Johannes de Doper (Caravaggio)

Johannes de Doper (Italiaans: San Giovanni Battista) is een schilderij van Caravaggio uit 1602. Het maakt deel uit van de collectie van de Capitolijnse Musea in Rome. In de collecties van Galleria Doria Pamphilj is een tweede exemplaar aanwezig. Het is een van de zeven werken van de schilder met Johannes de Doper, hoewel de toeschrijving niet in alle gevallen zeker is.

Johannes de Doper
Kunstenaar	Caravaggio
Jaar	1602
Techniek	Olieverf op doek
Afmetingen	129 × 95 cm
Museum	Capitolijnse Musea
Locatie	Rome
Inventarisnummer	PC 239
RKD-gegevens
Portaal    Kunst & Cultuur

Geschiedenis

Het werk werd geschilderd voor markies Ciriaco Mattei. In 1601-1602 woonde en werkte Caravaggio in het paleis van de familie Mattei. De notitieboeken van Ciriaco Mattei vermelden twee betalingen aan Caravaggio in juli en december 1602, die overeenkomen met het begin en het einde van het werk aan de originele Johannes de Doper. De betaling is beperkt tot 85 scudi, omdat het schilderij slechts één personage voorstelt. De kopie wordt tegelijkertijd of kort daarna gemaakt. In juli van hetzelfde jaar ontving Caravaggio 150 scudi voor het Avondmaal in Emmaüs en in januari 1603 nog eens 125 scudi voor De gevangenneming van Christus.

Na het overlijden van Mattei en zijn zoon kwam het schilderij in 1623 in bezit van kardinaal Francesco Maria del Monte. Nadat de kardinaal overleden was, verkochten zijn nabestaanden het werk in 1628 aan kardinaal Carlo Pio di Savoia. Zijn verzameling werd in 1750 gekocht door paus Benedictus XIV voor de Capitolijnse Musea. In de twintigste eeuw verdween het schilderij enige tijd uit zicht. In de jaren vijftig werd het gevonden in het kantoor van de burgemeester van Rome en teruggebracht naar het museum. Kenners toonden toen aan dat dit het originele werk was.

Voorstelling

De pose is rechtstreeks geïnspireerd op de ignudi die Michelangelo op het plafond van de Sixtijnse Kapel schilderde. Caravaggio gebruikte een volksjongen als model, die ook op Amor vincit omnia te zien is. Op beide doeken valt de vrolijke uitstraling van de jongen op.

Johannes wordt voorgesteld als een heel jonge man, half liggend, zijn arm om de nek van een ram en zijn hoofd met een ondeugende glimlach naar de toeschouwer gekeerd. Hij is verstoken van zijn gebruikelijke attributen: kruis, banier en lam. Toch zijn er ook elementen te herkennen die op voorstellingen van de heilige vaak voorkomen: hij heeft een rode mantel en kamelenhuid als kleding en wordt in de natuur weergegeven. De ram is geen gebruikelijk symbool, normaal gesproken wordt Johannes de Doper vergezeld door een lam dat het Lam Gods symboliseert. Waarschijnlijk moet de ram toch als een verwijzing naar Christus gezien worden. Typerend voor Caravaggio's kunst is dat hij het heilige en profane op eigen manier probeert te combineren.

Mattei's Johannes de Doper kende een groot succes: er zijn elf kopieën geïdentificeerd, waaronder één die kenners aan Caravaggio zelf toeschrijven. Deze versie wordt tentoongesteld in de Galleria Doria Pamphilj.

Afbeeldingen

• 
  Kopie in de Galleria Doria Pamphilj
• 
  Een van de ignudi van Michelangelo
• 
  Amor vincit omnia

Literatuur

• Sybille Ebert-Schifferer (2009). Caravage. Parijs: éditions Hazan. p. 291
• Michel Hilaire (1995). Caravage, le Sacré et la Vie: 33 tableaux expliqués. Parijs: Herscher. p. 30-31
• Alfred Moir (1989). Caravaggio. New York: Harry N. Abrams.
• Julien-Gérard Salvy (2008). Le Caravage. Parijs: Gallimard, coll. «Folio». p. 131
• Sebastian Schütze (2017).Caravaggio, The Complete Works. Keulen: Taschen. p. 380-83

Externe link

• (en) informatie over het schilderij op de website van de Capitolijnse Musea. Geraadpleegd op 3 november 2024.

Bronnen, noten en/of referenties

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Le Jeune Saint Jean-Baptiste au bélier op de Franstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

Mediabestanden

Zie de categorie Saint John the Baptist (Youth with a Ram) by Caravaggio (Capitoline Museums) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

De werken van Caravaggio (selectie)

De zieke Bacchus (1594) · Een jongen gebeten door een hagedis (1595-96) · Medusa Murtola (ca. 1595) · Bacchus (ca. 1596) · Medusa (ca. 1597) · Judith onthoofdt Holofernes (1598-99) · Narcissus (1598-99) · De roeping van Matteüs (1599-1600) · Het martelaarschap van Matteüs (1600) · Avondmaal in Emmaüs (versie in Londen) (1601-02) · Amor vincit omnia (1601-02) · Johannes de Doper (versie in de Capitolijnse Musea) (1602) · Matteüs en de engel (1602) · De gevangenneming van Christus (ca. 1602) · De Graflegging (ca. 1603–1604) · Rozenkransmadonna (ca. 1604–1605) · Madonna di Loreto (1604-06) · Madonna van de palfreniers (1605-06) · De heilige Hiëronymus (1605-06) · Avondmaal in Emmaüs (versie in Milaan) (1606) · Zeven werken van barmhartigheid (1607) · De onthoofding van Johannes de Doper (1608) · De begrafenis van de heilige Lucia (1608) · De aankondiging (1608-1610) · Geboorte van Christus met de heiligen Laurentius en Franciscus van Assisi (1609) · Aanbidding der herders (1609) · David met het hoofd van Goliath (versie in Rome) (1609-10)