Nieuwe of Littéraire Sociëteit De Witte

De Nieuwe of Littéraire Sociëteit De Witte is een op 1 september 1782 opgerichte vereniging en gelijknamig gebouw in Den Haag.

Paviljoen De Witte aan de Pellenaerstraat in Scheveningen

Geschiedenis

De naam is ontleend aan het oorspronkelijk witte gebouw aan de noordzijde van het Plein. De sociëteit werd gesticht door 114 overwegend jonge notabelen als een vereniging voor gezellig verkeer en 'geoorloofde uithuizigheid' op de benedenverdieping van een koffiehuis. Nieuw, omdat het om een nieuwe Haagse sociëteit ging. Littérair als voorwendsel om te ontkomen aan de beperkingen die in de Franse tijd bestonden ten aanzien van verenigingen.

De doelstelling van de Sociëteit is statutair 'het bevorderen van het onderling verkeer harer leden en de beoefening door haar leden van de letterkunde, de schone kunsten, geschiedkunde en andere wetenschappen'.

De bibliotheek werd gesticht in 1855 en groeide in de loop der jaren uit tot een van de grootste private bibliotheken van Den Haag. Er werden allerlei 'tafels' (disputen) met een bepaalde culturele inslag opgericht.

Sinds eind jaren negentig is het ledental van De Witte sterk toegenomen. In 2014 waren er ongeveer 3300 leden, waaronder veel jongeren. De Witte is als een traditionele herensociëteit begonnen, maar sedert mei 1998 kunnen dames ook een volledig lidmaatschap met stemrecht verkrijgen. Het ledenbestand van De Witte is voornamelijk afkomstig uit de ambtenarij, het bedrijfsleven, de vrije beroepen, de universitaire en militaire wereld, de diplomatieke dienst, internationale organisaties en vestigingen van buitenlandse bedrijven in Den Haag.

Het sociëteitsgebouw

Op 13 maart 1870 werd een noodgebouw op het Plein geopend waarin de sociëteitsleden hun activiteiten konden verrichten en waarin de drank en een deel van de inboedel opgeslagen werden. Het oude 'witte' sociëteitsgebouw aan het Plein werd gesloopt.

Op 3 mei 1870 werd de eerste steen gelegd voor het nieuwe gebouw, een ontwerp van architect Cornelis Outshoorn. Op sommige dagen waren er ruim 100 werklui bezig, waardoor in één week 474.500 bakstenen gelegd konden worden. Reeds op 26 oktober 1870 werd het gebouw door koningin Sophie heropend en door de sociëteit betrokken, hoewel het binnenwerk nog niet klaar was. Het interieur van de grote conversatiezaal werd door W. Stortenbeker in neo-renaissancestijl vervaardigd.

Door de Haagse architect Johan Mutters werd een uitbreiding ontworpen die de gevel van Outshoorn kopieerde waardoor het gebouw symmetrisch werd. Het interieur van de nieuwe vleugel werd uitgevoerd in art nouveau. Een tweede uitbreiding kwam tot stand in 1930 waarbij het gebouw werd uitgebreid door Jo Limburg aan de kant van de hoek van de Vijverberg. Limburg ontwierp een ronde aanbouw en verwijderde het interieur van Mutters en richtte het gebouw in art-decostijl in. De hoekaanbouw is sinds 2014 in gebruik door het naastgelegen Mauritshuis voor tentoonstellingsruimte en faciliteiten via een ondergrondse verbinding. De verbinding met De Witte is in stand gebleven en kan voor gelegenheden worden heropend.

Van 1 september tot 1 juni huist de vereniging in haar sociëteitsgebouw aan het Plein in Den Haag. Van 1 juni tot 1 september komen de leden bijeen in Paviljoen De Witte aan het Scheveningse strand dat de sociëteit in 1918 verwierf, voorheen bekend als het Paviljoen Von Wied.

Foto's sociëteitsgebouw

Trappenhuis
Restaurant beletage
Oude Conversatie Zaal beletage
Groene zaal eerste verdieping
Commissarissen Kamer
Gaanderij

Zusterclubs

De sociëteit is verbonden met zusterclubs verspreid over de hele wereld. Er worden in Nederland nauwe contacten onderhouden met de Koninklijke Roei- en Zeilvereeniging De Maas te Rotterdam en de Koninklijke Industrieele Groote Club te Amsterdam. In het buitenland gaat het bijvoorbeeld om de Cercle de l'Union Interalliée te Parijs en Royal Automobile Club te Londen.

Littéraire Witte Prijs

Sinds 1977 wordt tweejaarlijks de Littéraire Witte Prijs uitgereikt voor letterkundig werk van een Haagse auteur of over een Haags onderwerp.

Jaar	Schrijver	Bekroond werk
1977	Hella S. Haase	Een gevaarlijke verhouding of Daal-en-Bergse brieven
1979	Jozef Eijckmans	De omtrek van een woord
1981	Frédéric Bastet	Een zuil in de mist
1983	Inez van Dullemen	gehele oeuvre
1985	Rico Bulthuis	De koorddansers
1987	Elisabeth Keesing	Het volk met lange rokken
1989	Helga Ruebsamen	Op Scheveningen
1991	Margaretha Ferguson	Angst op Java
1993	niet uitgereikt
1995	Bart van der Boom	Den Haag in de Tweede Wereldoorlog
1997	Jan Siebelink	Vera
2000	Kees van Kooten	Levensnevel
2002	Cees Fasseur	Wilhelmina. De jonge koningin en Wilhelmina. Krijgshaftig in een vormeloze jas.
2004	Frans Blom	Constantijn Huygens, Mijn leven verteld aan mijn kinderen
2006	Annejet van der Zijl	Sonny Boy
2008	Henk Nellen	Hugo de Groot. Een leven in strijd om de vrede 1583-1645
2010	Wim Willems	Schrijven met je vuisten De brieven van Tjalie Robinson
2012	Tomas Lieske	Alles kantelt
2014	Gerard Koolschijn	Geen sterveling weet
2016	Alexander Münninghoff	De stamhouder
2018	Yvonne Keuls	Oeuvre
2020	Alfred Birney	Niemand bleef - dagboek van Meneer B.
2022	Bart Chabot	Hartritme