Spoorlijn Hamm - Emden

DB 2931 ; Hannoversche Westbahn ; Hamm (Westf) - Emden Süd / Rbf
Totale lengte	213,3 km
Spoorwijdte	normaalspoor 1435 mm
	Aangelegd door; Hamm - Münster: MHE; Münster - Rheine: KWE; Rheine - Emden: Han
	Geopend; Hamm - Münster: 26 mei 1848; Münster - Lingen: 26 juni 1856; Lingen - Papenburg: 2 mei 1856; Papenburg - Emden: 24 november 1854
Huidige status	in gebruik
	Geëlektrificeerd; Hamm - Münster: 1966; Münster - Rheine: 1972; Rheine - Salzbergen: 1975; Salzbergen - Emden: 1980
Aantal sporen	2
Baanvaksnelheid	140 km/u
Beveiliging of treinbeïnvloeding	Indusi
Treindienst door	DB / eurobahn / Westfalenbahn
Traject

De spoorlijn Hamm – Emden is een Duitse spoorlijn tussen Hamm en Emden en als spoorlijn 2931 onder beheer van DB Netze. Een deel van het traject is bekend als Hannoversche Westbahn.

Geschiedenis

De lijn is in verschillende fases geopend. Het gedeelte tussen Hamm en Münster werd door de Münster-Hammer Eisenbahn-Gesellschaft (MHE) geopend op 26 mei 1848 voor het personenvervoer geopend en op 8 juni 1848 voor het goederenvervoer. Het gedeelte tussen Münster en Rheine werd door de Königlich-Westfälischen Eisenbahn-Gesellschaft (KWE) geopend op 26 juni 1856. Tussen Rheine en Emden werd de spoorlijn aangelegd door de Königlich Hannöverschen Staatseisenbahnen als onderdeel van de verbinding tussen Hannover en Emden via Rheine. Tussen Rheine en Lingen werd de lijn geopend op 26 juni 1856, van Lingen naar Papenburg was reeds geopend op 2 mei 1856. Het traject van Papenburg naar Emden was al op 24 november 1854 geopend, nog voor dat er verbinding was met de rest van het spoorwegnet.

In Lingen ontstond vanaf 1855 een centrale werkplaats voor dit traject die later uitgebouwd werd tot Ausbesserungswerk Lingen. In deze werkplaats werden tot 1985 stoomlocomotieven en goederenwagens onderhouden.

Oorspronkelijk was het eindstation in Emden station Emden Süd. Na de opening van het nieuwe Emden Hauptbahnhof in 1971 werd het station alleen nog in geval van calamiteiten gebruikt. In 2005 zijn de sporen hier opgebroken.

Treindiensten

DB

De Deutsche Bahn, Westfalenbahn en Arriva verzorgen het personenvervoer op dit traject met IC-, RE- en RB-treinen.

Serie	Treinsoort	Route	Bijzonderheden
IC 35	Intercity (DB Fernverkehr)	[ Norddeich Mole ] / [ Emden Außenhafen ] – Emden Hbf – Leer (Ostfriesl) – Papenburg (Ems) – Meppen – Lingen (Ems) – Rheine – Münster (Westf) Hbf – Recklinghausen Hbf – Gelsenkirchen Hbf – Oberhausen Hbf – Duisburg Hbf – Düsseldorf Hbf – Köln Hbf – Bonn Hbf – Remagen – Andernach – Koblenz Hbf – Bingen (Rhein) Hbf – Mainz Hbf – Worms Hbf – Mannheim Hbf – [ Karlsruhe Hbf – Offenburg – Donaueschingen – Singen (Hohentwiel) – Konstanz ] / [ Heidelberg Hbf – Vaihingen (Enz) – Stuttgart Hbf ]	Rijdt eenmaal per twee uur, op vrijdag en zaterdag rijdt er één trein vanaf Emden Hbf naar Konstanz. Op zondag rijdt er één trein vanaf Konstanz naar Emden Hbf. Enkele treinen van/naar Emden Außenhafen
IC 56	Intercity (DB Fernverkehr)	[ [ Norddeich Mole ] / [ Emden Außenhafen ] – Emden Hbf – Leer (Ostfriesl) – Oldenburg (Oldb) Hbf – Bremen Hbf – Hannover Hbf – Braunschweig Hbf ] / [ Warnemünde – Rostock Hbf – Bützow – Bad Kleinen – Schwerin Hbf – Ludwigslust – Wittenberge – Stendal Hbf ] – Magdeburg Hbf – [ Halle (Saale) Hbf – Leipzig Hbf ] / [ Brandenburg Hbf – Potsdam Hbf – Berlin Hbf – Berlin Ostbahnhof – Cottbus ]	Eén trein per dag vanaf Magdeburg Hbf naar Cottbus. Eén trein per dag vanaf Warnemünde. Tussen Norddeich Mole en Bremen Hbf worden ook plaatsbewijzen van het regionale verkeer geaccepteerd.^[1]
140/240 IC 77	Intercity (NS International / DB Fernverkehr)	Amsterdam Centraal – Hilversum – Amersfoort Centraal – Apeldoorn – Deventer – Hengelo – Bad Bentheim – Rheine – Osnabrück Hbf – Bünde (Westf) – Hannover Hbf – Berlin-Spandau – Berlin Hbf – Berlin Ostbahnhof	Stopt niet in Almelo. Rijdt elke twee uur.
RE 1	Regional-Express (DB Regio Nord)	Hannover Hbf – Nienburg (Weser) – Verden (Aller) – Bremen Hbf – Delmenhorst – Hude – Oldenburg (Oldb) Hbf – Leer (Ostfriesl) – Emden Hbf – Norddeich Mole	Rijdt eenmaal per twee uur.
RE 7	Regional-Express (National Express)	Rheine – Münster (Westf) Hbf – Hamm (Westf) – Hagen Hbf – Wuppertal Hbf – Solingen Hbf – Köln Hbf – Neuss Hbf – Krefeld Hbf	Rhein-Münsterland-Express
RE 15	Regional-Express (Westfalenbahn)	(Emden Außenhafen – ) Emden Hbf – Leer (Ostfriesl) – Papenburg (Ems) – Meppen – Lingen (Ems) – Rheine – Münster (Westf) Hbf	Emsland-Express Enkele treinen van/naar Emden Außenhafen
20100 RS 6 RB 57	Stoptrein (Arriva)	Groningen – Groningen Europapark – Kropswolde – Martenshoek – Hoogezand-Sappemeer – Zuidbroek – Scheemda – Winschoten – Bad Nieuweschans – Weener – ‒ Leer	Ook wel Wiederline genoemd. Vanwege brugschade geen treinverkeer mogelijk tussen Weener en Leer. Op dit traject rijdt lijnbus 620 van Weser-Ems Bus. Er rijden ook Arrivabussen tussen Groningen en Leer v.v.
20350 RB 61	Stoptrein/Regionalbahn (Keolis)	Hengelo – Bad Bentheim – Rheine – Osnabrück Hbf – Bünde(Westf) – Bielefeld Hbf	Wiehengebirgsbahn
RB 63	Regionalbahn (DB Regio Westfalen)	Münster Zentrum Nord – Münster (Westf) Hbf – Coesfeld (Westf)	Baumberge-Bahn
20180 RB 64	Regionalbahn (DB Regio NRW)	Münster (Westf) Hbf – Steinfurt-Burgsteinfurt – Gronau (Westf) – Enschede	Euregio-Bahn
RB 65	Regionalbahn (eurobahn)	Münster (Westf) Hbf – Rheine	Ems-Bahn
RB 68	Regionalbahn (DB Regio NRW)	Münster (Westf) Hbf – Greven – Rheine	Emsauen-Bahn
RB 69	Regionalbahn (Eurobahn)	Münster (Westf) Hbf – Hamm (Westf) – Gütersloh Hbf – Bielefeld Hbf	Ems-Börde-Bahn
RB 89	Regionalbahn (Eurobahn)	Münster (Westf) Hbf – Hamm (Westf) – Paderborn Hbf – (Warburg (Westf) – Hofgeismar – Kassel-Wilhelmshöhe)	Ems-Börde-Bahn 2x per uur Münster-Paderborn, 1x per twee uur van/naar Warburg, enkele treinen van/naar Kassel

Aansluitingen

In de volgende plaatsen is of was er een aansluiting op de volgende spoorlijnen:

Hamm (Westf): DB 1700, spoorlijn tussen Hannover en Hamm; DB 2650, spoorlijn tussen Keulen en Hamm; DB 2923, spoorlijn tussen Hamm Rangierbahnhof W431 en Hamm W936; DB 2930, spoorlijn tussen Soest en Hamm
DB 2932, spoorlijn tussen Unna en Hamm; DB 2990, spoorlijn tussen Minden en Hamm
aansluiting Feldmark: DB 2920, spoorlijn tussen aansluiting Feldmark en Hamm Rangierbahnhof
Bockum-Hövel: DB 9207, spoorlijn tussen Bönen en Bockum-Hövel
aansluiting Lechtenberg: DB 2011, spoorlijn tussen aansluiting Lechtenberg en Kanal Bbf
Münster (Westf) Hauptbahnhof: DB 2000, spoorlijn tussen Lünen en Münster; DB 2200, spoorlijn tussen Wanne-Eickel en Hamburg; DB 2013, spoorlijn tussen Münster en Rheda-Wiedenbrück; DB 2265, spoorlijn tussen Empel-Rees en Münster; DB 9213, spoorlijn tussen Neubeckum en Münster
Münster Zentrum Nord: DB 2014, spoorlijn tussen Münster en Glanerbeek
Rheine Rs: DB 2021, spoorlijn tussen Rheine Rs en Rheine
DB 2022, spoorlijn tussen Rheine Rs en Rheine Rangierbahnhof
Rheine: DB 44, spoorlijn tussen Rheine en de Emshafen; DB 2020, spoorlijn tussen Ochtrup en Rheine; DB 2021, spoorlijn tussen Rheine Rs en Rheine; DB 2273, spoorlijn tussen Bottrop Nord en Quakenbrück; DB 2992, spoorlijn tussen Löhne en Rheine
Salzbergen: DB 2026, spoorlijn tussen Almelo en Salzbergen
Meppen: DB 9201, spoorlijn tussen Meppen en Essen (Oldenb)
Lathen: DB 9200, spoorlijn tussen Lathen en Werlte
Ihrhove: DB 1575, spoorlijn tussen Ihrhove en Nieuweschans
Leer (Ostfriesl): DB 1520, spoorlijn tussen Oldenburg en Leer
Emden Rbf: DB 1570, spoorlijn tussen Emden Rbf en Jever; DB 1571, spoorlijn tussen Emden Rbf W102 en W198; DB 1577, spoorlijn tussen Emden Rbf en Emden Südkai

Afscheid stoomtractie

Op de Emslandstrecke zette de Deutsche Bundesbahn als laatste traject planmatig stoomlocomotieven voor personenvervoer in. Deze waren voor personenvervoer de serie 012 tot en met mei 1975 in gebruik en voor goederenvervoer de series 042 en 043 tot de herfst van 1977.

Onder spoorweghobbyisten stonden de zware ertstreinen die tussen Emden en Rheine met stoomtractie reden bekend als Langer Heinrich. Vanuit Rheine werden deze treinen met elektrische locomotieven verder naar het Ruhrgebied gereden.

De laatste buitendienst gestelde stoomlocomotief van de DB, DB 043 196-5 werd in 1978 voor het station van Salzbergen opgesteld. Hieromheen is een tentoonstelling ingericht met andere zaken uit de tijd.

Elektrische tractie

Het gedeelte van Hamm naar Münster werd geëlektrificeerd met een spanning van 15.000 volt 16⅔ Hz in 1966, gevolgd door Münster Rheine in 1972. Doordat burgers protesteerden tegen de aanleg van een voedingslijn langs de spoorlijn werd de elektrificatie van het traject van Rheine naar Salzbergen twee jaar vertraagd en in gebruik genomen in 1975, het traject van Salzbergen naar Emden in 1980.

Literatuur

Deutsche Reichsbahn, Handbuch der deutschen Eisenbahnstrecken, H-W Dumjahn, Verlag Dumjahn, Mainz 1984 ISBN 3-921426-29-4
Günther Krause, Entwicklung des Gleisnetzes der Direktion Essen, Verlag Roehr, Krefeld 1986 ISBN 3-88490-130-3
Eisenbahnatlas Deutschland. Schweers + Wall, Aachen 2014, ISBN 978-3-89494-145-1.

Bronnen, noten en/of referenties

↑ publicatie DB

[1] ublicatie DB

[1]