Gisela Uhlen

Gisela Uhlen
	Gisela Uhlen in 1941
Algemene informatie
Geboortenaam	Gisela Friedlinde Schreck
Geboren	16 mei 1919
Overleden	16 januari 2007
Land	Duitsland
Werk
Jaren actief	1936-2002
Beroep	actrice
	(en) IMDb-profiel
	(mul) TMDb-profiel; (en) AllMovie-profiel
Portaal	Film

Gisela Uhlen (Leipzig, 16 mei 1919 – Keulen, 16 januari 2007) was een Duits actrice en danseres. Zij was bekend om haar rol als Oma Inge in de serie Forsthaus Falkenau en als moeder in de film Die Ehe der Maria Braun (1979). In de DDR vervulde Uhlen talloze theater- en filmrollen. Ze keerde in 1960 terug naar de Bondsrepubliek.

Biografie

Gisela Friedlinde Schreck werd in 1919 in Leipzig geboren als vierde kind van de drankenfabrikant en operazanger Augustin Schreck en zijn vrouw Luise Frieda (geboren Richter, 1883-1964). Zijn grootouders van vaderskant waren de hoofdonderwijzer Matthias Schreck en Wilhelmine, geboren Hammer. Volgens verschillende bronnen was de acteur Max Schreck (1879-1936) een broer van haar vader. Hoewel ze dit zelf zou hebben verklaard, heeft onderzoek (onder andere door Max Schreck-biograaf Stefan Eickhoff) geen enkele verwantschap kunnen aantonen tussen de twee families sinds het einde van de 18e eeuw. De voorouders van Gisela Schreck van vaderskant (in eerdere generaties ook Schröck) woonden in Kleinsüßen en Dürnau, die van Max Schreck in Egeln en Wiehe.

Gisela Schreck bezocht op vijfjarige leeftijd de Mary Wigman dansschool voor moderne expressieve dans aan het conservatorium van Leipzig. Op elfjarige leeftijd verliet ze haar ouderlijk huis en reisde van Leipzig naar Hamburg. Later leerde ze klassiek ballet en acrobatiek. Rond haar 15e trad ze in het geheim op in cabarets in Leipzig. In deze periode besloot ze actrice te worden. Ze koos het pseudoniem Gisela Uhlen. Na haar acteeropleiding bij Lilly Ackermann (1891-1976) in Berlijn, debuteerde ze in 1936 in de UFA-film Annemarie, waarin ze de hoofdrol als organiste speelde. Ze had veel succes met haar eerste films en werd al snel erg populair. In hetzelfde jaar maakte ze ook haar debuut in het Schauspielhaus Bochum, waar ze werd gecontracteerd door theaterregisseur Saladin Schmitt.

Twee jaar later haalde Heinrich George de actrice naar het Schiller Theater in Berlijn. In hetzelfde jaar speelde ze een Franse actrice als muze van Hendrickje Stoffel in de film Tanz auf dem Vulkan. Ze werd steeds meer een UFA-ster en speelde soldatenbruiden, jonge naïeve vrouwen en zelfs haar eerste karakterrollen. Tijdens de nationaalsocialistische dictatuur verscheen Gisela Uhlen ook verschillende keren in nazi-propagandafilms, zoals in de film Ohm Krüger. Hierin trad ze op als de dochter van de hoofdpersoon. In hetzelfde jaar verscheen ze in de film Die Rothschilds. Haar belangrijkste lidmaatschap was echter bij het Berlijnse Schiller Theater ensemble sinds 1938. In 1942 speelde ze de vrouw van de schilder in de film Eternal Rembrandt. In 1944 stond Uhlen op de gratielijst van het Reichsministeriums für Volksaufklärung und Propaganda.

Na de Tweede Wereldoorlog begon ze ook scenario's te schrijven, maar aanvankelijk acteerde ze vooral in het theater. In 1949 regisseerde ze samen met haar derde man, regisseur Hans Bertram (1906-1993), het filmdrama Eine große Liebe, waarin ze niet alleen de vrouwelijke hoofdrol speelde, maar ook aan het scenario werkte. De film flopte zowel bij het publiek als bij de critici. De film Ein Leben lang, waarvoor ze ook het scenario had geschreven, verging het net zo. Desondanks bleef ze het theater trouw en trad ze de jaren daarna op in Berlijn, Bochum, Frankfurt am Main, Hamburg, München en Stuttgart.

Vanwege een juridisch geschil met Bertram over de voogdij van hun dochter Barbara, vluchtte ze op 22 april 1954 naar Oost-Berlijn via Zwitserland, waar ze gastoptredens gaf in het Stadttheater Basel en het Schauspielhaus Zürich. In Oost-Berlijn speelde ze in het Deutsches Theater, het Maxim Gorki Theater en de Berlijnse Volksbühne. Ze werd ook filmster in het DEFA in Potsdam-Babelsberg. Ze trouwde voor de vijfde keer, deze keer met DEFA regisseur Herbert Ballmann, in wiens filmproducties ze verschillende keren optrad. In 1960 keerde Uhlen terug naar West-Duitsland, waar ze opnieuw werd geëngageerd door Boleslaw Barlog in het Schiller Theater. In de jaren 1960 speelde ze in drie films van Edgar Wallace, waaronder Die Tür mit den sieben Schlössern. In 1979 castte Rainer Werner Fassbinder haar met succes als de moeder in Die Ehe der Maria Braun. Voor deze rol kreeg ze in 1979 de Bundesfilmpreis in Gold. In deze periode schreef ze haar eerste memoires, die in 1978 werden gepubliceerd onder de titel Mein Glashaus.

Aan het begin van de jaren 1980 richtte ze de Wanderbühne Gisela Uhlen op, waar ze samen met haar dochter Susanne optrad in onder andere het drama Gespenster. Ze werd pas laat populair door het succes van de televisieserie Forsthaus Falkenau in het begin van de jaren 1990. Ze was ook een regelmatige gast in misdaadseries zoals Derrick. Ze veroorzaakte in 1991 een schandaal in Zürich toen ze de acteur Oskar Werner (1922-1984) imiteerde in een toneelstuk. Het jaar daarop verscheen ze in de film Toto, de held van Jaco van Dormael. In de jaren daarna werden nog twee memoires van Gisela Uhlen gepubliceerd. Eind 2005 schonk ze een deel van haar privécollectie foto's, krantenartikelen en filmaccessoires aan het Filmmuseum Potsdam voor bewaring en gebruik.

Gisela Uhlen legde haar memoires vast in drie boeken. Het eerste boek Mein Glashaus verscheen in 1978, het tweede Meine Droge ist das Leben in 1993 en het derde Umarmungen und Enthüllungen. Collages van een leven in 2002.

Privéleven en overlijden

Gisela Uhlen was zes keer getrouwd. Haar eerste huwelijk was met balletmeester Herbert Freund (1903-1988). Haar tweede huwelijk was met de regisseur Kurt Wessels. Haar derde huwelijk was met de piloot en regisseur Hans Bertram (1906-1993). Uit dit huwelijk met Bertram werd hun dochter Barbara Bertram (1945-2023) geboren. In 1953 trouwde ze voor de vierde keer met de acteur Wolfgang Kieling (1924-1985). Op 17 januari 1955 werd hun tweede dochter Susanne Uhlen geboren, die ook actrice zou worden. Haar vijfde huwelijk was met regisseur Herbert Ballmann (1924-2004), met wie ze samenwerkte in de DDR-film Das Traumschiff. Haar laatste huwelijk was met geluidstechnicus Beat Hodel, van wie ze ook in 1985 scheidde.

De laatste jaren van haar leven bracht ze in afzondering door in Keulen. Ze kreeg longkanker en overleed daar na een lang ziekbed op 16 januari 2007. Ze werd begraven op de begraafplaats Melaten (lit. D, tussen lit. V+W), in de directe omgeving van Gunther Philipp, die tot zijn dood haar man speelde in de serie Forsthaus Falkenau. Gisela Uhlen overleed op 87-jarige leeftijd aan de gevolgen van longkanker.

Filmografie

1936: Annemarie. Die Geschichte einer jungen Liebe
1938: Der Tanz auf dem Vulkan
1938: Liebelei und Liebe
1939: Mann für Mann
1939: Morgen werde ich verhaftet
1939: Der letzte Appell (onvoltooid)
1940: Zwischen Hamburg und Haiti
1940: Die unvollkommene Liebe
1940: Die Rothschilds
1941: Ohm Kruger
1942: Der 5. Juni
1942: Rembrandt, in de rol van Hendrickje Stoffels
1942: Zwischen Himmel und Erde
1942: Schicksal
1943: Die beiden Schwestern
1943: Symphonie eines Lebens
1944: Die Zaubergeige
1945: Der stumme Gast
1949: Eine große Liebe
1950: Der fallende Stern
1951: Der schweigende Mund
1952: Türme des Schweigens
1955: Robert Mayer - Der Arzt aus Heilbronn
1956: Das Traumschiff
1956: Mirandolina
1957: Herr Lamberthier
1958: Emilia Galotti
1958: Der Prozeß wird vertagt
1959: Reifender Sommer
1960: Mit 17 weint man nicht
1962: The Door with Seven Locks
1962: Das Mädchen und der Staatsanwalt
1962: Die kleinen Füchse
1962: Die Tür mit den sieben Schlössern
1963: Das indische Tuch
1964: Der Mitternachtsmarkt
1964: Ein Leben lang
1965: Ferien mit Piroschka
1965: Die eigenen vier Wände
1965: Hotel der toten Gäste
1966: The Hunchback of Soho
1968: Lady Hamilton - Zwischen Schmach und Liebe
1968: Mathilde Möhring
1968: Herr Hesselbach und der Graf von Hesselbach
1969: Hôtel du commerce
1969: Dr. Fabian: Laughing Is the Best Medicine
1970: Cher Antoine oder Die verfehlte Liebe
1972: Frau Jenny Treibel
1974: Drei Männer im Schnee
1974: Die Kinder Edouards
1975: Bis zur bitteren Neige
1975: Ludwig Ganghofer: Der Edelweißkönig
1976: Die Hellseherin
1977: Frauen in New York
1979: Die Ehe der Maria Braun
1982: Meister Eder und sein Pumuckl
1982: Wir haben uns doch mal geliebt
1991: Das größte Fest des Jahres - Weihnachten bei unseren Fernsehfamilien
1991: Toto le héros
1992: Zürich - Transit
1996: Edgar Wallace - Die Katze von Kensington
1997: Der Coup
2002: Edgar Wallace - Das Haus der toten Augen

Televisie

Televisiefilms

1953: Das Lächeln der Gioconda
1960: Der Groß-Cophta
1961: Ruf zur Leidenschaft
1961: 1913
1961: Biographie und Liebe
1961: Die kleine Füchse
1962: Der Gärtner von Toulouse
1962: Sind wir das nicht alle?
1963: Dr. Joanna Marlowe
1963: Aufstand der Gehorsamen
1964: Der Apoll von Bellac
1964: II Eurydike
1964: König Richard III (tweedeler)
1964: Der Mann nebenan
1964: Der Mitternachtsmarkt
1966: Geschlossene Gesellschaft
1966: Kein Freibrief für Mord
1966: Unser Sohn Nicki
1967: Der schöne Gleichgültige
1967: Der Panamaskandal
1969: Die Zimmerschlacht
1971: Leiche gesucht
1972: Ferdinand Lassalle
1973: Besuch im Landhaus
1983: Die zweite Frau

Televisieseries

1964: Das Kriminalmuseum - Der Schlüssel
1965: Der seidene Schuh
1967: Das Kriminalmuseum - Teerosen
1967: Der Tod läuft hinterher (driedelig)
1967: Die Firma Hesselbach
1967: Polizeifunk ruft - Zwei Promille
1968: Das Kriminalmuseum: Die Reifenspur
1970: Der Kommissar - In letzter Minute
1971: Hei-Wi-Tip-Top
1975: Tatort - Als gestohlen gemeldet
1976: Tatort - Zwei Leben
1976: Lobster - Stirb!
1977: Polizeiinspektion 1 - Weiberleut
1978: Derrick - Ute und Manuela
1980: Derrick - Die Entscheidung
1982: Meister Eder und sein Pumuckl
1986: Der Alte - Falsch verbunden
1986: Engels & Consorten
1989-2006: Forsthaus Falkenau (73 afleveringen)
1990: Ein Heim für Tiere - Der Rabe und das Äffchen
1990: Derrick - Solo für Vier
1992-1995: Der Landarzt (5 afleveringen)
1992: Wolff's Turf
1992: Ein Fall für zwei
1996: Kommissar Rex - Unter Hypnose
2000: Die Rettungsflieger
2002: SOKO Kitzbühel - Wilderer

Theaterrollen

1953: Minna von Barnhelm van Gotthold Ephraim Lessing
1957: Lysistrata naar Aristophanes
1958: Die Dreigroschenoper van Bertolt Brecht
1962: Die kleinen Füchse van Lillian Hellman
1964: Der Mann von nebenan van Norman Ginsbury
1964: Ein Leben lang van William Saroyan
1966: Geschlossene Gesellschaft van Jean-Paul Sartre
1969: Die Zimmerschlacht van Martin Walser
1972: Heiraten van George Bernard Shaw
1974: Das Mißverständnis van Albert Camus
1976: Frauen in New York van Clare Booth
1977: Marie Tudor van Victor Hugo
1977: Wer hat Angst vor Virginia Woolf? van Edward Albee
1984: Der Besuch der alten Dame van Friedrich Dürrenmatt
1986: Die Irre von Chaillot van Jean Giraudoux
1990: Die Physiker van Friedrich Dürrenmatt
1992: Die Glasmenagerie van Tennessee Williams
1993: Hedda Gabler van Henrik Ibsen
1997: Mord im Pfarrhaus van Agatha Christie

Hoorspel

1957: Hans J. Rehfisch: Oberst Chabert (Diane) – Regie: Hans Busse (DDR-radio)

Autobiografieën

1978: Mein Glashaus, Roman eines Lebens
1993: Meine Droge ist das Leben
2002: Umarmungen und Enthüllungen, Collage eines Lebens

Externe links

Bronnen, noten en/of referenties

Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Gisela Uhlen op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.