ਇਕਊਲੀਅਸ
 |
ਅਸ਼ਵਸ਼ਾਵ ਜਾਂ ਇਕਊਲੀਅਸ ਇੱਕ ਛੋਟਾ - ਜਿਹਾ ਤਾਰਾਮੰਡਲ ਹੈ ਜੋ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖਗੋਲੀ ਸੰਘ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ 88 ਤਾਰਾਮੰਡਲਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ। ਤਰਿਸ਼ੰਕੂ ਤਾਰਾਮੰਡਲ ਦੇ ਬਾਅਦ ਇਹ ਇਸ ਸੂਚੀ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਤਾਰਾਮੰਡਲ ਹੈ। ਦੂਜੀ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਟਾਲਮੀ ਨੇ ਜਿਹਨਾਂ 48 ਤਾਰਾ ਮੰਡਲਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਈ ਸੀ ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਤਾਰੇ ਕਾਫ਼ੀ ਧੁੰਦਲੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ + 3 . 9 ਮੈਗਨੀਟਿਊਡ (ਚਮਕ ਜਾਂ ਸਾਪੇਖ ਕਾਂਤੀਮਾਨ)ਤੋਂ ਅਧਿਕ ਰੋਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ਮੈਗਨੀਟਿਊਡ ਇੱਕ ਵਿਪਰੀਤ ਮਾਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ: ਇਹ ਜਿਹਨਾਂ ਜਿਆਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਰੇ ਦੀ ਚਮਕ ਓਨੀ ਹੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ
[ਸੋਧੋ]ਅਸ਼ਵਸ਼ਾਵ ਤਾਰਾ ਮੰਡਲ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਇਕਊਲੀਅਸ ਕਾਂਸਟਲੇਸ਼ਨ (Equuleus constellation) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਯੂਨਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇਕਊਲੀਅਸ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਘੋੜੇ ਨੂੰ ਜਾਂ ਘੋੜੇ ਦੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਅਸ਼ਵਸ਼ਾਵ ਦਾ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਅਰਥ ਵੀ ਘੋੜੇ ਦਾ ਬੱਚਾ ਹੈ। ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ ਯੂਨਾਨੀ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੋਨੋਂ ਹਿੰਦ - ਯੂਰਪੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂਹਨ ਅਤੇ ਏਕਵਸ ਅਤੇ ਘੋੜਾ ਸਜਾਤੀ ਸ਼ਬਦ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਰ ਕੇ ਇਹ ਥੋੜ੍ਹੇ ਮਿਲਦੇ - ਜੁਲਦੇ ਵੀ ਹਨ।
ਤਾਰੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਸਤੂਆਂ
[ਸੋਧੋ]ਅਸ਼ਵਸ਼ਾਵ ਤਾਰਾਮੰਡਲ ਵਿੱਚ 3 ਮੁੱਖ ਤਾਰੇ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਂਜ ਇਸ ਵਿੱਚ 10 ਤਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਬਾਇਰ ਨਾਮ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਦੇ ਇਰਦ- ਗਿਰਦ ਗ਼ੈਰ - ਸੌਰੀਏ ਗ੍ਰਹਿ ਪਰਿਕਰਮਾ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤਾਰਾਮੰਡਲ ਦੇ ਮੁੱਖ ਤਾਰੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਸਤੂਆਂ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ -
- ਅਲਫਾ ਇਕਊਲੀਆਇ (α Equulei) - ਇਹ ਇੱਕ G0 III ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦਾ + 3 . 92 ਮੈਗਨੀਟਿਊਡ (ਚਮਕ) ਵਾਲਾ ਤਾਰਾ ਹੈ ਜੋ ਧਰਤੀ ਵਲੋਂ ਲਗਭਗ 186 ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਾਲ ਦੀ ਦੂਰੀ ਉੱਤੇ ਹੈ। ਗ਼ੌਰ ਵਲੋਂ ਦੇਖਣ ਉੱਤੇ ਗਿਆਤ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਇੱਕ ਸਾਥੀ ਤਾਰਾ ਵੀ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਇਹ ਇੱਕ ਦਵਿਤਾਰਾ ਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਬੱਝਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਕਿਟੈਲਫਾ (Kitalpha) ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਗਾਮਾ ਇਕਊਲੀਆਇ (γ Equulei) - ਇਹ ਇੱਕ ਦੋਹਰਾ ਤਾਰਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਮੁੱਖ ਤਾਰਾ + 4 . 7 ਮੈਗਨੀਟਿਊਡ ਅਤੇ ਸਾਥੀ ਤਾਰਾ + 11 . 6 ਮੈਗਨੀਟਿਊਡ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਤਾਰਾ ਇੱਕ ਪਰਿਵਰਤੀ ਤਾਰਾ ਵੀ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਚਮਕ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹਲਕਾ ਬਦਲਾਉ ਆਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
- ਡਲਟਾ ਇਕਊਲੀਆਇ (δ Equulei) - ਇਹ ਇੱਕ ਦਵਿਤਾਰਾ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਦੋ ਤਾਰੇ ਇੱਕ - ਦੂਜੇ ਦੀ ਈਦ - ਗਿਰਦ ਹਰ 5 . 7 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਰਿਕਰਮਾ ਪੂਰੀ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਿਸੇ ਦਵਿਤਾਰਾ ਮੰਡਲ ਲਈ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘੱਟ ਕਕਸ਼ੀਏ ਕਾਲ (ਆਰਬਿਟਲ ਪੀਰਿਅਡ) ਹੈ।
- ਏਪਸਿਲਨ ਇਕਊਲੀਆਇ (ε Equulei) - ਇਸ ਤਾਰੇ ਨੂੰ ਦੂਰਬੀਨ ਨਾਲ ਦੇਖਣ ਉੱਤੇ 4 ਤਾਰੇ ਗਿਆਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਇਸ ਤਾਰਾਮੰਡਲ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਆਕਾਸ਼ਗੰਗਾਵਾਂ ਵੀ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਲੇਕਿਨ ਉਹ ਸਭ ਕਾਫ਼ੀ ਧੁੰਦਲੀਆਂ ਹਨ।