Leto (mythologie)
Leto, Oudgrieks: Λητώ of Λατώ, de verborgene, is een figuur uit de Griekse mythologie. Zij is volgens de Griekse mythologie de moeder van Apollo en Artemis en onder andere volgens Hesiodos een dochter van de Titanen Koios en Phoibe. De naam Leto is mogelijk van Allāt afgeleid. Haar Romeinse equivalent is Latona.
| Leto | ||||
|---|---|---|---|---|
| Λητώ, Λατώ | ||||
| Leto | ||||
| Oorsprong | Griekse mythologie | |||
| Cultuscentrum | Delos en de Cycladen, Patara | |||
| Associatie | Dadelpalmbosje van Leto | |||
| Romeinse god | Latona | |||
| Verwantschap | ||||
| Ouders | Koios en Phoibe (volgens Hesiodos) | |||
| Partner | Zeus | |||
| Nakomelingen | Apollo en Artemis | |||
| ||||
Reliëf van de goden - Zeus, Leto, Apollo en Artemis (tussen 420–410 v.Chr.)
| ||||
| ||||
Mythe
bewerkenEr bestaan verschillende verhalen over de geboorte van Apollo en Artemis. Het waren ook de twee kinderen van de Griekse oppergod Zeus en Leto moest een veilige plaats vinden om ze te laten worden geboren, omdat Hera, de vrouw van Zeus jaloers was.
Delos
bewerkenHet ontstaan van Delos en de Cycladen werd in de Griekse mythologie als volgt beschreven: Zeus vond het niet nodig zijn vrouw Hera trouw te zijn, zelfs zo dat geen vrouw, mens of godin, zich veilig mocht voelen voor zijn avances, tot grote ergernis van Hera, zo ook Leto. Zeus had op zekere dag zijn oog ook op haar laten vallen en om te ontkomen aan de achterdocht van Hera had hij zichzelf en Leto in een paar kwartels veranderd. Maar de jaloerse Hera had de list doorzien en liet de intussen zwangere Leto voortdurend door de slang Python achternazitten.
Leto zocht negen maanden later een rustige plek om te bevallen. Maar alle landen waar bloemen geurden en schaduwrijke wouden groeiden waren bang om Leto te ontvangen en daarvoor mogelijk door de wraakzuchtige Hera te worden gestraft. Leto kwam ten slotte, nadat ze van bron tot bron had gezworven, op het kale, rotsachtige eilandje Delos. Omdat het eiland, dat daarvoor nog Ortygia heette, toen nog niet vastgeklonken lag in de Egeïsche Zee, wilde het Leto graag opnemen en rust bieden, onder de voorwaarde dat de godin ervoor zou zorgen dat het kind dat zij er zou baren zijn geboortegrond niet zou minachten. Leto beloofde dat haar kind zijn geboorteplaats rijk en machtig zou maken, ook al was het niet vruchtbaar of lieflijk.
Daarna begonnen de barensweeën en Leto beviel van een goddelijke tweeling: Apollo, de god van het licht, en zijn zus Artemis. Delos kreeg sindsdien een vaste plaats in de Egeïsche Zee en als eerbewijs aan zijn kinderen schikte Zeus een krans, κύκλος > Κύκλαδες, van eilanden rond zijn geboortegrond: zo werd Dèlos het centrum van de Cycladen. Het groeide uit tot een belangrijke bedevaartplaats en uit eerbied werd het niemand vergund er te sterven of te worden geboren. Zwangere vrouwen en zieken mochten het eiland niet betreden.
Toen Leto met haar kinderen, uitgeput en op de vlucht voor Hera, nabij Letoon water wilde drinken bij een bron, werd ze weggejaagd door de Lycische boeren aldaar. Zij veranderde voor straf de boeren in kikkers. Apollo en Artemis zelf zouden wél het eiland verlaten. Apollo zou zich vooreerst wreken op de kwelgeest die zijn moeder het leven zuur had gemaakt: hij ging de Python opzoeken en doodde het monster op de plek die later Delphi werd en tot het belangrijkste heiligdom zou uitgroeien voor Apollo in de oudheid.
Patara
bewerkenModerne geleerden betwijfelen dat Leto op Delos Apollo en Artemis heeft gekregen. Het dadelpalmbosje van Leto in Patara, in het zuiden van Turkije, wordt als een waarschijnlijker plaats aangewezen.
Stamboom
bewerken