Pavel Haas

Pavel Haas (Brno, 21 juni 1899 – Auschwitz, 17 oktober 1944) was een Tsjechische componist die tijdens de Holocaust is vermoord in het door de Duitse nationaalsocialisten opgerichte vernietigingskamp Auschwitz. Hij is vooral bekend om zijn liederen en strijkkwartetten. Zijn stijl kenmerkt zich door invloeden van volksmuziek en jazz.

Biografie

Haas werd geboren in de Tsjechië stad Brno, waar hij tot zijn deportatie naar het concentratiekamp Theresienstadt heeft gewoond. Hij studeerde compositie van 1919 tot 1921 bij Jan Kunc en Vilém Petrželka. Hierna volgde hij een tweejarige masterclass bij de componist Leoš Janáček. Naast zijn werk als componist gaf hij ook compositielessen. In 1935 trouwde hij met Soňa Jakobson, met wie hij een dochter kreeg. In de Tweede Wereldoorlog werd Haas gedeporteerd naar Theresienstadt. In oktober 1944 werd hij overgebracht naar het vernietigingskamp Auschwitz, waar hij vrijwel meteen na aankomst werd vermoord door middel van een (groeps)vergassing.

Muziek

Hoewel een gevolgde masterclass bij componist Leoš Janáček van grote invloed is geweest op het werk van Haas, heeft hij een zeer persoonlijke stijl ontwikkeld. Zijn muziek kenmerkt zich door invloeden uit de jazzmuziek en de Tsjechische volksmuziek. Hij schreef onder andere symfonieën, koormuziek, liederen, kamermuziek en filmmuziek voor drie films. Verder schreef hij muziek voor het theater en componeerde hij de opera Šarlatán (De Charlatan).

In 1941 werd hij gedeporteerd naar het concentratiekamp Theresienstadt. Daar schreef hij nog acht werken, waaronder de Vier Liederen op Chinese Gedichten en de Studie voor Strijkorkest.

Werken

Principal publishers: Bote & Bock / Tempo / Boosey & Hawkes / Sádlo

Opus	Jaar	Tsjechische titel	Nederlandse vertaling	Opmerkingen
1	1918–1919	Šest písní v lidovém tónu	Zes Liederen in Volksmuziekstijl	voor sopraan en piano; georkestreerd in 1938
2	1919–1920	Tři písně	Drie Liederen	voor sopraan en piano; tekst van Josef Svatopluk Machar
3	1920	Smyčcový kvartet č.1	Strijkkwartet Nr.1 in c klein
4	1919	Čínské písně	Chinese Liederen	voor alt en piano; tekst van Kao Shi, Tsui Hao en Thu Fu
5	1921	Zesmutnělé scherzo	Scherzo Triste (droevig)	voor orkest
6	1923	„Fata morgana“ Klavírní kvintet se sólovým zpěvákem tenorového hlasu	"Fata morgana"	voor piano kwintet met solo tenor; tekst van Rabindranath Tagore
7	1925	Smyčcový kvartet č.2 „Z opičích hor“	Strijkkwartet Nr. 2 "Van de Apenbergen"
8	1927	Vyvolená	De Uitverkorene	voor tenor, fluit, hoorn, viool en piano; gedichten van Jiří Wolker
9	1928–1929	Karneval	Carnaval	voor mannenkoor; tekst van Dalibor Chalupa
10	1929	Dechový kvintet	Blaaskwintet
11	1931	Předehra pro rozhlas	Ouverture voor Radio	voor orkest
12	1932	Žalm 29	Psalm 29	voor bariton, vrouwenkoor, kamerorkest en orgel
–	1933	Život je pes	Het Leven is een Hond	muziek voor de gelijknamige film
–	1934	Mazlíček	Het Kleine Huisdier	muziek voor de gelijknamige film
13	1935	Suita pro klavír	Suite voor Piano
14	1936	Šarlatán	De Charlatan	opera in 3 akten; libretto van de componist
–	1937	Kvočna	Moeder de Hen	muziek voor de gelijknamige film
–	1937	Allegro moderato	Allegro moderato	voor piano
15	1937–1938	Smyčcový kvartet č.3	Strijkkwartet Nr. 3
16
17	1939	Suita pro hoboj a klavír	Suite voor Hobo en Piano
18	1940	Sedm písní v lidovém tónu	7 Liederen in Volksmuziekstijl	voor hoge stem en piano; tekst van František Čelakovský
–	1940–1941	Symfonie	Symfonie	voor orkest; onvoltooid; orkestratie voltooid door Zdeněk Zouhar
–	1942	Al s'fod	Treur Niet	voor mannenkoor; tekst van David Shimoni
–	1943	Studie pro smyčcový orchestr	Studie voor Strijkorkest
–	1944	Čtyři písně na slova čínské poezie 1. Zaslech jsem divoké husy 2. V bambusovém háji 3. Daleko měsíc je domova 4. Probděná noc	4 Liederen op Chinese Gedichten 1. Ik Hoorde de Wilde Ganzen 2. In het Bamboebos 3. De Maan is Ver van Huis 4. Een Slapeloze Nacht	gedichten van Wei Jing-wu, Wang-wei, Tchang Tiou-ling en Han I

Bronnen

Sadie, S. (ed.) (1980) The New Grove Dictionary of Music & Musicians, [deel 8].

Externe links

Pavel Haas, een korte biografie op de Boosey & Hawkes website]