Naar inhoud springen

Rudolf Emil Kálmán

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Rudolf Emil Kálmán
Rudolf Emil Kálmán
Algemene informatie
Land Hongarije
Geboortenaam Rudolf Emil Kálmán
Geboortedatum 19 mei 1930
Geboorteplaats Boedapest
Overlijdensdatum 2 juli 2016
Overlijdensplaats Gainesville
Werk
Beroep wiskundige, uitvinder, academisch docent, electrotechnician
Werkveld meet- en regeltechniek
Werkgever(s) Stanford-universiteit, Universiteit van Florida, ETH Zürich, Columbia-universiteit, Research Institute for Advanced Studies
Bekende werken Kalman–Yakubovich–Popov lemma, Kalman-filter, Kalman decomposition, Kalman's conjecture
Promovendi Eduardo D. Sontag, Pierre Faurre, Patrick Maria Re Dewilde, Athanasios C. Antoulas, Yutaka Yamamoto, Pramod Khargonekar, Markus Spindler, Tryphon T. Georgiou, Anthony Tether, Uwe Martens, Bulent Ozguler, Yves Rouchaleau, Michael Milton Connors, Masaru Kamada
Studie
School/universiteit Massachusetts Institute of Technology, Columbia-universiteit, Columbia School of Engineering and Applied Science
Promotor John R. Ragazzini
Persoonlijk
Talen Engels, Hongaars
Diversen
Lid van Académie des sciences, National Academy of Sciences, Hongaarse Academie van Wetenschappen, Russische Academie van Wetenschappen, American Academy of Arts and Sciences, National Academy of Engineering, American Mathematical Society
Prijzen en onderscheidingen IEEE Medal of Honor (1974),[1][2] National Medal of Science (2009),[2] Charles Stark Draperprijs (2008),[2] Steele Prijs (1986),[2][3] Guggenheim Fellowship (1970)
De informatie in deze infobox is afkomstig van Wikidata.
U kunt die informatie bewerken.

Rudolf (Rudy) Emil Kálmán (Hongaars: Kálmán Rudolf Emil) (Boedapest, 19 mei 19302 juli 2016) was een Hongaars-Amerikaans elektrotechnicus en wiskundige. Hij staat bekend als mede-uitvinder van het Kalman-filter, een wiskundige techniek die onder andere wordt toegepast in navigatiesystemen van vliegtuigen om signalen te filteren.

Kálmán, geboren in Hongarije, emigreerde in 1943 naar de Verenigde Staten. Hij studeerde elektrotechniek aan het Massachusetts Institute of Technology waar hij in 1953 zijn bachelordiploma en een jaar later zijn master behaalde. Hij promoveerde in 1957 aan de Columbia-universiteit te New York. Na zijn promotie was hij als stafengineer werkzaam bij het IBM onderzoekslaboratorium in Poughkeepsie.

Van 1958 tot 1964 werkte Kálmán als onderzoekswiskundige aan het Research Institute of Advanced Studies (RIAS) in Baltimore. Vervolgens was hij tot 1971 hoogleraar aan de Stanford-universiteit en tot 1992 Graduate Research Professor en directeur van het Centre for Mathematical System Theory aan de Universiteit van Florida. Vanaf 1973 bezette hij tevens de leerstoel Mathematische Systeemtheorie aan het Zwitserse Eidgenössische Technische Hochschule Zürich.

Kálmán was lid van de Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE), de U.S. National Academy of Sciences, de American National Academy of Engineering en de American Academy of Arts and Sciences. Verder is hij buitenlands lid van de Hongaarse, Franse en Russische Wetenschap Academies. Hij werd onderscheiden met vele eredoctoraten. In 1974 ontving hij de IEEE Medal of Honor, de IEEE Centennial Medal (1984), de Kyoto-prijs in Technologie[4] (1985), de Steele-prijs van de American Mathematical Society (1986), de Richard E. Bellman Control Heritage Award (1997) en de Charles Stark Draper Prize (2008) van de National Academy of Engineering. In 2009 werd hij door president Barack Obama onderscheiden met de National Medal of Science.

Kálmán staat vooral bekend als mede-uitvinder van de naar hem vernoemde Kalman-filter, een wiskundige techniek die breed wordt toegepast in digitale computers van regel-, navigatie- en ruimtevaartsystemen. Het ontdoet een signaal van een lange rij van willekeurige verstoringen (ruis) of incomplete technisch metingen. Deze waarnemingen worden meestal gedaan door elektronische of gyroscopische systemen.

Zijn ideeën omtrent filtering werden aanvankelijk met enige scepsis ontvangen, zodanig dat hij de eerste resultaten van zijn werk in een werktuigbouwkundig tijdschrift moest publiceren in plaats van een elektrotechnisch of systeem-engineeringstijdschrift.[5] Zijn Kalman-filter worden toegepast in zowel onbemande als bemande vlucht- en ruimtevaartvoertuigen, waaronder het Apollo- en spaceshuttleprogramma, in onderzeeboten en in kruisvluchtwapens.