Ans 1990
 | |
| Sègles | sègle xix - sègle xx - sègle xxi |
|---|---|
| Decennis | 1960 - 1970 - 1980 - 1990 - 2000 - 2010 - 2020 |
Istòria
modificar
1991 : en abriu, un ciclòn tropicau poderós, dich ciclòn Gorky, arribèt en Bangladèsh. Entraïnèt de destruccions importantas dins la region de Chittagong que foguèron a l'origina de la mòrt de 138 000 abitants.
1991 : ai Filipinas, erupcion fòrça violenta dau Mont Pinatubo qu'emetèt 10 km3 de materiaus piroclastics dins l'atmosfèra. Aquò alentiguèt lo rescaufament climatic globau durant 3 ans. Pasmens, maugrat sa violéncia, l'erupcion causèt pauc de victimas (300 mòrts) gràcias ai progrès realizats dempuei la catastròfa dau Nevado del Ruiz dins la prevencion e l'evacuacion dei populacions (→ 1985).
Cultura
modificarSciéncias e tecnicas
modificar
1994 : entre lo 16 e lo 22 de julhet, impacte dei fragments de la cometa Shoemaker-Levy 9 sus Jupitèr. Aquel eveniment es la premiera collision observada entre dos objèctes dau Sistèma Solar. Permetèt d'estudiar lei jaç prefonds de la planeta joviana.
1995 : descubèrta d'una planeta a l'entorn de l'estela 51 Pegasi per Michel Mayor e Didier Queloz. Premiera exoplaneta oficialament identificada, es situada a 51 ans lutz de la Tèrra. Es una planeta giganta de 0,45 massa joviana qu'orbita a una distància d'aperaquí 0,05 unitat astronomica de son estela. Sa temperatura atmosferica es donc fòrça auta (entre 1 500 a 1 600 K) e la planeta venguèt lo prototipe dei Jupitèr cauds.
Decès
modificar- Carl David Anderson, fisician estatsunidenc.
- Marian Anderson, cantairitz estatsunidenc.
- Boris Christoff, cantaire d'opèra bulgar.
- Margot Fonteyn, dançairitz britanica.
- Katia Krafft, volcanologa francesa.
- Maurice Krafft, volcanològ francés.
- Cyrus Lundell, botanista estatsunidenc.
- Edwin McMillan, fisician estatsunidenc.
- Tadeusz Reichstein, mètge polonés.
- Tupac Shakur, rapaire estatsunidenc.
- George Stibitz, matematician estatsunidenc.
- Frank Whittle, engenhaire anglés.