Operatie Chastise: verschil tussen versies

Operatie Chastise
Conflict	Tweede Wereldoorlog
Datum	16 mei - 17 mei 1943
Plaats	Möhnedam; Ederdam; Sorpedam
Resultaat	Vernietiging van de Möhnedam en Ederdam
Strijdende partijen
Verenigd Koninkrijk	nazi-Duitsland
Leiders
Guy Gibson	Josef Kammhuber
Troepensterkte
147 manschappen; 19 Lancaster bommenwerpers	XII. Fliegerkorps
Verliezen
53 doden; 8 Lancasters; ca. 1024 dwangarbeiders en geallieerde krijgsgevangenen	2 dammen doorbroken; 1 dam licht beschadigd; ongeveer 1.600 doden; (met inbegrip van 1000+ krijgsgevangenen en dwangarbeiders, voornamelijk Sovjet).
	De Möhnedam na de aanval

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking Nieuwere bewerking →

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Versie van 13 okt 2022 12:30

Operatie Chastise was de naam voor de aanval op Duitse dammen op 16 en 17 mei 1943 tijdens de Tweede Wereldoorlog. Er werd gebruikgemaakt van een speciaal ontwikkelde stuiterbom. De aanval werd uitgevoerd door het RAF No. 617 Squadron, later bekend onder de naam Dam Busters en geleid door Guy Gibson VC.

Aanleiding tot Operatie Chastise

De Duitse wapenfabrieken in en rond het Ruhrgebied hadden water (drinkwater en koelwater) en elektriciteit nodig voor hun productie. Elektriciteit werd opgewekt door waterkrachtcentrales achter de stuwmeren. Daarnaast werden deze meren gebruikt om de waterstand in de Ruhr (via de Möhnedam) respectievelijk in de Wezer (via de Ederdam) te regelen. Verder was het doel, door de vloedgolf civiele doelen te beschadigen. Verscheidene keren hadden de geallieerden de wapenfabrieken gebombardeerd, maar de resultaten waren niet blijvend. Gibson kreeg de opdracht om niet de fabrieken, maar de stuwdammen te vernietigen. De missie werd door velen als onmogelijk gezien omdat de stuwdammen zwaar verdedigd werden. Vliegtuigen konden nauwelijks in de buurt komen en bommen die wel afgeworpen werden richtten weinig schade aan. Nadat de Britse ingenieur Barnes Wallis een stuiterbom had ontwikkeld en deze met succes getest was zag de Britse legerleiding toch een kans om de Duitsers een slag toe te brengen. Als primaire doelen werden de Möhnedam, de Ederdam en de Sorpedam voorop gesteld. Als secundaire doelen de Lister-, Ennepe- en Diemeldam.

16 mei 1943

In de nacht van 16 mei 1943 vloog Gibson met een eskader van 19 Lancaster-bommenwerpers naar het Ruhrgebied. Elk vliegtuig droeg onder de romp één stuiterbom aan een speciaal aandrijfmechanisme dat de bom zijn rotatiesnelheid moest geven. Eenmaal in het Ruhrgebied aangekomen splitste de groep in tweeën; elke groep zou twee dammen aanvallen. Gibson zelf leidde de eerste aanval op de Möhnedam. Hij was ook de eerste die zijn bom afwierp, maar zonder het gewenste resultaat. Het kostte vijf aanvallen voordat de dam brak. Na zijn eigen aanval bleef Gibson elke aanval meegaan, om FLAK van de Duitsers aan te trekken. De werper van de bom kon daardoor nauwkeuriger aanvliegen en beter richten.

Nadat de Möhnedam verwoest was door drie correct afgeworpen bommen trok de groep met drie overgebleven bommen naar de vlakbij gelegen Ederdam. Ook deze werd met twee voltreffers verwoest. Twee bommen werden goed afgeworpen bij de Sorpedam maar deze hield stand. Een aanval met één bom op de Beverdam (die, zo blijkt achteraf, verward werd met de nabijgelegen Ennepedam) had eveneens geen resultaat.

Gevolgen van de operatie

De Ederdam. Let op de ontbrekende sluisgaten aan de linkerkant. Deze zijn bij het herstel van de dam niet herbouwd.

Hoewel de missie een succes was, waren de verliezen groot. Slechts 11 van de 19 Lancasters keerden terug; 53 bemanningsleden van de 133 kwamen om. Gibson keerde terug en werd vanwege zijn moed en leiderschap beloond met het Victoria Cross, de hoogste Britse onderscheiding. Na Operatie Chastise stond het 617e squadron bekend als de Dam Busters.

Door het bombardement viel de waterproductie in het Ruhrgebied van 1.000.000 m³ per dag terug tot 260.000, maar een maand later was de productie reeds terug op het oude peil dankzij een noodplan en voorzieningen (opgesteld in 1942) met water uit de Rijn. Ook de stroomvoorziening raakte snel hersteld, waardoor de gevolgen voor de Duitse oorlogsindustrie gering bleven.

De Duitsers bouwden de stuwdammen sneller dan verwacht weer op, waardoor de Duitse oorlogsindustrie al na een paar maanden weer volop werkte. De schade aan gebouwen en infrastructuur in het Möhne- en Ruhrdal was aanzienlijk en een morele klap voor de Duitsers. Voor het Britse moreel, dat na drie jaar oorlog aardig in elkaar gezakt was vanwege de uitzichtloosheid van de oorlog, was het een enorme opsteker. De resultaten van het bombardement bewezen aan geallieerde kant vooral voor de propaganda grote diensten.

Door de twaalf meter hoge vloedgolf vielen in het Möhnedal tussen 1300 en 1600 slachtoffers. Minstens 1026 van hen waren geallieerde krijgsgevangenen en dwangarbeiders.^[1] In het Ruhrdal tussen Neheim en Niederense werd bijvoorbeeld een kamp met Oekraïense dwangarbeidsters weggevaagd en vielen zeker 526 slachtoffers. Door de verwoesting van de Ederdam vielen 47 tot 68 slachtoffers.

Naslagwerken

(en) Paul Brickhill, "The Dam Busters". London: Evans Bros., 1951. Geromantiseerd verslag over 617 Squadron tijdens de gehele oorlog.
(en) Charles S. Cockell, "The Science and Scientific Legacy of Operation Chastise." Interdisciplinary Science Reviews nr. 27, 2002, p. 278–286.
(en) Douglas C. Dildy, "Dambusters; Operation Chastise", Osprey Raid Series No. 16. Oxford, UK: Osprey Publishing, 2010. ISBN 978-1-84603-934-8.
(en) Jonathan Falconer, "The Dam Busters Story". Stroud, Gloucestershire, UK: Sutton Publishing Limited, 2007. ISBN 978-0-7509-4758-9.
(en) John Sweetman, "The Dambusters Raid". London: Cassell, 1999. ISBN 0-304-35173-3.
Max Hastings: Operatie Chastise. Het verhaal van de Dambusters 1943. Vert. uit het Engels door Edzard Krol en Wilma Paalman. Hollands Diep, 388 blz. ISBN 9789048852697

Virtual reality

Sinds 2019 wordt in het RAF Museum in Londen een gedetailleerde VR-animatie getoond van de Dambusters Raid. ^[2]

Externe link

(en) Privé website The Dams Raid met uitgebreide informatie over Operatie Chastise

Bronnen, noten en/of referenties

[1] Middenin de nacht vlogen ze naar het hart van nazi-Duitsland. NRC (26 juni 2020).

[2] Virtual Reality: Visualising The Daring Dambusters Raid - Have you ever wondered how it felt to be part of the iconic Dambusters squadron?

[1]

[2]

@@ Regel 16: / Regel 16: @@
 | verliezen2 = 2 dammen doorbroken<br>1 dam licht beschadigd<br>ongeveer 1.600 doden<br>(met inbegrip van 1000+ krijgsgevangenen en dwangarbeiders, voornamelijk Sovjet).
 }}
-'''Operatie Chastise''' was de officiële naam voor de aanvallen op Duitse [[dam (waterkering)|dammen]] op [[16 mei|16]] en [[17 mei]] [[1943]]. Het was een operatie van de [[geallieerden (Tweede Wereldoorlog)|geallieerden]] tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]]. Er werd gebruikgemaakt van een speciaal ontwikkelde [[stuiterbom]]. De aanval werd uitgevoerd door het [[Royal Air Force|RAF]] [[617e Squadron RAF|No. 617 Squadron]], beter bekend onder de naam ''Dam Busters''. De operatie werd geleid door [[Guy Gibson]].
+'''Operatie Chastise''' was de naam voor de aanval op Duitse [[dam (waterkering)|dammen]] op 16 en 17 mei 1943 tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]]. Er werd gebruikgemaakt van een speciaal ontwikkelde [[stuiterbom]]. De aanval werd uitgevoerd door het [[Royal Air Force|RAF]] [[617e Squadron RAF|No. 617 Squadron]], later bekend onder de naam ''Dam Busters'' en geleid door [[Guy Gibson]] VC.
-== Aanzet tot Operatie Chastise ==
+== Aanleiding tot Operatie Chastise ==
-De Duitse wapenfabrieken in en rond het [[Ruhrgebied]] hadden [[elektriciteit]] en water (drinkwater, maar vooral koelwater) nodig voor hun productie. Dit werd geleverd door grote [[waterkrachtcentrale]]s achter de stuwmeren. Daarnaast werden deze stuwmeren gebruikt om de waterstand in de [[Ruhr]] (via de [[Möhnesee (meer)|Möhnedam]]) resp. in de [[Wezer]] (via de [[Ederstausee|Ederdam]]) te regelen. Verder was het doel, door de vloedgolf ernstige schade bij civiele instellingen te veroorzaken.
+De Duitse wapenfabrieken in en rond het [[Ruhrgebied]] hadden water (drinkwater en koelwater) en [[elektriciteit]] nodig voor hun productie. Elektriciteit werd opgewekt door [[waterkrachtcentrale]]s achter de stuwmeren. Daarnaast werden deze meren gebruikt om de waterstand in de [[Ruhr]] (via de [[Möhnesee (meer)|Möhnedam]]) respectievelijk in de [[Wezer]] (via de [[Ederstausee|Ederdam]]) te regelen. Verder was het doel, door de vloedgolf civiele doelen te beschadigen. Verscheidene keren hadden de geallieerden de wapenfabrieken gebombardeerd, maar de resultaten waren niet blijvend. Gibson kreeg de opdracht om niet de fabrieken, maar de stuwdammen te vernietigen. De missie werd door velen als onmogelijk gezien omdat de stuwdammen zwaar verdedigd werden. Vliegtuigen konden nauwelijks in de buurt komen en bommen die wel afgeworpen werden richtten weinig schade aan. Nadat de Britse ingenieur [[Barnes Wallis]] een [[stuiterbom]] had ontwikkeld en deze met succes getest was zag de Britse legerleiding toch een kans om de Duitsers een slag toe te brengen. Als primaire doelen werden de Möhnedam, de Ederdam en de [[Sorpesee|Sorpedam]] voorop gesteld. Als secundaire doelen de Lister-, Ennepe- en [[Diemelsee (stuwmeer)|Diemeldam]].
-Verscheidene keren hadden de geallieerden de wapenfabrieken gebombardeerd, maar iedere keer bouwden de Duitsers ze razendsnel weer op. Gibson kreeg de opdracht om niet de fabrieken, maar de stuwdammen te vernietigen. Deze missie werd door velen als onmogelijk gezien omdat de stuwdammen extreem zwaar verdedigd werden. Vliegtuigen konden nauwelijks in de buurt komen, en de bommen die wel afgeworpen werden richtten weinig schade aan. Nadat de Britse ingenieur [[Barnes Wallis]] echter het idee van een [[stuiterbom]] had ontwikkeld en getest zag de Britse legerleiding toch een kans om de Duitsers een zware slag toe te brengen. Als primaire doelen werden de Möhnedam, de Ederdam en de [[Sorpesee|Sorpedam]] voorop gesteld. Als secundaire doelen de Lister-, Ennepe- en [[Diemelsee (stuwmeer)|Diemeldam]].
 == 16 mei 1943 ==
-[[Bestand:Duxford UK Feb2005 bouncingbomb.JPG|thumb|260px|Een [[stuiterbom]]]]
+[[Bestand:Duxford UK Feb2005 bouncingbomb.JPG|thumb|Een [[stuiterbom]]]]
-In de nacht van 16 mei 1943 vertrok Gibson met een eskader van 19 [[Avro Lancaster|Lancaster]] [[bommenwerper]]s naar het Ruhrgebied. Elk vliegtuig droeg onder de romp één bom aan een speciaal aandrijfmechanisme dat de bom zijn rotatiesnelheid moest geven. Eenmaal in het Ruhrgebied aangekomen splitste de groep zich in tweeën; elke groep zou twee dammen aanvallen. Gibson zelf leidde de eerste aanval op de [[Möhnesee (meer)|Möhnedam]]. Hij was ook de eerste die zijn bom afwierp, maar zonder het gewenste resultaat. Het kostte vijf aanvallen voordat de dam brak. Na zijn eigen aanval bleef Gibson elke aanval meegaan, om daarmee het afweervuur van de Duitsers te trekken. Zodoende kon de werkelijke aanvaller makkelijker aanvliegen en beter richten.
+In de nacht van 16 mei 1943 vloog Gibson met een eskader van 19 [[Avro Lancaster|Lancaster]]-[[bommenwerper]]s naar het Ruhrgebied. Elk vliegtuig droeg onder de romp één stuiterbom aan een speciaal aandrijfmechanisme dat de bom zijn rotatiesnelheid moest geven. Eenmaal in het Ruhrgebied aangekomen splitste de groep in tweeën; elke groep zou twee dammen aanvallen. Gibson zelf leidde de eerste aanval op de [[Möhnesee (meer)|Möhnedam]]. Hij was ook de eerste die zijn bom afwierp, maar zonder het gewenste resultaat. Het kostte vijf aanvallen voordat de dam brak. Na zijn eigen aanval bleef Gibson elke aanval meegaan, om [[FLAK]] van de Duitsers aan te trekken. De werper van de bom kon daardoor nauwkeuriger aanvliegen en beter richten.
-Nadat de Möhnedam verwoest was door drie correct afgeworpen bommen trok de groep met drie overgebleven bommen naar de vlakbijgelegen [[Ederstausee|Ederdam]]. Ook deze werd met twee voltreffers verwoest. Twee bommen werden goed afgeworpen bij de Sorpedam maar deze hield stand. Een aanval met één bom op de Beverdam (die, zo blijkt achteraf, verward werd met de nabijgelegen Ennepedam) had eveneens geen resultaat.
+Nadat de Möhnedam verwoest was door drie correct afgeworpen bommen trok de groep met drie overgebleven bommen naar de vlakbij gelegen [[Ederstausee|Ederdam]]. Ook deze werd met twee voltreffers verwoest. Twee bommen werden goed afgeworpen bij de Sorpedam maar deze hield stand. Een aanval met één bom op de Beverdam (die, zo blijkt achteraf, verward werd met de nabijgelegen Ennepedam) had eveneens geen resultaat.
-== Gevolg van de operatie ==
+== Gevolgen van de operatie ==
-[[Bestand:Eder dam.jpg|thumb|260px|De Ederdam. Let op de ontbrekende sluisgaten aan de linkerkant. Deze zijn bij het herstel van de dam niet herbouwd.]]
+[[Bestand:Eder dam.jpg|thumb|De Ederdam. Let op de ontbrekende sluisgaten aan de linkerkant. Deze zijn bij het herstel van de dam niet herbouwd.]]
-Hoewel de missie een succes was, waren de verliezen zwaar. Slechts 11 van de 19 Lancasters keerden terug; 53 bemanningsleden (van de 133) kwamen om. Gibson behoorde bij de teruggekeerden, en werd vanwege zijn moed en uitmuntende leiderschap beloond met het [[Victoria Cross]], de hoogste Britse onderscheiding. Na Operatie Chastise stond het 617e squadron bekend als de ''Dam Busters''.
+Hoewel de missie een succes was, waren de verliezen groot. Slechts 11 van de 19 Lancasters keerden terug; 53 bemanningsleden van de 133 kwamen om. Gibson keerde terug en werd vanwege zijn moed en leiderschap beloond met het [[Victoria Cross]], de hoogste Britse onderscheiding. Na Operatie Chastise stond het 617e squadron bekend als de ''Dam Busters''.
-Door het bombardement viel de (drink)waterproductie in het Ruhrgebied van 1.000.000 m<sup>3</sup> per dag terug tot 260.000, maar een maand later was de productie reeds terug op het oude peil dankzij een noodplan en voorzieningen (opgesteld in 1942) waarbij water uit de Rijn gebruikt kon worden. Ook de stroomvoorziening werd vrij snel hersteld, waardoor de gevolgen voor de Duitse oorlogsindustrie al met al vrij gering waren.
+Door het bombardement viel de waterproductie in het Ruhrgebied van 1.000.000 m<sup>3</sup> per dag terug tot 260.000, maar een maand later was de productie reeds terug op het oude peil dankzij een noodplan en voorzieningen (opgesteld in 1942) met water uit de [[Rijn]]. Ook de stroomvoorziening raakte snel hersteld, waardoor de gevolgen voor de Duitse oorlogsindustrie gering bleven.
-De Duitsers wisten veel sneller dan verwacht de stuwdammen weer op te bouwen, waardoor de Duitse oorlogsindustrie al na een paar maanden weer op volle toeren draaide. De schade aan gebouwen en infrastructuur in het Möhne- en Ruhrdal was aanzienlijk en de morele klap voor de Duitsers groot. Voor het Britse moreel, dat na drie jaar oorlog aardig in elkaar gezakt was vanwege de uitzichtloosheid van de oorlog, was het een enorme opsteker. De resultaten van het bombardement bewezen aan geallieerde kant vooral voor de propaganda grote diensten.
+De Duitsers bouwden de stuwdammen sneller dan verwacht weer op, waardoor de Duitse oorlogsindustrie al na een paar maanden weer volop werkte. De schade aan gebouwen en infrastructuur in het Möhne- en Ruhrdal was aanzienlijk en een morele klap voor de Duitsers. Voor het Britse moreel, dat na drie jaar oorlog aardig in elkaar gezakt was vanwege de uitzichtloosheid van de oorlog, was het een enorme opsteker. De resultaten van het bombardement bewezen aan geallieerde kant vooral voor de propaganda grote diensten.
-Door de twaalf meter hoge vloedgolf vielen in het Möhnedal tussen 1300 en 1600 slachtoffers. Meer dan de helft (minstens 1026) van hen waren geallieerde krijgsgevangenen en dwangarbeiders. In het Ruhrdal tussen [[Neheim-Hüsten|Neheim]] en Niederense werd bijv. een kamp met Oekraïense dwangarbeidsters weggevaagd en vielen zeker 526 slachtoffers. Door de verwoesting van de Ederdam vielen 47 tot 68 slachtoffers.
+Door de twaalf meter hoge vloedgolf vielen in het Möhnedal tussen 1300 en 1600 slachtoffers. Minstens 1026 van hen waren geallieerde krijgsgevangenen en dwangarbeiders.<ref>{{Citeer web|werk=NRC|titel=Middenin de nacht vlogen ze naar het hart van nazi-Duitsland|url=https://www.nrc.nl/nieuws/2020/06/26/stuiterbommen-tegen-nazi-dammen-a4004162|datum=2020-06-26}}</ref> In het Ruhrdal tussen [[Neheim-Hüsten|Neheim]] en Niederense werd bijvoorbeeld een kamp met Oekraïense dwangarbeidsters weggevaagd en vielen zeker 526 slachtoffers. Door de verwoesting van de Ederdam vielen 47 tot 68 slachtoffers.
 == Naslagwerken ==
 * {{en}} Paul Brickhill, "The Dam Busters". London: Evans Bros., 1951. Geromantiseerd verslag over 617 Squadron tijdens de gehele oorlog.
 * {{en}} Charles S. Cockell, "The Science and Scientific Legacy of Operation Chastise." Interdisciplinary Science Reviews nr. 27, 2002, p.&nbsp;278–286.
-* {{en}} Douglas C. Dildy, "Dambusters; Operation Chastise", Osprey Raid Series No. 16. Oxford, UK: Osprey Publishing, 2010. ISBN 978-1-84603-934-8.
+* {{en}} Douglas C. Dildy, "Dambusters; Operation Chastise", Osprey Raid Series No. 16. Oxford, UK: Osprey Publishing, 2010. {{ISBN|978-1-84603-934-8}}.
-* {{en}} Jonathan Falconer, "The Dam Busters Story". Stroud, Gloucestershire, UK: Sutton Publishing Limited, 2007. ISBN 978-0-7509-4758-9.
+* {{en}} Jonathan Falconer, "The Dam Busters Story". Stroud, Gloucestershire, UK: Sutton Publishing Limited, 2007. {{ISBN|978-0-7509-4758-9}}.
-* {{en}} John Sweetman, "The Dambusters Raid". London: Cassell, 1999. ISBN 0-304-35173-3.
+* {{en}} John Sweetman, "The Dambusters Raid". London: Cassell, 1999. {{ISBN|0-304-35173-3}}.
+* Max Hastings: Operatie Chastise. ''Het verhaal van de Dambusters 1943.'' Vert. uit het Engels door Edzard Krol en Wilma Paalman. Hollands Diep, 388 blz. {{ISBN|9789048852697}}
-==Virtual reality==
+== Virtual reality ==
-Sinds 2019 is het in het [[RAF Museum]] in [[Londen]] voor bezoekers mogelijk een gedetailleerde [[Virtuele werkelijkheid|VR]]-animatie te beleven van de ''Dambusters Raid''. <ref>[https://www.forces.net/news/virtual-reality-visualising-daring-dambusters-raid''Virtual Reality: Visualising The Daring Dambusters Raid - Have you ever wondered how it felt to be part of the iconic Dambusters squadron?'']</ref>
+Sinds 2019 wordt in het [[RAF Museum]] in [[Londen]] een gedetailleerde [[Virtuele werkelijkheid|VR]]-animatie getoond van de ''Dambusters Raid''. <ref>[https://www.forces.net/news/virtual-reality-visualising-daring-dambusters-raid''Virtual Reality: Visualising The Daring Dambusters Raid - Have you ever wondered how it felt to be part of the iconic Dambusters squadron?'']</ref>
 == Externe link ==
-* {{en}} [http://www.hebels.nl/flights/20130327-1/damsraid.htm The Dams Raid with context]
+* {{en}} [http://www.hebels.nl/flights/20130327-1/damsraid.htm Privé website The Dams Raid met uitgebreide informatie over Operatie Chastise]
+{{Appendix|2=
+{{References}}
+}}
+{{Bibliografische informatie}}
 [[Categorie:Bombardement tijdens de Tweede Wereldoorlog|Chastise]]
+[[Categorie:Operatie tijdens de Tweede Wereldoorlog|Chastise]]
 [[Categorie:Tweede Wereldoorlog in Duitsland]]
 [[Categorie:1943]]