Sándor Márai
Sándor Márai, uitspraak: sjàandor màaraji, oorspronkelijk Sándor Grosschmid de Mára (Košice, 11 april 1900 - San Diego, 22 februari 1989) was een Hongaarse schrijver en journalist.
| Sándor Márai | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Sándor Márai, detail van zijn standbeeld in Košice
| ||||
| Algemene informatie | ||||
| Volledige naam | Sándor Grosschmid de Mára | |||
| Geboren | 11 april 1900 | |||
| Geboorteplaats | Košice, Oostenrijk-Hongarije | |||
| Overleden | 22 februari 1989 | |||
| Overlijdensplaats | San Diego, VS | |||
| Land | Hongarije | |||
| Beroep | schrijver en journalist | |||
| Werk | ||||
| Invloeden | Franz Kafka, Georg Trakl | |||
| Bekende werken | Gloed | |||
| (en) IMDb-profiel | ||||
| ||||
Biografie
bewerkenMárai werd geboren te Kassa (toenmalig Oostenrijk-Hongarije, thans Košice in Slowakije), in een gemagyariseerde Saksische burgerfamilie. Hij studeerde in Leipzig, Frankfurt en Berlijn en was tussen 1923 en 1929 correspondent van de Frankfurter Zeitung in Parijs. Hij vertaalde Franz Kafka en Georg Trakl naar het Hongaars. Vanaf 1929 verschenen romans, verhalen, essays en toneelstukken van zijn hand.[1]
Na een tijdlang in Italië te hebben gewoond, emigreerde Márai naar de Verenigde Staten, waar hij zich in San Diego vestigde. Hij bleef in zijn moedertaal publiceren, maar zijn boeken bereikten slechts een klein publiek, omdat zijn werk in zijn moederland – op dat moment communistisch – werd geweerd. Na het overlijden van zijn echtgenote in 1986 en het daarna volgende verlies van zijn zoon pleegde een vereenzaamde Márai in 1989 op 88-jarige leeftijd zelfmoord.[1]
Een jaar na zijn zelfmoord, in 1990, werd zijn hoofdwerk Gloed (A gyertyák csonkig égnek, 1942) opnieuw in het Hongaars uitgebracht. In 1998 werd het in het Italiaans vertaald en door de Italiaanse critici geprezen, waarna de postume roem van het werk van Márai zich in snel tempo verspreidde. In 1999 was Hongarije het hoofdthema op de jaarlijkse Frankfurter Buchmesse en opeens begon het boek een succes te worden. Na een lovende bespreking door de invloedrijke Duitse criticus Marcel Reich-Ranicki op televisie werd de roman een bestseller.[2]
Inmiddels heeft Márai's werk een vaste plaats in de Europese literaire canon van de 20e eeuw veroverd.
Bibliografie
bewerkenVertalingen naar het Nederlands:
- Vreemdelingen (1934, vert. László Székely en Madelon Székely-Lulofs), uitgegeven: Nederlandse Keurboekerij Amsterdam, oorspronkelijke titel: Idegen emberek (1930)
- Intermezzo in Bolzano (1943, vert. Paul Van den Bosch), uitgegeven: Het Kompas, Antwerpen, oorspronkelijke titel: Vendégjáték Bolzanóban (1940)
In Nederland zijn sinds zijn herontdekking de volgende werken uitgegeven (Wereldbibliotheek, Amsterdam):
- Gloed (2000, vert. Mari Alföldy), oorspronkelijke titel: A gyertyák csonkig égnek (1942)
- De erfenis van Eszter (2000, vert. Mari Alföldy), oorspronkelijke titel: Eszter hagyatéka (1939)
- Land, land!... (2002, vert. Mari Alföldy), oorspronkelijke titel: Föld, föld!... (1972)
- De opstandigen (2003, vert. Henry Kammer), oorspronkelijke titel: Zendülők (1930)
- De gravin van Parma (2004, vert. Margreeth Schopenhauer), oorspronkelijke titel: Vendégjáték Bolzanóban (1940)
- Kentering van een huwelijk (2005, vert. Henry Kammer), oorspronkelijke titel: Az igazi/Judit (1949 - 1978)
- De nacht voor de scheiding (1939/2006, vert. Lászlo Székely en Madelon Székely-Lulofs), oorspronkelijke titel: Válás Budán (1935)
- Bekentenissen van een burger (2007, vert. Henry Kammer), oorspronkelijke titel: Egy polgár vallomásai (1934)
- De meeuw (2009, vert. Frans van Nes), oorspronkelijke titel Sirály (1943)
- Vrede op Ithaca (2011, vert. Frans van Nes), oorspronkelijke titel: Béke Ithakában (1952)
- Er is in Rome iets gebeurd (2016, vert. Rogier van der Wal), oorspronkelijke titel: Romában történt valami (1971)
Theaterbewerkingen
bewerken- In 2003 werd Gloed in Nederland door regisseur Ursul de Geer bewerkt tot een theatervoorstelling, die in dat jaar de Toneel Publieksprijs 2003/2004 won.
- Begin 2007 ging De Geers theaterbewerking van Kentering van een huwelijk in première, dat eveneens voor de Toneel Publieksprijs was genomineerd.
- Begin 2008 bewerkte Ursul de Geer ook De gravin van Parma, met in de hoofdrollen Pierre Bokma, Carice van Houten en Rudolf Lucieer.
- In 2011 ging de opera WAAARDE in première. Muziek: Egon Kracht, libretto en regie: Dick Hauser. Dit is een bewerking van de roman 'Gloed' met de zangers Marc Drost en Henk Zwart in de rollen van Henrik en Konrad.
Externe links
bewerken- ↑ a b Sándor Márai. Wereldbibliotheek.nl. Geraadpleegd op 12 juni 2007.
- ↑ Márai, Sándor - Duitse taal en cultuur. UvA Student. Gearchiveerd op 21 maart 2007. Geraadpleegd op 12 juni 2007.