Akerkhof

Akerkhof
	De Der Aa-kerk gezien vanaf het Noorden van het Akerkhof
Geografische informatie
Locatie	Groningen (stad)
Wijk	Binnenstad
Coördinaten	53° 13′ NB, 6° 34′ OL
Algemene informatie
Genoemd naar	Der Aa-kerk
Bestrating	klinkers
Opvallende gebouwen	Der Aa-kerk en Korenbeurs
Detailkaart
	;

Met de naam Akerkhof (of A-Kerkhof) wordt de ruimte rondom de Der Aa-kerk in de stad Groningen aangeduid.

Akerkhof NZ bij nacht, richting Vismarkt

Luchtfoto van Akerkhof en directe omgeving (1920-1940).

Het Akerkhof bevindt zich in het verlengde van de Vismarkt en gaat, ter hoogte van de zijstraten Lutkenieuwstraat (naar het noorden) en Munnekeholm (naar het zuiden), over in de Brugstraat. Een oudere naam is Langestraat.

Op het midden van het Akerkhof bevindt zich de Der Aa-kerk. Aan de noordzijde zijn vooral winkels gevestigd (voornamelijk de betere kledingzaken). Ook was de oudste apotheek (1782) van de stad er tot 2012 te vinden. Aan de zuidzijde is het rustiger. Daar vindt men de Stadswerkplaats (een plaats waar men onder begeleiding kan klussen) en een aantal galeries en ateliers. Aan die zijde van het Akerkhof ligt ook het voormalige Jan Tuin Centrum. Dat was aanvankelijk een vrouwenklooster met huishoudschool St. Anna (in 1958 verhuisd naar het Mariënholm) en van 1967 tot ongeveer 1995 een jongerensoos, genoemd naar de voormalige Groningse burgemeester Jan Tuin. Sinds 1997 is in datzelfde pand de Groningse afdeling van Humanitas gevestigd.

Het Akerkhof was vroeger ook daadwerkelijk een kerkhof; vanaf de twaalfde eeuw werd er begraven. Aan die praktijk kwam een einde toen begraven in de binnenstad niet langer hygiënisch gevonden werd. Het Akerkhof werd in 1828 geruimd.

De zuidzijde werd vroeger ook Achter Akerkhof genoemd. De westzijde ook de Dobbe of Monnikendobbe. Oorspronkelijk was hier een dobbe. Een oude Groningse zegswijze luidt: Het zal geschieden wanneer het aan het Akerkhof niet waait en in de Poelestraat geen plassen staan, dat wil zeggen met sint-juttemis.

Gebouwen

De Korenbeurs. Op dezelfde plaats stonden twee eerdere beurzen: in hout (1774) en in steen (1825). Het beursbedrijf zelf dateert uit 1680. Sinds 2000 is er een filiaal van een supermarktketen in gevestigd.

De A of Der Aa-kerk. De ter plaatse al bestaande kapel van de parochie O.L. Vrouwe en St. Nicolaas ter A werd in 1212 verheven tot parochiekerk en vanaf 1247 vervangen door een kruisbasiliek, die in 1465 de huidige, gotische, vorm kreeg. Sinds 1594 is dit een protestantse kerk.

Café-restaurant en zalencentrum 'Huis de Beurs'. Op 20 januari 1885 werd hier de afdeling Groningen van de Sociaal Democratische Bond opgericht. Een gedenkplaat in de Folkingestraat herinnert daaraan.

Trivia

Het Akerkhof is een van de drie Groningse straten op het Nederlandse Monopolybord. Het wordt daar aangeduid als A-Kerkhof, anders dan volgens de Groninger straatnaambordjes anno 2010. De gemeente hanteert overigens beide spellingen.

Monumenten

Het Akerkhof telt 15 bouwwerken die zijn aangewezen als rijksmonument. Daarnaast staan in de straat 15 gemeentelijke monumenten.

Adres	Bouwjaar	Beschrijving	Monument
Akerkhof 1	1865	Korenbeurs Ontworpen door J.G. van Beusekom	RM 18415
Akerkhof 2	13e eeuw	Der Aa-kerk, in 1247 parochiekerk Gewijd aan Onze Lieve Vrouwe en Nicolaas. In de 15e eeuw verbouwd tot de huidige kruisbasiliek.	RM 18423
Akerkhof 2a	18e eeuw	Aa-toren Twee eerdere torens	RM 18424
Akerkhof 3	1948-49	Wederopbouw, ontworpen door F. Klein	GM 108680
Akerkhof 4	19e eeuw Bioscoop 1904	Huis de Beurs	GM 101742
Akerkhof 5			GM 101724
Akerkhof 7	1954-55	Onderdeel van nieuwbouwcomplex ontworpen door F. Klein ter vervanging van door oorlogsgeweld verloren panden aan Akerkhof en Stoeldraaierstraat	GM 104416
Akerkhof 8-10			RM 18425
Akerkhof 11			RM 18416
Akerkhof 12		Bedrijfspand, verbouwd in 1935 naar ontwerp van A.Th. van Elmpt Pand bevat oude liftinstallatie die nog steeds in bedrijf is.	GM 101747
Akerkhof 13		Winkelpand, voor- en achterhuis. In het pand plavuizen vloer bewaard uit 16e of 17e eeuw.	RM 18417
Akerkhof 14		Winkel-woonhuis uit de 19e eeuw, wellicht met een oudere kern.	GM 101748
Akerkhof 15	Middeleeuwen	Voor- en achterhuis op zeer diep perceel. Voorhuis uit de late middeleeuwen. In zijgevel anker dat wijst op eerdere bebouwing uit de 14e eeuw.	RM 18418
Akerkhof 16			GM 101749
Akerkhof 17	Middeleeuwen, Voorgevel 1733	Oudste apotheek in stad	RM 18419
Akerkhof 19	16e eeuw		GM 101730
Akerkhof 20	17e eeuw	Hof van Holland, bedrijfsruimte met bovenwoning	GM 103234
Akerkhof 21	16e eeuw	Voorhuis met twee achterhuizen	GM 107510
Akerkhof 22	1908	Klooster, later verbouwd tot jongerencentrum. Ontworpen door A.Th. van Elmpt	RM 485413
Akerkhof 27	1890		GM 107608
Akerkhof 28	1911	Woonhuis ontworpen door Y. van der Veen	GM 101754
Akerkhof 29	1900	Winkelpand met bovenwoning, ontworpen door A.Th. van Elmpt	RM 485406
Akerkhof 30	1897	Koetshuis met bovenwoning ontworpen door G. Nijhuis	RM 485423
Akerkhof 31		Hoekpand met Akerkstraat 2,	RM 18420
Akerkhof 33			RM 18421
Akerkhof 35	1891		GM 101734
Akerkhof 36-40	1906	Bankgebouw, Rotterdamse Bank, ontworpen door A.D.N. van Gendt en G. Nijhuis	RM 485433
Akerkhof 37	Voorhuis middeleeuwen	Onderkelderd pand, voorhuis en achterhuis.	GM 101735
Akerkhof 41	17e eeuw		GM 101737
Akerkhof 49			RM 18422

Zie de categorie A-Kerkhof van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.