Compenha
Compenha (Compiègne en francés; Compiène en picard) es una comuna francesa situada dins lo departament d'Oise e la region dels Nauts de França.
|
Compiègne
Compiègne | ||
|---|---|---|
 | ||
| La place de l'Hôtel de ville | ||
| ||
| ||
| Geografia fisica | ||
| ||
| Coordenadas | 49° 24′ 54″ N, 2° 49′ 23″ E | |
| Superfícia | 53,10 km² | |
| Altituds · Maximala · Mejana · Minimala |
134 m 41 m 31 m | |
| Geografia politica | ||
| Region istorica | Illa de França  | |
| Estat | França | |
| Region 32 |
Nauts de França | |
| Departament 60 |
Oise  (sosprefectura) | |
| Arrondiment | Compiègne (capluòc) | |
| Canton | Compiègne (capluòc de 2 cantons) | |
| Intercom 246001010 |
Aglomeracion de la Region de Compenha | |
| Cònsol | Philippe Marini (2020-2026) | |
| Geografia umana | ||
| Autras informacions | ||
| Gentilici | Compiégnois (en francés) | |
| Còde postal | 60200 | |
| Còde INSEE | 60159 | |
La ciutat qu'ei famosa per'mor deu son castèth (associat mei que mei dab lo sovier deus Primièr e Segond Empèris) e peu son bòsc on los sobirans francés e cacèn desempuish l'Etat Mejana.
Eraudica
modificar
L'escut de Compenha que's blasona atau :
"D'argent au leon d'azur semiat de floralís d'aur e coroat deu medish, armat e lampassat de gules".
La forma Compenha qu'ei atestada en occitan vielh, notadament dens las poesias de Bertran de Bòrn[1].
Deriva dau latin Compendia, estent plaçada sus l'acorcit, compendia, d'ua via romana.[2]
Geografia
modificarBastida sus un ga de l'arriu d'Oise capsús de la confluéncia enter los arrius Aisne e Oise Compenha qu'ei traucada per aqueth darrèr e embarrada enter l'Oise e lo son bòsc a uns 75 km capsús de París. Uei lo dia qu'ei ua sosprefectura deu departament d'Oise dehens la region de Picardia.
Devisa
modificar"Regi et regno fidelissima" ("La mei hidèu au Rei e au Reiaume").
Istòria
modificarDejà abans la conquèsta romana lo lòc on e's quilha Compenha uei lo dia qu'èra conegut peus pòbles celtas qui i cossiravan per'mor de la preséncia d'un ga suber l'arriu d'Oise. Per aquesta rason aqueste lòc que hore batejat Compendium en latin (qu'ei a díser [camin] abracat). A despart d'aquò que's sap chic de causas súber lo son passat roman au maugrat qui's tròbi dens ua region plan colonizada e latinizada on òm troba enqüera mantuas rueinas romanas.
Aquesta region que ho conquestada peus Francs gavidats per Clodovèu e integrada au domeni deus reis merovingians.
Lo rei Carles lo Calvet que'n he la soa ciutat e, lo 2 de genèr de 847 qu'i fondè l'Abadia Saint-Corneille.
Termièra septentrionau deu domeni reiau (atanben aperat Isla de França), los reis de França qu'i establín ua residéncia loa entà poder caçar dens lo bòsc de Compenha (Gaston Febus qu'i caçè tanben).
Lo 23 de mai de 1430 Joana d'Arc que ho presa per las òsts borguinhonas en bèth dehéner la ciutat, desempuish pregondament ligada dab lo son sovier.
Compenha que reconegó de tira l'autoritat d'Enric III de Navarra, vadut Enric IV de França.
A la Revolucion Francesa, Compenha que ho tornada batejada Marat-sus-Oise e las soas carmelitas que hon guilhotinadas, çò qui inspirore Bernanos.
En 1770 lo rei Loís XV de França e lo Daufin (futur Loís XVI) qu'i arrecuelhón la futura reina Maria Antonieta d'Àustria.
Napoleon I e Napoleon III que sejornèn dab las loas corts dens lo castèth de Compenha, adobat a lors gosts (Napoleon III que horní lo Teatre Imperiau de Compenha).
En 1900 Compenha qu'acesó espravas deus Jòcs Olimpics.
L'armistici de l'11 de noveme de 1918 que ho signada dehens lo bòsc de Compenha en preséncia deu manescau Ferdinand Foish.
Per aquesta rason, Adolf Hitler qu'i viengó signar l'armistici dab França après aver des.hèita l'armada francesa. La casèrna de Royallieu que ho utilizada peus alemands entà concentrar los presoèrs (judius mei que mei) abans de'us deportar entau camp d'exterminacion d'Auschwitz.
Las annadas 1970 que vedón la fondacion de l'Universitat de Tecnologia de Compenha, escòla d'engenhaires qui vadore grana escòla.
Monuments
modificar- Lo castèth de Compenha
- Lo claustre de Saint-Corneille (sol vestigi de bèth endom de l'antica abadia).
- La glèisa de Sant Antòni.
- La glèisa de Sant Jacme.
- La glèisa de Sant German.
Universitat
modificarCompenha qu'acesa l'UTC (Universitat de Tecnologia de Compenha), ua grana escòla d'engenheria qui ho a l'origina de duas autas antenas hens las vilas de Tròias e Sevenans (au ras de Belfòrt).
La ciutat que compta tanben ua Escòla Superiora de Comèrci de Compenha (ESCC), establiment privat.
Embessoatge
modificar
Belgica, Huy desempuish 1959.
Alemanha, Landshut desempuish 1962.
Itàlia, Arona desempuish 1962.
Luxemborg, Vianden desempuish 1964.
Reialme Unit, Bury St Edmunds desempuish 1967.
Israèl, Kiryat Tivon desempuish 1988.
Japon, Shirakawa desempuish 1988.
Estats Units, Raleigh desempuish 1989.
Polonha, Elbląg desempuish 2002.
Portugal, Guimarães desempuish 2007.
Referéncias
modificar- ↑ Wilhelmina Mary Wiacek. Lexique des noms géographiques et ethniques dans les poésies des troubadours des XIIe et XIIIe siècles, París: A. G. Nizet, 1968., p. 102
- ↑ DAUZAT, Albert. Les noms de lieux: origine et évolution; villes et villages--pays--cours d'eau--montagnes--lieux-dits. Delagrave, 1926. MLA
