Naar inhoud springen

Uilen (vlinders)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
(Doorverwezen vanaf Noctuidae)
Uilen
Gewone velduil (Agrotis segetum)
Taxonomische indeling
Rijk:Animalia (Dieren)
Stam:Arthropoda (Geleedpotigen)
Klasse:Insecta (Insecten)
Orde:Lepidoptera (Vlinders)
Superfamilie:Noctuoidea
Familie
Noctuidae
Latreille, 1809
Typegeslacht
Noctua Linnaeus, 1758
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Uilen op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie
Insecten

De uilen (Noctuidae) zijn een familie van de vlinders uit de superfamilie Noctuoidea. Meer dan 25.000 soorten vlinders worden tot deze familie gerekend en het vermoeden bestaat dat er nog veel meer soorten zijn.

Classificatie

[bewerken | brontekst bewerken]

De grenzen van de familie zijn recent enkele keren gewijzigd. De families Agaristidae, Cocytiidae, Dilobidae en Strepsimanidae zijn nu in deze familie ondergebracht en vormen niet langer zelfstandige families. In 2005 en 2006 zijn echter weer voorstellen gedaan voor herschikkingen van de superfamilie Noctuoidea, waartoe de uilen behoren.[1][2] Vast was komen te staan dat de uilen geen monofyletische groep waren. Aanvankelijk waren er twee voorstellen: de familie splitsen of juist de donsvlinders, visstaartjes en beervlinders als onderfamilie toevoegen aan de uilen. Uiteindelijk is het eerste voorstel breed geaccepteerd, en is een deel van de oorspronkelijke uilen samen met de donsvlinders en beervlinders ingedeeld bij de spinneruilen (Erebidae).

Kenmerken

[bewerken | brontekst bewerken]

De meeste soorten uilen hebben grauwe voorvleugels. Van sommige soorten zijn de achtervleugels wél felgekleurd. Op de voorvleugel zijn vaak twee uilvlekken te herkennen, die "ringvlek" en "niervlek" worden genoemd. De vleugelspanwijdte is meestal minder dan 5 cm. Meestal is er weinig verschil tussen de beide seksen. De rupsen zijn in het algemeen niet of zwak behaard; hierop bestaan enkele uitzonderingen, zoals de soorten uit het geslacht Acronicta.

Leefwijze

[bewerken | brontekst bewerken]

De overweldigende meerderheid van de soorten vliegt 's nachts en wordt sterk aangetrokken door licht. Veel soorten worden ook aangetrokken door suiker en bloemen die rijk zijn aan nectar.

Verschillende soorten hebben larven die onder de grond leven en voor de landbouw schadelijk zijn. Vooral kool en sla is hier gevoelig voor. De meeste schadelijke larven voeden zich 's nachts en rusten overdag in de grond of in een spleet in de voedselplant. Voorafgaand aan de gedaanteverwisseling vormen ze harde, glimmende cocons.

Voortplanting

[bewerken | brontekst bewerken]

De eieren worden afzonderlijk of in groepjes van 50 tot 300 afgezet aan de voet van de waardplant of in de grond.

Verspreiding en leefgebied

[bewerken | brontekst bewerken]

Deze familie komt wereldwijd voor in allerlei vegetaties, ook op landbouwgewassen.

Uilen in Nederland

[bewerken | brontekst bewerken]

In Nederland zijn 354 soorten uilen aangetroffen. Vrijwel alle soorten zijn nachtactief; enkele soorten zijn echter uitsluitend overdag actief zoals de mi-vlinder (Callistege mi) en de bruine daguil (Euclidia glyphica). Sommige soorten zijn nachtactief maar kunnen overdag gemakkelijk worden opgejaagd, zoals de zilverstreep (Deltote bankiana) en de zilverhaak (Lithacodia uncula). Uilen uit het geslacht Noctua, met oranje achtervleugels en een zwarte band op de achtervleugels, zijn bekend onder de naam huismoeders. De talrijkste soort uit deze groep is de (gewone) huismoeder (Noctua pronuba), die overal in Nederland kan worden aangetroffen. Verwante soorten zijn de volgeling (Noctua comes), zwartpuntvolgeling (Noctua orbona), breedbandhuismoeder (Noctua fimbriata), kleine breedbandhuismoeder (Noctua janthina), open-breedbandhuismoeder (Noctua janthe) en kleine huismoeder (Noctua interjecta). Een uil met opvallend rode achtervleugels is het rood weeskind (Catocala nupta).

Ziekte-overbrengers

[bewerken | brontekst bewerken]

De Zuidoost-Aziatische soorten Calyptra eustrigata, Calyptra minuticornis, Calyptra orthograpta en Calyptra labilis van het geslacht Calyptra hebben geen roltong maar een prikkende tong die tot 7 millimeter diep in de huid van een slachtoffer kan doordringen. Deze vlindersoorten voeden zich soms met het bloed van zoogdieren en mensen.[3] Ze kunnen hierdoor een aantal ziektes die veroorzaakt worden door bacteriën en virussen overbrengen.[4][5]

Onderfamilies

[bewerken | brontekst bewerken]

In Nederland waargenomen soorten

[bewerken | brontekst bewerken]
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Uilen_(vlinders)&oldid=68161971"