LVR-LandesMuseum Bonn

LVR-LandesMuseum Bonn
Rheinisches Landesmuseum Bonn
	Luchtfoto uit 2018
Locatie	Bonn, Colmantstraße 14-16
Personen
Directeur	Gabriele Uelsberg (sinds 2004)
Huisvesting
Architect	Clemens Guinbert (1889-92; geheel verwoest), Heinrich Röttgen (1907-08; zgn. "Altbau"), Rainer Schell (1963-67), Knut Lohrer (1997-2003)
	Officiële website;
Portaal	Kunst & Cultuur

Het LVR-LandesMuseum Bonn (voorheen het Rheinisches Landesmuseum Bonn) is een museum van het Landschaftsverband Rheinland (LVR) in de voormalige West-Duitse hoofdstad Bonn. Het museum behoort tot de oudste in Duitsland en bezit een belangrijke collectie archeologie, kunst en kunstvoorwerpen, afkomstig uit het Duitse Rijnland, met een nadruk op artefacten uit de Keltische, Romeinse en middeleeuwse periode.

Geschiedenis

1820 tot 1933

In 1820 werd de voorloper van het huidige museum, het Museum Rheinisch-Westfälischer Altenthümer, gesticht door de Pruisische staatsman Karl August von Hardenberg. Een van de eerste, en belangrijkste, aankopen was de grafsteen uit 9 na Chr. van de Romeinse hoofdman Marcus Caelius uit Kleef. De tegenstand, vooral uit de academische hoek, tegen dit provinciale museum leidde in 1822 tot sluiting en de collectie werd in depots opgeslagen. In 1841 werd in Bonn de Verein von Alterthumsfreunde in Rheinland opgericht, die vanaf 1864 aankopen deed van kunst- en cultuurobjecten uit de Romeinse tijd, de Middeleeuwen en de hedendaagse kunst van destijds. De stichting van het Provinzialmuseum der preußischen Rheinprovinz, waarvan ook het Rheinisches Landesmuseum Trier onderdeel was, vond plaats in 1874. Meteen werd een belangrijke aankoop gedaan: de Neanderthaler-verzameling. Een eigen museumgebouw werd in 1893 aan de Colmantstraße geopend. Het ontwerp was van Clemens Guinbert uit Düsseldorf, dezelfde die enkele jaren eerder het museum in Trier had ontworpen. Reeds in 1907 werd een door Heinrich Röttgen ontworpen vleugel aangebouwd (het thans Altbau genoemde deel van het museum).^[1]

1933 tot 1969

In 1933 werd het museum door de nazi's omgebouwd tot een Volks- oder Erziehungsmuseum, dat de heroïsche strijd moest tonen van de Germanen tegen de Romeinen. De schilderijenverzameling werd hierbij teruggebracht tot het deel der collectie, dat betrekking had op het Rijnland, Vlaanderen en Nederland. De naam van het museum werd gewijzigd in het Rheinisches Landesmuseum Bonn. Na 1939, toen het museum voor het publiek werd gesloten, werd de collectie "verrijkt" met gedurende de Tweede Wereldoorlog verkregen roofkunst, vooral uit Joods bezit. In 1944 werd het oudste museumgebouw ernstig beschadigd. Naar een ontwerp van Rainer Schell werd in 1967 een nieuw museumgebouw geopend. De Altbau werd in 1969 aan het museum toegevoegd.^[1]

1969 tot heden

Van 1997 tot 2003 werd het museum volledig gerestaureerd en opnieuw ingericht als een themamuseum, dat de kunst- en cultuurgeschiedenis toont van het gebied tussen Aken en Essen en Kleef en Bonn. In 2008 werd het museum herdoopt in LVR-LandesMuseum Bonn.^[1]

Moderne façade
Glazen voorhal
Museuminterieur
Afdeling prehistorie

Collectie

Het museum richt zich op de gehele tijdspanne vanaf de eerste sporen van menselijke activiteit in de regio tot de hedendaagse tijd, een periode van circa 300.000 jaar.^[2]

Prehistorie

Het museum bezit belangrijke artefacten uit de steentijd, bronstijd en ijzertijd. Beroemd zijn de fragmenten van de schedel van de "originele" Neanderthaler, in 1856 gevonden in de omgeving van Düsseldorf. Aparte vermelding verdient ook de collectie Keltische kunst en kunstvoorwerpen, met onder andere een reeks bronzen zwaarden en de zogenaamde "Pfalzfelder Säule", een stele uit de 4e/5e eeuw voor Christus.

Deel Neanderthalerschedel
Keltische zwaarden
Keltisch vaatwerk
Pfalzfelder Säule

Romeinse tijd

Deze belangrijke deelcollectie bevat belangrijke kunst en kunstvoorwerpen uit o.a. uit Bonn (Bonna), Keulen, Aken en Dormagen. Daaronder bevinden zich fragmenten van Jupiterzuilen, viergodenstenen, gebeeldhouwde matronen-, Mithras- en andere godenaltaren, grafmonumenten met inscripties, en een groot aantal gebruiksvoorwerpen van metaal, glas en aardewerk. De zuilenarcade van Aken en de sarcofaag van Weilerswist hebben een ereplaats gekregen in de glazen voorhal.

Zuilenarcade uit Aken
Sarcofaag van Weilerswist
Jupiterpijler van Bonn
Matronenaltaar uit Nettersheim

Vroege middeleeuwen

Het museum bezit diverse Frankische grafvondsten, waaronder het vorstengraf van Morken met onder andere een vergulde helm uit de late 6e eeuw. Bijzonder is de verzameling vroegchristelijke grafstenen uit de 5e, 6e en 7e eeuw, die de vroege aanwezigheid van het christendom in het Rijnland illustreren. Het marmeren vloerkruis, afkomstig van de eerste voorloper van het Munster van Bonn, dateert uit de 6e eeuw. Uniek en tegelijkertijd raadselachtig is de 7e-eeuwse Stele van Moselkern, waarvan de betekenis niet duidelijk is. Eveneens uit de 7e eeuw stamt de grafsteen uit Niederdollendorf, waarop aan de ene zijde een Frankisch krijger en op de andere zijde mogelijk Jezus in reliëf is afgebeeld.

Frankische helm uit Morken
Vloerkruis Munsterkerk
Stele van Moselkern
Grafsteen uit Niederdollendorf

Hoge middeleeuwen

In de 11e en 12e eeuw bereikte de romaanse architectuur, beeldhouwkunst en edelsmeedkunst een hoog niveau in het Rijnland. Het museum bezit een grote verzameling romaanse figuratieve kapitelen, afkomstig uit onder andere de Sint-Gereonkerk en de Sint-Pantaleonkerk in Keulen, de Abdij van Michaëlsberg in Siegburg en de Abdij van Brauweiler. De reliëfs van de zogenaamde Gustorfer koorhekken (Gustorfer Chorschranken) zijn afkomstig van de kloosterkerk van Knechtsteden. Ze worden gezien als een hoogtepunt van romaanse beeldhouwkunst in het Maas-Rijngebied. Van het doksaal van de Maria Hemelvaartkerk in Andernach zijn drie fragmenten met het Laatste Oordeel bewaard gebleven. Ze worden toegeschreven aan de vroeg-13e-eeuwse Laacher Samsonmeister en markeren de overgang van romaanse naar gotische beeldhouwkunst.

11e-eeuws crucifix
12e-eeuws kapiteel
Fragment Gustorfer koorhekken
Laatste Oordeel (detail)

Late middeleeuwen

Uit de late middeleeuwen dateren fraaie voorbeelden van gotische beeldhouwkunst (waaronder enkele schöne Madonnen), diverse laatgotische paneelschilderingen en enkele gebrandschilderde ramen. Een blikvanger in de glazen voorhal is het uitbundig gebeeldhouwde kruis (Godesberger Hochkreuz), dat vroeger langs de weg tussen Bonn en Bad Godesberg stond. Het 14e-eeuwse beeldhouwwerk is in de 19e eeuw deels vernieuwd.