Associatie van borstelbies en moerasmuur

Associatie van borstelbies en moerasmuur
Syntaxonomische indeling
Klasse:	Isoeto-Nanojuncetea; (dwergbiezen-klasse)
Orde:	Nanocyperetalia; (dwergbiezen-orde)
Verbond:	Nanocyperion; (dwergbiezen-verbond)
Associatie
	Isolepido-Stellarietum uliginosae; (W.Koch) ex Libb. 1932

De associatie van borstelbies en moerasmuur (Isolepido-Stellarietum uliginosae) is een associatie uit het dwergbiezen-verbond (Nanocyperion). Het is een plantengemeenschap die kenmerkend is voor door de mens beïnvloede, vochtige standplaatsen, vooral bestaande uit eenjarige pionierssoorten, maar met een in verhouding groot aandeel van overblijvende planten.

Naamgeving en codering

Synoniemen
Isolepido setaceae-Stellarietum uliginosae (W.Koch 1926) Moor. 1936
Stellario-Scirpetum setacei Moor 1936 in Oberd. 1957

Syntaxoncode voor Nederland (rVvN): r29Aa02
Natura2000-habitattypecode (EU-code): H3130-5
Corine biotope: 22.32

De wetenschappelijke naam Isolepido-Stellarietum uliginosae is afgeleid van de botanische namen van twee veel voorkomende soorten binnen de associatie, de kensoort borstelbies (Isolepis setacea) en de moerasmuur (Stellaria uliginosa).

Fysiognomie

De associatie van borstelbies en moerasmuur wordt gekenmerkt door een zeer open, laagblijvende vegetatiestructuur met volledige afwezigheid van de boom- en de struiklaag.

In de kruidlaag zijn laagblijvende, eenjarige planten (therofyten) als de moerasdroogbloem bepalend, maar in tegenstelling tot de andere associaties van het verbond is er naar verhouding een hoog aandeel van overblijvende planten.

De moslaag is beperkt in belang en in soortendiversiteit, met overwegend kortlevende mossen met een korte levenscyclus.

Ecologie

Deze plantengemeenschap kenmerkend voor open, vochtige, halfnatuurlijke tot kunstmatige standplaatsen, zoals oevers van sloten, veedrinkpoelen, bospaden, regelmatig overstroomde en zandige oevers en zandbanken van laaglandbeken.

De gemeenschap kan wel wat schaduw verdragen, meer dan de andere associaties binnen het verbond. Ze vraagt een meso-oligotrofe tot mesotrofe bodem.

Verspreiding

Het verspreidingsgebied van de associatie van borstelbies en moerasmuur omvat atlantisch- tot Centraal-Europa, oostelijk tot Kroatië en Bohemen, noordelijk tot Zuid-Zweden.

In Nederland is deze associatie vrij zeldzaam en beperkt tot de Pleistocene districten (Drents, Gelders, Kempens, Subcentreuroop en Vlaams district) en hier en daar in het kustgebied.

Diagnostische taxa voor Nederland en Vlaanderen

De associatie heeft in Nederland en Vlaanderen slechts borstelbies als (dominante) kensoort, en mogelijk de twee mossen rood knikmos en vals kortsteeltje. Ze onderscheidt zich van de andere associaties binnen het verbond door de aanwezigheid van moerasmuur, pinksterbloem en waterpeper. Verder komen er een aantal soorten voor van natte standplaatsen, zoals zomprus, getande weegbree, moeraswalstro en pitrus, en van vochtige graslanden (geknikte vossenstaart en moerasrolklaver).

De belangrijkste ken- en begeleidende soorten zijn:

Kruidlaag

Kentaxon	Diff.soort	Abundantie	Triviale naam	Botanische naam
kA		D	borstelbies	Isolepis setacea
kV		O	liggend hertshooi	Hypericum humifusum
kV		O	waterpostelein	Lythrum portula
kV		Z	dwergbloem	Centunculus minimus
kV		Z	dwergvlas	Radiola linoides
kO		A	moerasdroogbloem	Gnaphalium uliginosum
kK		A	greppelrus	Juncus bufonius
		A	kruipende boterbloem	Ranunculus repens
		A	zomprus	Juncus articulatus
		A	liggende vetmuur	Sagina procumbens
		F	witte klaver	Trifolium repens
	dA	F	moerasmuur	Stellaria uliginosa
		F	gestreepte witbol	Holcus lanatus
	dA	O	waterpeper	Persicaria hydropiper
	dA	O	pinksterbloem	Cardamine pratensis

Moslaag

Kentaxon	Diff.soort	Abundantie	Triviale naam	Botanische naam
kA		O	rood knikmos	Bryum pallens
kA		O	vals kortsteeltje	Pseudephemerum nitidum
kV		O	gewoon broedpeermos	Pohlia annotina
kV		Z	flesjesmos	Blasia pusilla
kV		Z	bolletjespeermos	Pohlia bulbifera
	dA	O	beekstaartjesmos	Philonotus fontana

Bronnen, noten en/of referenties

Schaminée, J., K. Sýkora, N. Smits & M. Horsthuis, 2010: Veldgids Plantengemeenschappen van Nederland. KNNV Uitgeverij, Zeist. ISBN 978 90 5011 309 0
Sýkora, K., 2008: Field Guide Dutch Plant Communities. Species composition and ecology
B.De Fré & M.Hoffmann, 2004: Systematiek van natuurtypen voor Vlaanderen: 5. Pioniersmilieus. Verslag van het Instituut voor Natuurbehoud 2004.7.

Orde:	Nanocyperetalia (dwergbiezen-orde)
Verbond:	Nanocyperion (dwergbiezen-verbond)
Associaties:	Cicendietum filiformis (draadgentiaan-associatie) · Isolepido-Stellarietum uliginosae (associatie van borstelbies en moerasmuur) · Centunculo-Anthocerotetum punctati (associatie van dwergbloem en hauwmos) · Digitario-Illecebretum (grondster-associatie)