Wijde mantel

De Wijde mantel (Aequipecten opercularis) is een in zee levend tweekleppig weekdier behorend tot de familie van de mantels (Pectinidae). Het dier werd beschreven in 1758 door Linnaeus in de tiende editie van Systema naturae als Pecten opercularis.

Wijde mantel
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Mollusca (Weekdieren) Klasse: Bivalvia (Tweekleppigen) Orde: Pectinida Superfamilie: Pectinoidea Familie: Pectinidae (Mantels) Geslacht: Aequipecten
Soort
Aequipecten opercularis (Linnaeus, 1758)
Synoniemen
Lijst Pecten opercularis (Linnaeus, 1758) Chlamys opercularis (Linnaeus, 1758) Pecten audouinii Payraudeau, 1826 Ostrea versicolor Gmelin, 1791 Pecten subrufus Pennant, 1777 Pecten pictus da Costa, 1778 Pecten lineatus da Costa, 1778 Ostrea elegans Gmelin, 1791 Ostrea dubia Gmelin, 1791 Ostrea radiata Gmelin, 1791 Ostrea regia Gmelin, 1791 Ostrea opercularis Linnaeus, 1758 Pecten cretatus Reeve, 1853 Pecten daucus Reeve, 1853 Pecten vescoi Bavay, 1903 Aequipecten heliacus (Dall, 1925) Pecten heliacus Dall, 1925 Chlamys bruei pulchricostata F. Nordsieck, 1969 Chlamys bruei coeni F. Nordsieck, 1969 Pecten opercularis var. albovariegata Clement, 1875 Pecten opercularis var. elongata Jeffreys, 1864 Pecten opercularis var. luteus Lamarck, 1819 Pecten opercularis var. albopurpurascens Lamarck, 1819 Pecten lineatus var. bicolor Locard, 1888 Pecten lineatus var. albida Locard, 1888 Pecten opercularis var. depressa Locard, 1888 Pecten opercularis var. aspera Bucquoy, Dautzenberg & Dollfus, 1889 Pecten opercularis var. concolor Bucquoy, Dautzenberg & Dollfus, 1889 Ostrea florida Gmelin, 1791 Ostrea plana Gmelin, 1791 Pecten (Chlamys) vescoi Bavay, 1903
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Wijde mantel op Wikispecies
(en) World Register of Marine Species
Portaal    Biologie

Beschrijving

Schelpkenmerken

De Wijde mantel heeft een vrij dikschalige, bijna ronde schelp. De umbo (= top) ligt ongeveer in het midden en heeft aan beide kanten een vleugelvormig uitsteeksel, de zogenaamde 'oortjes'. De schelp is ongelijkkleppig: de onderste (=rechter)klep is vlakker dan de bovenste (=linker)klep en ook de vorm van de oortjes verschillen. Vanuit de top lopen 18 tot 25 duidelijke ribben met daartussen een aantal fijnere. De ruimten tussen de ribben zijn ongeveer even breed als de ribben zelf.

Grootte

Lengte en hoogte tot 100 mm. Strandexemplaren zijn meestal zo'n 50 mm.

Kleur

Erg variabel: van geelwit tot paarsroze. Strandmateriaal is vaak bruingeel of blauwgrijs verkleurd.

Dier

Het dier heeft een mantelrand met tentakels en kleine oogjes en heeft één witte, zeer krachtige sluitspier.

Wijde mantels kunnen byssusdraden spinnen en jonge dieren zitten vaak vastgehecht op allerlei substraat, zowel vastzittende als drijvende objecten. Vanaf ongeveer 6 cm leven ze ook vrij in kolonies op een zand- of modderbodem. Ze kunnen met kracht de schelp sluiten en zich zo zwemmend voortbewegen.

Wijde mantels zijn filteraars die met hun kieuwen voedseldeeltjes en algen uit het water zeven.

De dieren zijn van gescheiden geslacht. De voortplanting geschiedt vooral in het voorjaar en in de zomer. De dieren kunnen ook eerst mannetjes zijn en later in vrouwtjes veranderen. Ze kunnen tot minstens zes jaar oud worden.

Voorkomen

De soort komt algemeen voor in Bretagne. Maar ook op de Waddeneilanden, op de Hinderbanken en op bepaalde plaatsen in Zeeland is de soort vrij algemeen. Verse kleppen en doubletten zijn vrij zeldzame strandvondsten in België en Nederland. Aangespoelde fossiele kleppen en fragmenten zijn plaatselijk minder zeldzaam. De soort is te vinden in de vloedlijn of in schelpenbanken. Jonge exemplaren komen langs de hele kust vrij algemeen voor in schelpengruis en op drijvende voorwerpen.

Fossiel voorkomen

De Wijde mantel komt in het Noordzeegebied vooral in pliocene afzettingen voor (5,333 tot 2,588 miljoen jaar geleden ). Zeldzaam ook in afzettingen van verschillende meer recente kwartaire interglaciale afzettingen.

Gelijkende soorten in België en Nederland

De Bonte mantel (Mimachlamys varia) en Grote mantel (Pecten maximus) zijn twee soorten die lijken op de Wijde mantel.

Visserij

De soort is eetbaar en er wordt op gevist (Queen scallop in het Engels, Pétoncle blanc in het Frans). In Engeland wordt er vooral rond het eiland Man op gevist.

• 
  Recente schelpen met oorspronkelijke kleur
• 
  Fossiele schelpen uit Pliocene afzettingen bij Antwerpen
• 
  Doublet
• 
  Wijde mantels in de vismijn

Zie ook

• Lijst van Mollusca
• Lijst van mariene mollusken in België en Nederland
• Termen in gebruik bij de beschrijving van schelpen
• Termen in gebruik bij de beschrijving van weekdier anatomie

Externe links

• Animal Diversity Web: Aequipecten opercularis
• MarBEF Data System: Aequipecten opercularis
• MARLIN: Aequipecten opercularis
• Kaarten met waarnemingen:

• België
• Nederland
• wereldwijd

Bronnen, noten en/of referenties

• Bruyne, R.H. de (2004) Veldgids Schelpen. KNNV Uitgeverij, ISBN , 234 pag.
• Heering, J. (1950). Pelecypoda (and Scaphopoda) of the Pliocene and older-Plistocene deposits of the Netherlands. Mededelingen Geologische Stichting, C-IV-1, no 9., pp. 1-225.
• (nl) Moerdijk, P.W., Janssen, A.W., Wesselingh, F.P., Peeters, G.A., Pouwer, R., Van Nieulande, F.A.D., Janse, A.C., Van Der Slik, L. (†), Meijer, T., Rijken, R., Cadée, G.C., Hoeksema, D., Doeksen, G., Bastemeijer, A., Strack, H., Vervoenen, M., Ter Poorten, J.J., 2010. De Fossiele Schelpen van de Nederlandse kust. In: Geologie van Nederland, NCB NATURALIS, Leiden, 320 pp.; ISBN 978-90-5011-342-7.
• Spaink, G. (1958) De Nederlandse Eemlagen, I: Algemeen overzicht. Wetenschappelijke Mededelingen Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging 29, 44 pp.

---

Mediabestanden

Zie de categorie Aequipecten opercularis van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.