Joan Enric de Fondevila
Joan Enric de Fondevila (1633 - lo 22 d'octobre de 1705), escrivan bearnés de lenga occitana, autor de teatre deu sègle XVII. Qu'ei conegut per La pastorala deu paisan qui cèrca mestièr a son hilh shens ne trobar a son grat e per lo Calvinisme de Bearn Divisat en siex ecloges (ua longa diatriba anticalvinista en 2622 vèrs e en forma de dialòg).
  | |
| Biografia | |
|---|---|
| Naissença | 1633 Lescar |
| Mòrt | 22 d'octobre de 1705 (71/72 ans) Lescar |
| Donadas personalas | |
| Residéncia | Lescar |
| Activitat | |
| Profession | escrivan |
|
| |
Fondevila qu'èra lo hilh de Joan de Fondevila, un pastor apostasiat en 1623 e convertit au catolicisme (çò qui l’autregè ua renta, puishqu'èra chic arron de l'Edicte d'integracion). Joan Enric qu'avèva ua sòr e un hrair curat. Monsen Joan Enric de Saleta, evesque de Lescar que ho lo son pairin. Avocat (aquesta qu'ei un deus mestièrs jutjat e regetat dens la ), qu'ei sepelit dehens la glèisa de Lescar (çò qui testimònia d'un cèrt estatut sociau) dab un epitafi latin qui'u mentau com Patronus et poeta facundus en soslinhar que lo dia de la soa mort e ho dolorós per la vila sancera : Haec fuit dies luctus totius civitatis.
La Navèra Pastorala, òbra dramatica bearnesa, que li ei autrejada shens que sia sancerament segur.
La Pastorala deu Paisan
modificarLo títol sancer (La pastorala de paisan qui cèrca mestièr a son hilh shens ne trobar a son grat) que da un bon resumit d'aquesta òbra qui's trufa en alexandrins deus mestièrs de "doctor" (avocat), "mètge", apoticari e "mèste d'armas". Cada còp lo paisan, après aver escotat a presentar la loas profession peu mètge, l'avocat, l'apoticari e lo militar que concludeish que son emplecs de chic d'interès. Lo son jutjament que bremba las comèdias francesas deu medish temps com, per exemple, en parlant deus mètges e ce hè :
Jo'm cranhi que vosauts hètz tot a la bambòla,
I que hèra sovent que v'i gausatz pecar,
Car jo vei que los maus a tastas vatz cercar ;
Tocant tantòst lo pols, tantòst la tèsta ;
E si deu mau lavetz vosauts pecatz la quèsta,
I qu'au lòc d'un mau hred que prengatz un mau caud,
Vosautes francaments tractaratz l'un per l'aute.
Qu'ei interessant de destacar tanben qu'a maugrat de la rigor e de la riquessa de la lenga bearnesa de Fondevila, l'òbra qu'ei diglossica e que lo mètge que franchimandeja au paisan. L'occitan que consèrva donc lo bèth ròtle, quitament se demora sociaument acantonat.
Bibliografia
modificar- Fondevila, Joan Enric. La Pastourale deu paysaa, qui cèrque mestièè à son hil, chéns nè trouba à son grat. Pèsse divértissente et connégude én Béarn, ainsi què d'autès oubratgès déü médich authou, en quoato actes. Pau : Vignancour, 1767.
- Fondevila, Joan Enric. La pastourale deu paysaa qui cerque mestièe a soun hilh, chens ne trouba a soun grat, en quoate actes. Pau : Ribaut, 1885.
Edicions en linha
modificar- Sus gallica.bnf.fr:
- Sul sit de la Bibliotèca de Tolosa:
Autors
Auvèrnhe : Cordat
Bearn : Fondevila
Gasconha : Adèr • Astròs • Giraud Bedot • Dugay • Bertran Larada • Andriu du Pré
Guiana : Francés de Corteta
Lengadòc : Godolin
Provença : Brueis • Zerbin • Micolau Sabòli • Pèire Chabèrt • Joan de Cabanas • Tronc de Codolet
Obras
Teatre : La Pastorala deu Paysan
Poesia : Lo Ramelet Mondin • Lo Gentilhòme gascon • La Margalida Gascoa
Wikidata: Q3120798
Multimedia: Jean-Henri Fondeville