München Hauptbahnhof

München Hauptbahnhof
Spoorwegstation in Duitsland
	München Hauptbahnhof (Starnberger Bahnhof op de voorgrond)
Algemeen
DS100-code	MH
Categorie	1
Type	Hbf
Aantal reizigers	413.000 (2019)
Geschiedenis
Geopend in	1839
Stationsbouw
Type	Kopstation
Constructie	Maaiveld
Perrons in gebruik	17 (excl. S-bahn)
Perronsporen	32 (excl. S-bahn)
Spoorlijn(en)
	Brongegevens in Wikidata aanpassen
Spoorlijn(en)	München - Lindau; München - Nürnberg; München - Ulm; München - Rosenheim; München - Lenggries; München - Regensburg; München - Garmisch-Partenkirchen; S-bahn-Stammstrecke
Treindienst(en)
	Brongegevens in Wikidata aanpassen
Ligging
Land	Duitsland
Plaats	München
Stadsdeel	Ludwigsvorstadt-Isarvorstadt
Adres	Bayerstraße
Coördinaten	48° 8′ NB, 11° 33′ OL
	;
Deutsche Bahn - S-Bahn - U-Bahn
Portaal	Openbaar vervoer ; Duitsland

München Hauptbahnhof (Duits voor München Hoofdstation, kort: München Hbf) is het in aantallen reizigers grootste spoorwegstation van München in Duitsland. Het is een van de drie langeafstandsstations in München - de andere zijn München-Pasing en München Ost. Per dag maken 413.000 passagiers gebruik van het station, wat de drukste stations in Duitsland, zoals Hamburg Hbf en Frankfurt am Main Hbf benadert. Het treinstation is een kopstation, de ondergrondse stations van de S-Bahn en U-Bahn zijn doorgaande stations.

Geschiedenis

In 1838 begon de eerste planning voor een station in München. De München-Augsburger Eisenbahn-Gesellschaft wilde een station met een entreegebouw en een loods voor goederen. Achter het entreegebouw was een groot halfrond gebouw gepland, naar Engels voorbeeld.^[1] Alleen had de spoorweg niet voldoende geld om zo'n gebouw te realiseren. Daarom werd op 1 september 1839 een tijdelijk houten station geopend. Dit station stond op de huidige locatie van het hoofdstation.^[2] Op 4 april 1847 brak om half één 's middags brand uit. Binnen enkele minuten stond het houten gebouw volledig in brand. Slechts de locomotieven konden gered worden. Een groot aantal wagons en een complete goederentrein, met voor Zwitserland bestemd graan, verbrandden. In twee uur tijd was het station met de grond gelijk gemaakt.

Een nieuw centraal station (Centralbahnhof)

Centralbahnhof, rond 1854

In 1848 werd een nieuw station gebouwd. Dit station was 111 meter lang en had ruimte voor vijf sporen.^[3] Op 1 oktober 1849 werd het nieuwe station geopend.^[4] Dit station was voorzien met de laatste technologie, zoals warm water en een mechanische klok.^[5] Het nieuwe gebouw werd snel te klein. Toen in 1858 de spoorlijn naar Landshut werd gebouwd, werd het station uitgebreid met een vleugelstation. Dit vleugelstation lag ten noorden van het hoofdstation en werd Ostbahnhof genoemd (niet te verwarren met station München Ost).^[5] In de loop van de jaren werd ook dit station te klein, toen spoorlijnen naar Ingolstadt, Simbach am Inn, Rosenheim en Buchloe werden geopend.^[3] Daarom werd besloten om de Ostbahnhof te slopen en een nieuwe te bouwen. Het nieuwe station werd aan het oude vastgebouwd, dat daardoor twee keer zo groot werd. Dit station werd in 1883 geopend en München Centralbahnhof genoemd.^[6] Na een aantal jaar bleek ook dit station weer te klein. Om de capaciteit te vergroten werd besloten om het goederenvervoer te verplaatsen naar Laim. Hierdoor werd het Centralbahnhof in 1891 uitsluitend een passagiersstation.^[3]^[4]

Vleugelstations

Een ansichtkaart van het station in 1903

In 1893 openden de Koninklijke Beierse Staatsspoorwegen het vleugelstation Starnberger Flügelbahnhof. Dit station had zes sporen en een tijdelijk houten stationsgebouw. Vervolgens werd regionaal treinverkeer verplaatst naar dit station, waardoor de centrale hal voornamelijk langeafstandsverkeer behandelde. In 1897 kreeg het vleugelstation als eerste in Beieren elektromechanische interlocking.^[3]

Op 1 mei 1904 veranderde het station van naam. Vanaf die dag werd er niet meer gesproken van München Centralbahnhof (Centraalstation), maar van München Hauptbahnhof (hoofdstation). Het station had toen 22 sporen en verwerkte dagelijks 300 treinen. Daarmee werden er 18.000 passagiers per dag vervoerd.^[3] Deze aantallen bleven stijgen waardoor er weer uitbreiding van het station nodig was. Een van de plannen was een nieuw doorgangsstation op het Kohleninsel (Koleneiland, nu Museumeiland), waar nu het Deutsches Museum is gevestigd.^[7] Een andere mogelijkheid was een doorgangsstation ten westen van de Hackerbrücke. Dit station zou verbonden worden met München Ost door middel van een tunnel. Het regionale verkeer zou via de tunnel worden verwerkt en het langeafstandsverkeer via station Zuid.^[8] In september 1911 heeft de Beierse overheid besloten voor het uitbreiden van het Starnberger vleugelstation en de bouw van een nieuw vleugelstation^[3]. Het vleugelstation, genaamd Holzkirchner Bahnhof, werd gebouwd tussen 1914 en 1921. Al het regionale verkeer werd toen zo veel mogelijk verplaatst naar de vleugelstations. Vanaf dat moment kende het Hoofdstation 36 sporen.^[5]

De Reichsbahn en Hitlers plan

Kaartcontrole rond 1930

Tijdens de jaren twintig werden diverse lijnen geëlektrificeerd met uitzondering van Holzkirchner Bahnhof.^[4] Ook nu waren er plannen om het station te verbouwen. De Deutsche Reichsbahn was van plan om het Hoofdstation te verplaatsen ten westen van de Hackerbrücke. Dit station zou verbonden worden met de Südring en een tunnel onder de Theresienwiese. Al het regionale verkeer zal nog steeds het Hoofdstation aandoen. De Grote Depressie gooide roet in het eten.^[3]

Toen Adolf Hitler aan de macht in 1933 was hij van plan om een nieuw station te bouwen. Dit station was gepland tussen Laim en Pasing. De oude sporen zouden vervangen worden door een 120 meter brede boulevard vanaf Karlsplatz tot het nieuwe station. Een nieuwe metrolijn onder de boulevard zou het nieuwe station met het centrum verbinden. Het station zou een hoogte van 136 meter krijgen en een diameter van 265 meter. Door de oorlog zijn deze plannen nooit gerealiseerd.^[3]^[5]^[9]

Tijdens en na de Tweede Wereldoorlog

Het station in 1955

Tijdens de Tweede Wereldoorlog leed het station veel schade door bombardementen van de Amerikanen. Vaak werd het treinverkeer opgestart na een luchtaanval maar na de aanval tussen 11 en 13 juli 1944 moest het treinverkeer worden omgeleid.^[3] Op 6 mei 1945 werd, ondanks tekorten, gestart met de herbouw van het station. Op 24 juli 1945 konden al 128 treinen per dag stoppen op het station, op 16 december was het 235 treinen per dag.^[6]

In mei 1950 werd er een nieuwe start gemaakt voor het station. Op die datum werd gestart met de herbouw van het Starnberger vleugelstation. In hetzelfde jaar werd ook gestart met de herbouw van de Centrale hal, welke in 1953 in gebruik kwam. Ook werd het Holzkirchner Bahnhof geëlektrificeerd in mei 1954. Op 1 augustus 1958 was Holzkirchen Bahnhof klaar met een nieuw dak.^[3] De nieuwe Centrale hal was op 1 augustus 1960 klaar. Deze hal had een breedte van 140 meter en was 222 meter lang. Dit is het huidige stationsgebouw.^[5]^[6]

Bouw van centrale treindienstleiding en de S-bahn

Post T van het Hoofdstation. Op de voorgrond twee BOB VT 720.

Op 11 oktober 1964 kwam de centrale treindienstleiding in gebruik.^[10] Vanuit een nieuwe toren werden alle seinen en wissel rond het station bediend. Hierdoor werd flink bespaard op de kosten.^[6]

Het Starnberger vleugelstation werd in 1967 deels gesloten voor de bouw van de S-bahntunnel onder München. Deze werd geopend op 28 april 1972 net voor de Olympische Zomerspelen 1972. De eerste metrolijnen U1/U8 werden op 18 oktober 1980 in gebruik genomen (nu U1/U2). Ook de S-bahn ontwikkelde zich verder. S-bahnlijn 10 (nu S7) naar Wolfratshausen eindigde eerst in Holzkirchen Bahnhof. Door een tunnel onder alle sporen kon om 31 mei 1981 ook deze S-bahnlijn gebruikmaken van de tunnel onder het centrum van München. Op 10 maart 1984 opende de tunnel van de metrolijnen U4/U5 onder het station.^[3]

Verbeteren van het station

Het station voldeed niet meer aan de eisen van de tijd. Zo waren de perrons te smal (5,4 - 6 meter) en te laag (32 cm). In augustus 1976 begonnen de werkzaamheden en deze waren in december 1987 klaar. Nu waren de perrons tot wel 10 meter breed en 76 cm hoog. Ook werden sommige perrons verlengd naar 430 meter om lange, bijvoorbeeld ICE-treinen te kunnen ontvangen. Ook werden het station uitgerust met borden met actuele vertrektijden. Deze borden zijn in de loop van de tijd vervangen door LCD-borden.^[3] Voor de ICE-treinen werd een depot gebouwd voor onderhoud aan de treinen.^[11]

Het station nu

München Hbf is, naast Lindau Hbf, het enige kopstation in Beieren. Het station bestaat uit 32 perronsporen, verspreid over drie stations. Daarnaast heeft het station een aparte tunnel voor de S-bahn en twee aparte tunnels voor de U-bahn.

Indeling München Hbf

Holzkirchner Flügelbahnhof

Holzkirchner Bahnhof is een vleugelstation van het Hoofdstation. Holzkirchner Bahnhof ligt ten zuiden van de centrale hal. Hier liggen de sporen 5 tot en met 10. Vanaf dit station vertrekken de regionale treinen naar Mühldorf am Inn en Salzburg. Soms vertrekken hier ook ICE- en Railjet-treinen. Holzkirchner Bahnhof heeft als enige nog lage perrons, in vergelijking met de rest van het station.

Panoramisch overzicht van de centrale hal

Centrale hal (Haupthalle)

In de centrale hal (Haupthalle) liggen de sporen 11 tot en met 26. Vanaf hier vertrekken alle langeafstandstreinen en veel regionale treinen (meestal in de richting van Augsburg, Ingolstadt en Landshut). In de centrale hal bevinden zich wachtruimtes, informatiebalies en diverse winkels.

Starnberger Flügelbahnhof

Starnberger Flügelbahnhof is het andere vleugelstation, wat ten noorden van ligt van de centrale hal. Hier bevinden zich de sporen 27 tot en met 36. Vanaf hier vertrekken regionale treinen richting Memmingen, Lindau, Kochel am See en Garmisch-Partenkirchen. Daarnaast vertrekken hier de treinen van de Bayerische Oberlandbahn (BOB) en alex. Bij storingen en werkzaamheden vertrekken hier de S-bahn richting het westen.

München Hbf (tief)

Ten noorden van de centrale hal bevindt zich in een tunnel München Hbf (tief). Dit zijn de enige doorgaande sporen (spoor 1 en 2) van het Hoofdstation. Het S-bahnstation is, net als station Karlsplatz (Stachus) en Marienplatz, ingedeeld volgens de Spaanse methode. Dit betekent dat het station twee zijperrons en één eilandperron heeft. Wanneer een trein aankomt worden de deuren aan één zijde geopend, zodat de passagiers kunnen uitstappen. Vervolgens worden de deuren aan de andere zijde geopend, zodat passagiers kunnen instappen. Hierdoor worden in- en uitstappende passagiers gescheiden.

Toekomstplannen

Onder de naam München 21 ontwikkelde de Deutsche Bahn en de stad München in de jaren 90 een plan voor de toekomst van het Hoofdstation. Een belangrijk onderdeel was van het kopstation deels een doorgangsstation te maken. Eind 2000 was het idee ontstaan om een Transrapid aan te leggen onder het station. Deze zou het centrum van München verbinden met de luchthaven. Door te hoge kosten is dit project in 2008 afgeblazen.

Daarnaast is men ook van plan om een tweede S-bahntunnel aan te leggen. Deze begint net voorbij station Laim met een tunnel onder het Hoofdstation. Vervolgens gaat de tunnel via Marienhof richting München Ost. Deze nieuwe tunnel loopt volledig parallel aan de huidige S-bahntunnel, maar met minder stations. Met de bouw is nog niet begonnen maar men rekent dat de tunnel in 2019 klaar moet zijn.

Ook zijn er plannen om de voorgevel van het station en de centrale hal te moderniseren. Hierbij wordt de toegankelijkheid van het station vergroot. Doordat de financiering nog niet rond is, is men nog niet met de verbouwing gestart.

Dwarsdoorsnede van München Hbf. In deze afbeelding staat ook toekomstige en afgeblazen projecten rond het station.

Verbindingen

ICE 3 "Dortmund" in München Hbf

Doordat het hoofdstation een kopstation is, moeten treinen kopmaken. Hierdoor kost het halteren extra tijd omdat de trein weer vertrekt in de richting waarin deze aankwam. Ook moeten treinen geschikt zijn voor het kopmaken, wat bij trek-duwtreinen het geval is. Wat ook een mogelijkheid is dat een trein het station binnen rijdt en vervolgens aan de andere zijde van de trein een locomotief aan te koppelen. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij de EuroCity naar Zürich. Ook wordt er rekening mee gehouden met de uitstoot van dieseltreinen. Deze worden zo veel mogelijk naar de vleugelstations geleid waar zich geen dak boven de sporen bevindt. Hierdoor kunnen de uitlaatgassen niet in het station blijven hangen. Dagelijks bedienen 258 langeafstandstreinen, 597 regionale treinen en 1018 S-bahntreinen het station (2013).

Langeafstandsverkeer

Doordat de Bayerischen Maximiliansbahn van München naar Ulm in 1854 gereed kwam, was het mogelijk om bestemmingen buiten Beieren te bereiken (in dit geval Baden-Württemberg). Een aantal jaren later werd deze spoorlijn verlengd naar Salzburg en Kufstein, waardoor ook internationale treinen München aandeden. De meeste treinen reden van Parijs naar Wenen, waaronder ook de Oriënt-Express naar Constantinopel (Istanboel). In 1897 werden ook noord-zuidverbindingen gestart met treinen als Berlijn - Verona en later ook de Tauern-Express. Het hoogtepunt lag in de jaren 60 met de Trans Europ Express als belangrijkste internationale treindienst. De opkomst van de auto en het vliegverkeer heeft het internationale treinverkeer flink laten inkrimpen.

De volgende langeafstandstreinen doen München Hbf aan (2015):

Serie	Route						Frequentie
ICE 3 Sprinter	(Berlin Ostbf –) Berlin Hbf – Frankfurt (Main) Hbf – Mannheim – Stuttgart – Ulm – Augsburg – München Hbf						Enkele treinen per dag
ICE 11	München Hbf – Pasing – Augsburg – Ulm – Stuttgart – Mannheim –				Frankfurt (Main) Hbf – Kassel-Wilhelmshöhe – Göttingen –	Braunschweig – Berlin Hbf – Berlin Ostbf	1x per twee uur
					Frankfurt (Main) Hbf – Kassel-Wilhelmshöhe – Göttingen –	Hannover – Lüneburg – Hamburg-Harburg – Hamburg	Zondagavond, stopt ook in Bad Hersfeld
					Mainz – Wiesbaden		1x per dag
ICE 25	(Garmisch-Partenkirchen –) München Hbf – Ingolstadt/(Augsburg) – Nürnberg – Würzburg – Fulda – Kassel-Wilhelmshöhe – Göttingen – Hannover –				Hamburg-Harburg – Hamburg Hbf –	Hamburg Dammtor – Hamburg-Altona	1x per uur, 1x per dag verder naar Garmisch-Partenkirchen
					Hamburg-Harburg – Hamburg Hbf –	Lübeck	Enkele treinen per dag
					Bremen – Oldenburg (Oldb)		1x per twee uur gekoppeld aan Hamburg-München
ICE 28	(Warnemünde –) Rostock – Neustrelitz –	Berlin – Lutherstadt Wittenberg –	Halle –	Jena Paradies – Nürnberg –	Augsburg – Pasing –	München Hbf (– Garmisch-Partenkirchen/Kufstein – Innsbruck)	1x per uur Hamburg-München, alternerend via Halle/Leipzig en Augsburg/Ingolstadt. Enkele treinen naar Kiel, Rostock, Stralsund en Innsbruck
	(Ostseebad Binz –) Stralsund – Pasewalk – Prenzlau –		Halle –		Augsburg – Pasing –
	(Kiel –) Hamburg-Altona – Hamburg –		Leipzig –		Ingolstadt –
ICE 31	(Hamburg-Altona – Hamburg Hbf – Bremen – Osnabrück – Dortmund – Hagen – Wuppertal – Köln – Bonn – Koblenz – Mainz – Frankfurt (Main) Flugh. Fernbf) – Frankfurt (Main) Hbf – Würzburg – Nürnberg (– Ingolstadt – München Hbf)						1x per twee uur Frankfurt-Nürnberg, enkele treinen van/naar Hamburg/München
ICE 41	München Hbf – Nürnberg – Würzburg –		Aschaffenburg – Frankfurt (Main) Hbf – Frankfurt (Main) Flugh. Fernbf (– Limburg Süd – Montabaur – Siegburg/Bonn – Köln/Bonn Flugh. –) Köln Messe/Deutz – Düsseldorf – Duisburg – Essen (– Dortmund)				1x per uur, enkele treinen van/naar Dortmund
ICE 41	München Hbf – Nürnberg – Würzburg –		Fulda – Kassel-Wilhelmshöhe – Warburg – Paderborn – Lippstadt – Hamm – Dortmund – Essen – Duisburg – Düsseldorf – Köln Messe/Deutz – Siegburg/Bonn – Montabaur – Limburg Süd – Frankfurt (Main) Flugh. Fernbf – Darmstadt				Enkele treinen per dag
ICE 42	(Münster –) Dortmund – Essen – Duisburg – Düsseldorf – Köln – Frankfurt (Main) Flugh. Fernbf – Mannheim – Stuttgart – Ulm – Augsburg – Pasing – München Hbf						1x per twee uur, enkele treinen van/naar Münster
ICE 83 TGV	(München Hbf – Augsburg – Ulm –) Stuttgart – Karlsruhe – Strasbourg – Paris Est						1x per vier uur, 1x per dag van/naar München
ICE 90 Railjet	(Mainz – Frankfurt (Main) Hbf – Frankfurt (Main) Flugh. Fernbf – Mannheim – Stuttgart – Ulm – Augsburg – Pasing –) München Hbf – Salzburg – Linz – St. Pölten – Wien – Tatabánya – Budapest Keleti						1x per twee uur, enkele treinen van/naar Mainz
IC 26	München Hbf – Rosenheim – Kufstein – Wörgl – Jenbach – Innsbruck						Enkele treinen per dag
IC 28	Berlin Gesundbrunnen – Berlin Hbf – Berlin Südkreuz – Lutherstadt Wittenberg – Leipzig – Jena Paradies – Bamberg – Nürnberg – Augsburg – München Hbf						1x per dag
EC 32	Münster – Gelsenkirchen – Oberhausen – Duisburg – Düsseldorf – Köln – Bonn – Koblenz – Mainz – Mannheim – Stuttgart – Ulm – Augsburg – München Hbf – München Ost – Rosenheim – Freilassing – Salzburg – Bischofshofen – Villach – Klagenfurt						1x per dag
IC 60	(Basel Bad Bf – Freiburg – Baden-Baden –) Karlsruhe – Stuttgart – Ulm – Augsburg – Pasing – München Hbf (– Rosenheim – Freilassing – Salzburg)						1x per twee uur Karlsruhe-München. Enkele treinen van/naar Basel of Salzburg
EC 62	Frankfurt (Main) Hbf – Darmstadt – Heidelberg –		Stuttgart – Ulm – Augsburg – München Hbf – München Ost – Rosenheim – Freilassing – Salzburg – Bischofshofen –			Villach – Klagenfurt	3x per dag
EC 62	Saarbrücken – Kaiserslautern – Mannheim –					Liezen – Graz	3x per dag
EC 88	München Hbf – Buchloe – Memmingen – Lindau – Bregenz – St. Gallen – Winterthur – Zürich						Enkele treinen per dag
EC 89	München Hbf – München Ost – Rosenheim – Kufstein – Wörgl – Jenbach – Innsbruck – Bolzano – Trento – Verona (– Bologna)						1x per twee uur, enkele treinen van/naar Bolonga
EN Kálmán Imre	München Hbf – München Ost – Salzburg –				Linz – St. Pölten – Wien – Tatabánya – Budapest-Keleti		1x per dag
EN Lisinski	München Hbf – München Ost – Salzburg –				Villach – Ljubljana – Zagreb		1x per dag
CNL Pictor	München Hbf – München Ost – Udine – Pordenone – Treviso – Venezia Santa Lucia						1x per dag
CNL Apus	München Hbf – Rosenheim – Kufstein – Wörgl – Jenbach – Innsbruck – Bolzano – Trento – Verona –			Peschiera del Garda – Desenzano del Garda – Brescia – Milano			1x per dag
CNL Lupus				Bologna – Firenze SMN – Arezzo – Chiusi-Chianciano Terme – Roma Termini			1x per dag
CNL Pyxis	München Ost – München Hbf – Augsburg – Hildesheim –			Hannover – Bremen – Hamburg-Harburg – Hamburg Hbf – Hamburg Dammtor – Hamburg-Altona			1x per dag
CNL Capella	München Ost – München Hbf – Augsburg – Hildesheim –			Braunschweig – Magdeburg – Brandenburg – Potsdam – Berlin Wannsee – Berlin Hbf – Berlin Südkreuz – Berlin-Lichtenberg			1x per dag
CNL Pollux	Amsterdam C. – Utrecht C. – Arnhem – Emmerich – Duisburg – Düsseldorf – Köln – Bonn – Koblenz – Frankfurt (Main) Flugh. Fernbf – Stuttgart – Plochingen – Göppingen – Geislingen – Ulm – Günzburg – Augsburg – München Hbf (– Kufstein – Wörgl – Jenbach – Innsbruck)						1x per dag, 's winters verder naar Innsbruck

Regionale treinen

Groot deel van regionale treinverbindingen wordt rond München uitgevoerd door DB Regio. Naast DB Regio rijden alex, Bayerische Oberlandbahn (BOB) en Meridian een aantal verbindingen rond München. De spoorlijnen naar Mühldorf, Kempten en Lindau en de spoorlijnen van BOB zijn niet geëlektrificeerd. Deze treinen worden zo veel mogelijk via de vleugelstations afgehandeld. De volgende regionale treinen doen München Hbf aan (2015):

Treinsoort	Route			Frequentie	Vervoerder
RE	Nürnberg Hbf – Neumarkt (Oberpf) – Regensburg Hbf – Neufahrn (Niederbay) – Landshut (Bay) Hbf – Freising – München Hbf			1x per twee uur	DB Regio
RE	Donau-Isar-Express Passau Hbf – Plattling – Landshut (Bay) Hbf – Freising – München Hbf			1x per uur	DB Regio
RE	München-Nürnberg-Express München Hbf – Dachau Bf – Petershausen (Obb) – Ingolstadt Hbf – Nürnberg Hbf			1x per twee uur. München-Ingolstadt 1x per uur tijdens de spits	DB Regio
RE	Fugger-Express München Hbf – Pasing – Mering – Augsburg Hbf –		Augsburg-Oberhausen – Donauwörth – Treuchtlingen	1x per twee uur	DB Regio
RE			Augsburg-Oberhausen – Günzburg – Neu-Ulm – Ulm Hbf	1x per twee uur	DB Regio
RE/RB	Fugger-Express München Hbf – Pasing – Mering – Augsburg Hbf –		Augsbrug-Oberhausen – Donauwörth	1x per uur	DB Regio
RE/RB			Augsburg-Oberhausen – Dinkelscherben	1x per uur, niet in het weekend	DB Regio
RE	München Hbf – Pasing – Tutzing – Weilheim (Oberbay) – Murnau – Garmisch-Partenkirchen - Mittenwald			Enkele treinen tijdens de spits	DB Regio
RE	München Hbf – Pasing – Geltendorf – Kaufering – Buchloe – Kaufbeuren – Füssen			1x per twee uur	DB Regio
RE	München Hbf – Pasing – Geltendorf – Kaufering – Buchloe – Türkheim (Bay) Bf – Mindelheim – Memmingen			1x per twee uur	DB Regio
RE	München Hbf – Pasing – Mering – Augsburg Hbf – Augsburg-Oberhausen – Günzburg – Neu-Ulm – Ulm Hbf			1x per twee uur	DB Regio
RB	München Hbf – Dachau Bf – Petershausen (Obb) – Ingolstadt Hbf – Eichstätt Bf – Treuchtlingen (– Roth – Nürnberg Hbf)			1x per uur, 1x per twee uur van/naar Nürnberg	DB Regio
RB	(München Hbf –) Freising – Landshut (Bay) Hbf			1x per uur, enkele treinen van/naar München	DB Regio
RB	Südostbayernbahn München Hbf – München Ost – Markt Schwaben – Mühldorf (Oberbay) (– Simbach (Inn))			1x per uur, 1x per dag van/naar Simbach	DB Regio
RB	Südostbayernbahn Wasserburg (Inn) Bf – Ebersberg (Oberbay) (– Grafing Bf – München Ost – München Hbf)			1x per uur, enkele treinen van/naar München	DB Regio
RB	München Hbf – Pasing – Tutzing – Weilheim (Oberbay) – Murnau – Garmisch-Partenkirchen –		Mittenwald (– Innsbruck Hbf)	1x per uur, 1x per twee uur van/naar Innsbruck	DB Regio
RB			Griesen – Reutte in Tirol	enkele treinen per dag	DB Regio
RB	München Hbf – Pasing – Tutzing – Kochel			1x per uur	DB Regio
ALX	München Hbf – Freising – Landshut (Bay) Hbf – Neufahrn (Niederbay) – Regensburg Hbf – Schwandorf – Weiden (Oberpf) – Marktredwitz – Hof Hbf			1x per twee uur	alex
ALX	München Hbf – Freising – Landshut (Bay) Hbf – Neufahrn (Niederbay) – Regensburg Hbf – Schwandorf – Cham (Oberpf) – Furth im Wald – Domažlice – Plzeň hl.n. – Beroun – Praha hl.n.			1x per vier uur	alex
ALX	München Hbf – Pasing – Kaufering – Buchloe – Kaufbeuren – Kempten (Allgäu) Hbf – Immenstadt –		Hergatz – Lindau Hbf	1x per twee uur	alex
ALX			Oberstdorf	1x per twee uur	alex
M	München Hbf – München Ost – Rosenheim – Prien am Chiemsee – Traunstein – Freilassing – Salzburg Hbf			1x per uur, in de spits enkele treinen van/naar Traunstein	Meridian
M	München Hbf – München Ost – Grafing Bf – Rosenheim – Kufstein			1x per uur	Meridian
BOB	München Hbf – Holzkirchen –	Schaftlach –	Lenggries	1x per uur	Bayerische Oberlandbahn
		Schaftlach –	Tegernsee
		Bayrischzell

S-bahn

De S-bahn van München bedient het Hoofdstation door een tunnel onder het station. Het station heeft twee sporen en drie perrons (Spaanse methode). Alle lijnen bedienen het station in een 20-minuten frequentie. Door de bundeling van lijnen ontstaat er tussen Ostbahnhof en Laim een dichte treinopvolging, waardoor er om de enkele minuten een trein rijdt. De volgende S-bahnlijnen stoppen in München Hbf (2015):

Lijn	Route
	Flughafen München/Freising – Neufahrn – Feldmoching – Moosach – Laim – Donnersbergerbrücke – Hauptbahnhof – Karlsplatz (Stachus) – Marienplatz – Ostbahnhof
	Altomünster/Petershausen – Dachau – Laim – Donnersbergerbrücke – Hauptbahnhof – Karlsplatz (Stachus) – Marienplatz – Ostbahnhof – Leuchtenbergring – Berg am Laim – Erding
	Mammendorf – Pasing – Laim – Donnersbergerbrücke – Hauptbahnhof – Karlsplatz (Stachus) – Marienplatz – Ostbahnhof – Giesing – Holzkirchen
	Geltendorf – Pasing – Laim – Donnersbergerbrücke – Hauptbahnhof – Karlsplatz (Stachus) – Marienplatz – Ostbahnhof – Leuchtenbergring – Berg am Laim – Trudering – Ebersberg
	Tutzing – Westkreuz – Pasing – Laim – Donnersbergerbrücke – Hauptbahnhof – Karlsplatz (Stachus) – Marienplatz – Ostbahnhof (– Leuchtenbergring – Berg am Laim – Trudering – Ebersberg)
	Wolfratshausen – Höllriegelskreuth – Harras – Heimeranplatz – Donnersbergerbrücke – Hauptbahnhof – Karsplatz (Stachus) – Marienplatz – Ostbahnhof – Giesing – Neuperlach Süd – Kreuzstraße
	Herrsching – Westkreuz – Pasing – Laim – Donnersbergerbrücke – Hauptbahnhof – Karlsplatz (Stachus) – Marienplatz – Ostbahnhof – Leuchtenbergring – Flughafen München

Metro (U-bahn)

Station van de metrolijnen U1 en U2 (U7 en U8)

Rond het hoofdstation zijn twee ondergrondse metrostations van de U-bahn. Het station voor de metrolijnen U1, U2, U7 en U8 ligt het diepst op een niveau van -4. Dit station heeft 4 sporen en twee eilandperrons, en ligt in een noord-zuidrichting. In eerste instantie was het station gepland onder Warenhuis Hertie. Om de overstaptijd tussen de treinen en de andere metrolijnen te verkorten is besloten om het station aan te leggen op de huidige locatie. De bouw begon in de voorjaar van 1975, waardoor het nodig was om het hele voorplein op te breken. Gekozen was voor een wanden-dakmethode door de grote breedte van het station. Dit betekent dat eerst de zijwanden het dak wordt gebouwd en vervolgens worden de onderste etages gebouwd. Dit station werd geopend op 18 oktober 1980.^[12]

Station van de metrolijnen U4 en U5

De station van de metrolijnen U4 en U5 ligt op hetzelfde niveau als de S-bahn, maar ligt ten zuiden van het station (onder Bayerstraße). Het station is geopend op 10 maart 1984. Via een tussenvloer worden het station van de lijnen U1 en U2 verbonden met het station van de lijnen U4 en U5.

Alle lijnen rijden overdag in een 10-minutenfrequentie. In de spits wordt deze frequentie verhoogd naar 5 minuten en in de ochtend en avond verlaagd naar 20 minuten. U7 rijdt alleen in de spits en U8 alleen op zaterdagmiddag. De volgende metrolijnen bedienen het station van München Hbf (2015):

Lijn	Route
	Olympia-Einkaufszentrum – Westfriedhof – Hauptbahnhof – Sendlinger Tor – Kolumbusplatz – Mangfallplatz
	Feldmoching – Scheidplatz – Hauptbahnhof – Sendlinger Tor – Kolumbusplatz – Giesing – Innsbrucker Ring – Trudering – Messestadt Ost
	Westendstraße – Heimeranplatz – Hauptbahnhof – Karlsplatz (Stachus) – Odeonsplatz – Max-Weber-Platz – Arabellapark
	Laimer Platz – Westendstraße – Hauptbahnhof – Karlsplatz (Stachus) – Odeonplatz – Max-Weber-Platz – Ostbahnhof – Innsbrucker Ring – Neuperlach Zentrum – Neuperlach Süd
	Westfriedhof – Hauptbahnhof – Sendlinger Tor – Kolumbusplatz – Giesing – Innsbrucker Ring – Neuperlach Zentrum
	Olympiazentrum – Scheidplatz – Hauptbahnhof – Sendlinger Tor

Tram- en busdiensten

Tram van de serie R op weg naar München Hbf

In de omgeving van het station zijn vier haltes, namelijk Hauptbahnhof, Hauptbahnhof Nord, Hauptbahnhof Süd en Holzkirchner Bahnhof. De eerste tramlijn opende aan de voorzijde van het station en liep van de Promenadeplatz naar de Maillingerstraße. Deze lijn werd geopend op 21 oktober 1876. In de loop van de tijd groeide het netwerk uit tot vier lijnen. Het netwerk groeide verder, werd geëlektrificeerd en werd het belangrijkste vorm van vervoer in München. In 1938 bedienden negen tramlijnen het Hoofdstation en was een van de belangrijkste knooppunten in het netwerk. In 1966 bedienden tien tramlijnen het Hoofdstation. In de rest van München verdween de tram op trajecten die door de komst van de U-bahn overbodig werden maar sinds de jaren negentig kwamen er ook weer uitbreidingen. Rond het het Hoofdstation kwam er zelf een lijn bij. Momenteel stoppen er in totaal zeven tramlijnen op een van de vier haltes (16, 17, 18, 19, 20, 21 en 29).

Rond het station bevinden zich diverse haltes voor regionaal en lokaal busvervoer.

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Hugo Marggraf. "Wie die erste Bahnhöfe Münchens enstanden". Das Bayerland 24(5).
↑ Angela Toussaint (1993). Der Münchner Hauptbahnhof. Dachau: Verlagsanstalt Bayernland Dachau. pp. 24-36. ISBN 3-89251-118-7.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Klaus-Dieter Korhammer, Armin Franzke, Ernst Rudolph (1991). Drehschiebe des Südens - Verkehrsknoten München. Darmstadt: Hestra-Verlag. ISBN 3-7771-0236-9.
↑ ^a ^b ^c Wolfgang Süß (1954). Die Geschichte des Münchner Hauptbahnhofes. Tellus-Verlag.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Beschrijving van station München Hbf (in Duits)
↑ ^a ^b ^c ^d Markus Hehl (2003). Verkehrsknoten München. Freiburg: EK-Verlag. ISBN 3-88255-255-7
↑ Theodhor Lechner: Die Bebauung de Kohleninsel im Zusammenhang mit dem Münchner Bahnnetz. München 1900.
↑ Pagina over München Hbf (in Duits)
↑ Rasp H.P. (1981). Eine Stadt für tausend Jahre. München: Süddeutscher Verlag.
↑ Lijst van Duitse Post T (in Duits)
↑ "ICE-Betriebswerk in München termingerecht in Betrieb." Die Deutsche Bahn (6): 497 f. 1993.
↑ Website over de metro van München(in Duits)

Zie de categorie München Hauptbahnhof van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Hugo Marggraf. "Wie die erste Bahnhöfe Münchens enstanden". Das Bayerland 24(5).

[2] Angela Toussaint (1993). Der Münchner Hauptbahnhof. Dachau: Verlagsanstalt Bayernland Dachau. pp. 24-36. ISBN 3-89251-118-7.

[Klaus-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Klaus-Dieter Korhammer, Armin Franzke, Ernst Rudolph (1991). Drehschiebe des Südens - Verkehrsknoten München. Darmstadt: Hestra-Verlag. ISBN 3-7771-0236-9.

[Wolfgang-4] Wolfgang Süß (1954). Die Geschichte des Münchner Hauptbahnhofes. Tellus-Verlag.

[Denkmaeler-5] Beschrijving van station München Hbf (in Duits)

[Markus-6] Markus Hehl (2003). Verkehrsknoten München. Freiburg: EK-Verlag. ISBN 3-88255-255-7

[7] Theodhor Lechner: Die Bebauung de Kohleninsel im Zusammenhang mit dem Münchner Bahnnetz. München 1900.

[8] Pagina over München Hbf (in Duits)

[9] Rasp H.P. (1981). Eine Stadt für tausend Jahre. München: Süddeutscher Verlag.

[10] Lijst van Duitse Post T (in Duits)

[11] "ICE-Betriebswerk in München termingerecht in Betrieb." Die Deutsche Bahn (6): 497 f. 1993.

[U-bahn-12] Website over de metro van München(in Duits)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]