-19 Afganistanie|radziecką interwencję w Afganistanie]] w latach 80., rządy Talibów oraz interwencję amerykańską w XXI wieku miasto często było niszczone przez [[rebeliant]]ów. Aktualnie jest ono w fazie rekonstrukcji<ref>{{Cytuj | urlarchiwum=httphttps://archnetweb.archive.org/libraryweb/documents20101126035657/one-documenthttp://www.jsp?document_id=9201 | tytuł=Archnet<!national-army- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=archnetmuseum.ac.orguk/exhibitions/afghanistan/page4.shtml | data dostępuzarchiwizowano=20172010-11-2426 }}</ref>.

[[Plik:Вадим Чуприна-Кабул VADIM CHUPRINA © Kabul 1982.jpg|mały|601x601px|Kabul w (1982 roku)]]

W mieście produkuje się głównie [[amunicja|amunicję]], [[tkanina|tkaniny]], [[meble]] i uprawia [[burak cukrowy|buraki cukrowe]], ale od 1978 r. rozwój ekonomiczny miasta był ograniczony, co było spowodowane prawie nieustającą wojną. Stan gospodarczy miasta uległ poprawie od czasu [[Wojna w Afganistanie (od 20012001–2021)|interwencji NATO w Afganistanie]] w 2001 roku<ref>[{{Cytuj stronę | url = http://www.experiencefestival.com/a/Kabul_-_Reconstruction/id/594323 | tytuł = Kabul: Encyclopedia II – Kabul – Reconstruction<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->] | opublikowany = experiencefestival.com | archiwum = https://web.archive.org/web/20120307202407/http://www.experiencefestival.com/a/Kabul_-_Reconstruction/id/594323 | zarchiwizowano = 2012-03-07}}</ref>.