Sint Jansteen
Sint Jansteen (Oost-Vlaams: Stiejn) is een dorp in de gemeente Hulst, in de Nederlandse provincie Zeeland. Het dorp heeft 3.190 inwoners (2023). Tot 1 april 1970 was Sint Jansteen een zelfstandige gemeente, waartoe ook de plaatsen Heikant, gedeelte van Kapellebrug en Absdale behoorden. In het dorp bevindt zich een voormalig raadhuis uit 1790.
Plaats in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Zeeland
| ||
| Gemeente |  Hulst
| ||
| Coördinaten | 51° 16′ NB, 4° 3′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 4,45[1] km² | ||
| - land | 4,45[1] km² | ||
| - water | 0[1] km² | ||
| Inwoners (2023-01-01) |
3.190[1] (717 inw./km²) | ||
| Woningvoorraad | 1.504 woningen[1] | ||
| Overig | |||
| Woonplaatscode | 3089 | ||
| Detailkaart | |||
| |||
| Sint Jansteen in de gemeente Hulst | |||
| |||
Geschiedenis
bewerken
Het dorp is rond 1100 ontstaan en kreeg rond 1190 een kasteel (steen) met daarnaast een kapel, gewijd aan Sint-Jan. Hieraan dankt het zijn naam Sint Jan ter Stene, later Sint Jansteen. Dit steen zou gestaan moeten hebben op de plaats waar nu de kerk staat, hoewel er in een wei in de Wilhelminastraat ook resten gevonden zouden zijn van een groot bouwwerk. Het steen was de zetel van de heer, vanaf de 16e eeuw baron, van Inghelosenberghe. Vroeger heette het dorp ook wel Steen en Glossenberghe.[2] Het dorp had een nauwe band met de stad Gent en het kasteel diende als buitenverblijf van Zeger II van Viggezele, burggraaf van Gent. Van Zeger III verkregen de burgers van Sint Jansteen in 1226 een keur, waarin het recht op een eigen schepenraad, met een meier aan het hoofd, werd vastgelegd. In 1256 was Sint Jansteen een zelfstandige parochie. Het patronaatsrecht was in handen van het kapittel van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal te Doornik. Vanaf 1586 viel de parochie onder het Bisdom Gent.
In 1664 werd de grens tussen de Republiek der Verenigde Nederlanden en de Spaanse Nederlanden definitief vastgesteld. De baronie van Sint Jansteen werd toen bij de Republiek gevoegd. In 1669 weigerde de vrouwe van Sint Jansteen, Magdalena Vilain, leenhulde te doen aan de Staten-Generaal, waarmee een voorlopig einde kwam aan de baronie. De heerlijkheid werd echter in 1731 gekocht door Gijsbert van Hogendorp, en de Van Hogendorps bleven in het bezit daarvan totdat eind 18e eeuw het feodaal stelsel door de Fransen werd opgeheven. De laatste heer heeft nog het gerechtsgebouw, later gemeentehuis, laten bouwen.
Op 26 april 1747 liet Luitenant-generaal Pieter de la Rocque, commandant van Hulst, het dorp bij de nadering der Fransen tijdens de Oostenrijkse Successieoorlog, Sint Jansteen platbranden, waarop enkel de kerk en wat huizen overeind bleven.[3] Daarbij werd mogelijk ook het kasteel verwoest.[4] De la Rocque werd veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf op Slot Loevestein voor zijn gedrag bij dat beleg. Het dorp is herbouwd maar heeft weinig sporen van voor 1747 overgehouden.[5]
Heren van Sint Jansteen
bewerkenTot de vrijheren van Sint Jansteen behoorden onder andere:
- Zeger III van Gent, van 1200-1227
- Walter van Gent, bijgenaamd Vilain
- Alexander van Gent, bijgenaamd Vilain, van 1262-1280
- Jan Vilain, 1342-1385
Bezienswaardigheden
bewerken- De Johannes de Doperkerk bevindt zich aan de Hoofdstraat 4. Ze werd in 1860 ingewijd en architect was P. Soffers. In 2018 werd het kerkgebouw omgevormd tot een brouwerij.[6]
- Mariakapelletje aan de Hogeweg
- Voormalig raadhuis, aan Hoofdstraat 25, werd door de laatste heer van Sint Jansteen omstreeks 1790 gebouwd als gerechtshuis. Het was versierd met twee houten beelden: een van Vrouwe Justitia en een van Vrouwe Prudentia. Deze beelden zijn nu te zien in het gemeentehuis van Hulst.
Zie ook
bewerkenNatuur en landschap
bewerkenSint Jansteen, op de overgang van het zeekleipoldergebied en het hoger gelegen Waasland, kent in zijn omgeving een aantal natuurgebieden: De Steense bossen en de Clingse bossen ten oosten van Sint Jansteen, en de Wildelandenpolder ten zuiden van het dorp.
Economie
bewerkenVan de historische economische activiteiten kunnen de vlasteelt, de vlasbewerking en textielindustrie, en de klompenmakerijen worden genoemd. Van 1838-1949 was er bierbrouwerij "De Appel", terwijl van 1894-1937 ook bierbrouwerij "De Eendracht" bestond.
Sport
bewerkenIn Sint Jansteen zijn verschillende sportverenigingen actief.
- Schutterij: Schuttersvereniging Sint Jan
- Tennisvereniging: TC Smash
- Voetbalvereniging: VV STEEN
Trivia
bewerken- De steense kasteelheer Zeger zou als voorbeeld gestaan hebben voor een van de belangrijke dierentypes uit het verhaal "Van den vos Reynaerde".
- Tijdens carnaval worden inwoners van Sint Jansteen "Steense ratten" genoemd.
Geboren
bewerken- Cesar Bogaert (1910-1988), wielrenner
- Kees Schelfhout (1918-1983), politicus
- Miel d’Hooghe (1923-1996), voetballer
- Walter Everaerd (1937-2019), hoogleraar klinische psychologie
- Emma Crebolder (1942), dichteres
- Mark Smeets (1942-1999), tekenaar
- Theo Verschueren (1943), Belgisch wielrenner
- Kai Merckx (1991), radio-dj
Nabijgelegen kernen
bewerkenHulst, Kapellebrug, Heikant, Clinge
Zie ook
bewerkenExterne links
bewerken- ↑ a b c d e Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 1 januari 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen
- ↑ St. Jan-Steen. Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden, Part 6, blz 26
- ↑ Zwartelé, Mark, De geschiedenis van Sint Jansteen. Stichting Dorpsraad Sint Jansteen e.o.. Geraadpleegd op 25 februari 2023.
- ↑ Ernens, Margreeth & Staat, Willem, Sint Jansteen lonkt naar België. Staats Pareltjes (10 oktober 2019). Geraadpleegd op 25 februari 2023.
- ↑ "Hulst, inmates of Loevestein castle - part 7, luitenant-generaal Pieter de la Rocque", http://www.lowensteyn.com/Samuel_Holland/hulst.html, maart 2010
- ↑ The Holy Spiritus Sint Jansteen. GoodFoodClub (10 september 2019). Geraadpleegd op 24 maart 2021.
