Lijst van Latijnse spreekwoorden en uitdrukkingen

Hieronder staat een alfabetische lijst van Latijnse spreekwoorden en uitdrukkingen. Er is ook een lijst van Latijnse begrippen en een lijst van in de biologie gebruikte Griekse en Latijnse begrippen.

A · B · C · D · E · F · G · H · I · J · K · L · M · N · O · P · Q · R · S · T · U · V · W · X · Y · Z

A

A mari usque ad mare — "Van zee tot zee" (Het motto van Canada) Afkomstig uit Psalm 71(72), V.8
Absentem laedit, qui cum ebrio litigat — "Hij die met een dronkaard bekvecht, kwetst een afwezige."
Ab imo pectore — "Uit het diepst van het hart."
Ab uno disce omnes — "Leer allen kennen (door de misdaad van) één."
Acta est fabula — "Het verhaal is ten einde" (De laatste woorden van keizer Augustus, ook laatste woorden van Romeinse toneelstukken)
Ad astra per aspera — "Naar de sterren via moeilijkheden" (Het motto van Kansas, of dichter bij huis: de wapenspreuk van Gouda)(zie ook: "Per aspera ad astra")
Adde parvum parvo magnus acervus erit. — "Voeg een beetje bij een beetje en je hebt een grote stapel" (Ovidius)
Adolescens laudandus, ornandus, tollendus —"De jongeman moet worden geprezen, onderscheiden en .... ter zijde geschoven" (Marcus Tullius Cicero, die dacht Octavianus te kunnen uitspelen tegen Marcus Antonius
Aegroto dum anima est, spes est — "Zo lang een zieke nog reageert, is er hoop"
Age quod agis— "Doe wat je doet"
Age quod agis — modern: "Doe je ding"
Amicus certus in re incerta cernitur — "Een echte vriend wordt in onzekere tijden opgemerkt"
Amor patriae nostra lex — "Vaderlandsliefde is onze wet"
Amor vincit omnia — zie Omnia vincit amor.
Amore, more, ore, re, nascuntur amicitiae — "Uit liefde, gebruiken, omgang en allerlei andere dingen, ontstaan vriendschappen".
Alea iacta est — "De teerling is geworpen" (Julius Caesar, toen hij de Rubicon overstak)
Ardet Nec Consumitur — "Afgebrand maar niet verwoest" (Het motto van de abdij van Grimbergen)
Ars gratia artis — "Kunst uit liefde voor de kunst" (Het motto van MGM)
Ars longa, vita brevis. — "Kunst is lang, het leven is kort" (De Latijnse vertaling door Horatius van een zin van Hippocrates, die vaak buiten zijn originele context gebruikt wordt; kunst was een verwijzing naar de kunst (kunde) van de geneeskunde, wat een leven duurde om te beheersen)
Audaces fortuna iuvat — "Geluk is met de heldhaftigen" (Vergilius)
Aude audenda — "Waag wat gewaagd moet worden" (Motto van het 40ste smaldeel)
Audi, vide, tace, si tu vis vivere — "Hoor, zie, zwijg, als je wilt leven"
Audi alteram partem — "Luister naar de andere kant"
Audiatur et altera pars — "Hoor en wederhoor"
Aut Caesar, aut nullus — "Of de keizer, of niemand"
Aut nunc aut numquam — "Nu of nooit"
Ab amicis honesta petamus — "Laten we van onze vrienden louter eerzame dingen vragen"

B

Barba non fecit filosofum — "Een baard maakt nog geen filosoof" Beter is: Barba non facit philosophum
Beati pauperes spiritu — "Zalig zijn de armen van geest"
Beatus homo qui invenit sapientiam — "Gelukkig is de mens die wijsheid vindt" (motto Gymnasium Apeldoorn)
Beatus ille, qui procul hominibus — "Gelukkig hij die ver van de mensen woont"
Beatus, qui prodest, quibus potest. — "Hij die iedereen helpt die hij kan helpen, is een gelukkig man"
Bene diagnoscitur, bene curatur — "Iets dat goed gediagnoseerd wordt, kan genezen worden"
Bis dat, qui cito dat. — "Hij die snel geeft, geeft tweemaal"
Bis repetita non placent — "Herhalingen vallen niet in goede aarde" (Horatius, Ars Poetica 365)
Bis repetita manent — "Wat men tweemaal herhaald heeft, blijft in de herinnering"
Bona diagnosis, bona curatio. — "Een goede diagnose is een goed medicijn"
Bona valetudo melior est quam maximae divitiae. — "Goede gezondheid is meer waard dan de grootste rijkdom"

C

Canes latrantes non mordent — "Blaffende honden bijten niet"
Carpe diem — "Pluk de dag" (Horatius)
Carpe diem quam minimum credula postero — "Pluk de dag en geloof nooit in een volgende" (Horatius)
Cave canem — "Pas op voor de hond"
Cede maiori— "Ga opzij voor uw meerdere"
Ceterum censeo Carthaginem esse delendam — "En overigens ben ik van mening dat Carthago vernietigd moet worden." (Marcus Porcius Cato)
Cibi condimentum est fames — "Honger maakt elke maaltijd gekruid", oftewel "Honger maakt rauwe bonen zoet"
Cogito ergo sum — "Je pense donc je suis; Ik denk, dus ik besta", argument door René Descartes gebruikt als bewijs van zijn eigen bestaan.
Concordia civium murus urbium. — "Harmonie onder haar bewoners is de dikste muur van elke stad"
Concordia res parvae crescunt. — "Eendracht maakt macht"
Conjunctus viribus. — "Met vereende krachten"
Conscia mens recti, famae mendacia ridet — "Wie zich bewust is van de waarheid, lacht om de leugens van het gerucht"
Consuetudinis vis magna est — "De macht der gewoonte is groot"
Consuetudo altera natura est — "Gewoonte is een tweede natuur"
Contraria contrariis curantur — "Tegenovergestelden worden genezen door tegenovergestelden" (Hippocrates)
Contra vim mortis non est medicamen in hortis — "Tegen de dood is geen kruid opgewassen"
Credo quia absurdum — "Ik geloof erin omdat het absurd is" (Toegeschreven aan Tertullianus)
Cuius regio, eius religio — "wiens regio, diens religie", principe opgesteld bij de Vrede van Augsburg in 1555)
Cuiusvis hominis est errare — "Iedereen maakt fouten" (Cicero)
Cum non tum age — "Zo niet dan toch!"
Cura, ut valeas! — "Draag zorg, opdat het je goed zou gaan!"

D

De gustibus (et coloribus) non est disputandum. — "Over smaken (en kleuren) valt niet te twisten."
De minimis non curat praetor (of rex of lex) — "De autoriteit (of 'koning', of 'wet') zorgt niet voor triviale zaken."
De mortuis nihil nisi bene. — "Over de doden niets dan goeds."
Deliriant isti Romani. — "Rare jongens, die Romeinen." (letterlijk: de Romeinen zijn gek!) (René Goscinny in Asterix en Obelix)Beter : Delirant
Deo Vindice — "God verdedig ons" (Het motto van de Geconfedereerde Staten van Amerika)
Deo volente — "Als God het wil."
Desinit in piscem mulier formosa superne — "De uitkomst beantwoordt niet aan de verwachtingen" (Horatius, Ars poetica)
Deus vult! — "Het is Gods wil!
Diem perdidi — "Ik heb de dag verloren" (Titus)
Difficile est longum deponere amorem. — "Het is moeilijk plots een lang gekoesterde liefde op te geven." (Catullus)
Dico Romanos hostes vincere posse.
Divide et impera — "Verdeel en heers"
Docendo discimus — "Door te onderwijzen leren wij"
Dominus illuminatio mea — "De Heer is mijn licht" (het motto van de Oxford University) Afkomstig uit Psalm 26(27),v.1
Donec eris felix multos numerabis amicos. — "Zo lang je gelukkig bent, zul je veel vrienden hebben." (Ovidius, Tristia I,9,5)
Draco dormiens numquam titillandus. — "Kietel nooit een slapende draak" (Wapenspreuk van Zweinstein's Hogeschool voor Hekserij en Hocus-Pocus in de Harry Potter verhalen)
Dulce et decorum est pro patria mori.' — "Het is zoet en gepast om voor het vaderland te sterven." (Horatius)
Dulcia non meruit, qui non gustavit amara — "Hij verdient het zoete niet, die 't bittere niet heeft gesmaakt." (Ovidius, Ars Amatoria III,5,11)
Dum spiro, spero. — "Zo lang ik adem, hoop ik"
Duobus litigantibus, tertius gaudet — "Als twee mannen bekvechten, is de derde blij"
Dura lex, sed lex. — "De wet is hard, maar het is de wet"
Dura necessitas. — "Noodzaak is hard"

E

E fructu arbor cognoscitur. — "Aan de vruchten herkent men de boom."
Ecce homo — "Zie de mens" (Bijbel)
Errare humanum est. Perseverare diabolicum. — "Fouten maken is menselijk (of vergissen is menselijk). Fouten herhalen is des duivels." (Seneca)
Esse est percipi — "Zijn is waargenomen worden" (George Berkeley)
Est modus in rebus — "Er is maat in de dingen" (Horatius, Satiren I, 1, 106).
Et ab nato mei, et nunc, et ad mortuum mei, bibi, bibo et bibibo — "Zowel sinds mijn geboorte, als nu, als tot mijn dood, dronk ik, drink ik, en zal ik drinken" (M. Soltani en T. Baar in hun Memoriae
Eventus docebit — "De afloop zal het leren." (Livius)
Ex aequo (ook wel: ex equo) — "Op gelijke voet, gelijkelijk".
Exegi monumentum aere perennius — "Ik heb een monument opgericht dat het langer houdt dan brons" (Horatius, Odes III, 30, 1).
Ex falso sequitur quodlibet — "Uit het ongerijmde volgt wat je maar wilt"
Ex nihilo nihil fit — "Uit niets wordt niets." (ook wel de behoudswet in de filosofie en de exacte wetenschappen).
Exitus acta probat —"Het doel heiligt de middelen." (Ovidius)

F

Fama nihil est celerius — "Niets is sneller dan een gerucht." (Livius)
Felix qui potuit rerum cognoscere (causas) — (Variant op Vergilius, Georgica 2, 490).
Festina lente ! "Haastige spoed is zelden goed." (letterlijk: Haast je langzaam) (Motto van keizer Augustus).
Fiat iustitia, ruat caelum — "Laat rechtvaardigheid geschieden, zelfs als de hemel naar beneden komt" (Ferdinand I)
Fide, sed qui, vide. — "Vertrouw maar let op wie."
Fluctuat nec mergitur — "Geschud door de golven, maar zij zal niet zinken" (Motto op het wapen van Parijs)

G

Gloria victis. — "Glorie aan de verslagenen."
Graecia capta ferum vicit victorem. — "Het verslagen Griekenland overwon zijn wilde veroveraar", Griekenland deed namelijk de Romeinse veroveraar zijn eigen, hogere cultuur overnemen)
Gutta cavat lapidem, non vi sed saepe cadendo. — "De druppel holt de steen uit, niet met geweld, maar door keer op keer te vallen."

H

Habent sua fata libelli — "Boeken hebben hun lotsbestemming"
Hannibal ad portas — "Hannibal voor de poorten", oftewel "Er staat een zéér groot gevaar te wachten"
Hic Rhodus, hic salta — "Dit is Rhodos – spring hier." Aesopos
Hodie mihi, cras tibi — "Wat vandaag is voor mij (de dood), is morgen voor jou." (staat wel eens op grafstenen)
Homines quod volunt credunt — "Mensen geloven wat ze willen geloven." (Julius Caesar)
Homo sapiens non urinat in ventum — "Een wijs man plast niet tegen de wind in.(potjeslatijn)"
Homo homini lupus (est) — "De mens (is) voor de mens een wolf." (Plautus, bekend geworden door Thomas Hobbes)
Homo sum, humani nihil a me alienum puto "Niets menselijks is mij vreemd." (Cicero)
Hora ruit, tempus fluit — "Het uur snelt heen, de tijd vloeit weg"
Horum omnium fortissimi sunt Belgae — "Van allen zijn de Belgen de dappersten." (Julius Caesar), eerste geschiedkundige vermelding van de Belgae, de Oude Belgen, een Keltische stam die onze contreien bevolkte.
Hypotheses non fingo — "Ik verzin geen hypotheses" (Newton, Principia)

I

Iacta alea est — "De teerling is geworpen" (Zie Alea iacta est)
Idem dito — "(Ik zeg) hetzelfde"
Ignorantia iuris nocet — "De wet niet kennen schaadt"
Ignorantia legis non excusat — "De wet niet kennen is geen excuus"
Ignoti nulla cupido — "Onbekend maakt onbemind"
In cauda venenum — "Het venijn zit in de staart"
In dubio pro reo — "In twijfel, dan voor de beschuldigde"
In necessariis unitas, in dubiis libertas, in omnibus caritas — "In het benodigde eenheid, in het betwijfelde vrijheid, in alles liefdadigheid"
In omnibus omnia "Alles zit in alles vervat"
In vino veritas — "In wijn zit waarheid"
Infinitus est numerus stultorum — "Het aantal dwazen is ongeteld"
In nomine patris, filii et spiritus sancti — "In de naam van de vader, de zoon en de heilige geest"
Inter arma enim silent leges — "In tijden van oorlog zijn de wetten stil" (Cicero, Oratio Pro Annio Milone IV).
Inter arma enim silent leges Musae — "In tijden van oorlog zijn de kunsten stil" (Cicero, Oratio Pro Annio Milone IV).
Ira furor brevis est — "Boosheid is een korte woede" (Horatius, epistles I, 2, 62).
Is fecit, cui prodest — "Gedaan door hem die ervan profiteert"
Ipsa scientia potestas est — "Wetenschap (kennis) is macht" (Confucius)
Iustitia omni auro carior — "Gerechtigheid is meer waard dan al het goud"
Iustitia omnibus — "Gerechtigheid voor allen"
In manibus vestris victoria est — "De overwinning ligt in jullie handen"

L

Labor(are) omnia vincit. — "Werk overwint alles."
Longa via est — "De weg is lang."
Luctor et emergo — "Ik worstel en kom boven" (Motto van Zeeland)
In hoc signo vinces — "Door dit teken zult gij overwinnen" (Volgens de overlevering zou de Romeinse keizer Constantijn vóór een veldslag een kruis aan de hemel hebben zien staan met deze tekst erop. Hij zou zich toen tot het christendom hebben bekeerd.)
Lucratori te salutant — "Zij die zich gaan verrijken, groeten u."

M

Major e longinquo reverentia — "Van afstand bezien, is alles mooi." Cornelius Tacitus, Annales 1.47
Malo accepto stultus sapit. — "Een dwaas wordt door schade en schande wijs"
Manus manum lavat. — "De ene hand wast de ander."
Medicus curat, natura sanat. — "De dokter zorgt voor zijn patiënt, maar de natuur geneest hem"
Memento mori. — "Gedenk je sterfelijkheid" en ook ironisch genoeg "Gedenk te sterven."
Mens sana in corpore sano. — "Een gezonde geest in een gezond lichaam"
Mundus vult decipi, ergo decipiatur. — "De wereld wil bedrogen worden, laat haar dus bedrogen worden" (Toegeschreven aan Petronius)
Morituri te salutant. — "Zij die sterven gaan, groeten u." (Gladiatoren)
Manu militari— gewapenderhand

N

Opschrift op de toegangspoort van de vroegere Hollandse citadel (Citadelpark Gent)

Natura abhorret vacuum — "De natuur verdraagt geen vacuüm"
Natura artis magistra — "De natuur is de leermeesteres van de kunst"
Navita de ventis, de tauris narrat arator — "De schipper vertelt over de winden, de boer over de stieren"
Nosce Orbis — "Ken de wereld"
Ne bis in idem — "Geen twee keer (vonnissen) over dezelfde zaak" (algemeen rechtsbeginsel)
Nec Fasces Nec Opes Sola Artis Sceptra Perennant — "Noch macht, noch rijkdom, maar slechts het gezag van de wetenschap blijft bestaan" (Opschrift op Uraniborg, Tycho Brahe)
Nec Hercules contra plures — "Zelfs Hercules kan er geen twee tegelijk aan"
Nemo auditur (propriam turpitudinem allegans) — "Niemand vindt gehoor (bij de rechter) wanneer hij zich beroept op zijn eigen schandelijk gedrag"
Nemo dat quod non habet — "Niemand kan geven wat hij niet heeft"
Nemo sine vitiis nascitur — "Niemand wordt zonder gebreken geboren" (Horatius, Satirae).
Nemo me impune lacesset — "Niemand zal me ongestraft tergen"
Neque ignorare [medicum] oportet quae sit aegri natura. — "Noch betaamt het [de dokter] het temperament van de zieke man te negeren." (A. Cornelius Celsus, 'De Medicina', Pro-emium.)
Nescis quid vesper vehat — "Je weet niet wat de avond brengt"
Nescistis quo hora dominum veniet — "Jullie weten niet op welk uur de heerser zal komen". (Inscriptie staat boven de klok van de Dom in Triër)
Ne sutor supra crepidam — "Schoenmaker, blijf bij je leest"
Nihil est incertior vulgo — "Niets is wispelturiger dan de massa"
Nihil lacrima citius arescit. — "Niets droogt sneller dan een traan."
Nil volentibus arduum! — "Niets is onmogelijk voor hen die willen!"
Nomen est omen — "Een naam is een voorteken."
Nomina odiosa sunt — "Namen zijn hatelijk"
Non licet omnibus adire Corinthum — "Niet iedereen mag Korinthe bereiken"(Horatius, Brieven, I, 17, 36)
Non olet — "Het/hij/zij stinkt niet"
Non nobis solum nati sumus — "We zijn niet alleen voor onszelf geboren" (Cicero, De officiis 1,22)
Non omnia possumus omnes — "Niet iedereen kan alles doen." (Vergilius)
Non plus ultra — "Tot hier en niet verder" (Hercules, god)
Non scholae sed vitae discimus — "Je leert niet voor school, maar voor het leven." (Seneca)
Non sequitur — "Dit volgt er niet uit (uit de premissen)"
Non ut edam vivo, sed ut vivam edo — "Ik leef niet om te eten, ik eet om te leven."
Non vestimentum virum ornat, sed vir vestimentum — "De kleren maken niet de man, de man maakt de kleren"
Nondum amabam, et amare amabam. — "Ik had niet lief, zelfs niet wanneer ik verlangde lief te hebben"
Nosce te ipsum! — "Ken uzelf!"
Nulla est medicina sine lingua Latina — "Geen medicijnen zonder Latijn"
Nulla poena sine lege — "Geen straf zonder wetten"
Nullum crimen, nulla poena,sine praevio lege poenali— "Er is geen misdaad, (dus) geen straf als er geen voorafgaande (straf)wettelijke bepaling is" (beginsel uit artikel 1 van het wetboek van strafrecht)
Nulla regula sine exceptione — "Geen regel zonder uitzondering"
Nullum humani mihi alienum— "Niets menselijks is mij vreemd"
Nunc est bibendum — "Nu is het tijd om te drinken" (Horatius, Odes I, 37, 1)

O

O crassum ingenium! Suspicor fuisse Batavum. — "Wat een plompe geest! Ik vermoed dat het een Nederlander was." (Erasmus)
O fortunatos nimium sua si bona norint, agricolas — (Vergilius, Georgica 2, 458ff.)
O tempora, o mores! — "Wat een tijden, wat een zeden!"
Obscuris vera involvens. — "Obscuriteit verbergt waarheid." (Vergilius).
Oculi plus vident quam oculus. — "Meerdere ogen zien meer dan slechts een."
Odi profanum vulgus et arceo. — "Ik haat het onbeschaafde gepeupel en houd het op een afstand." (Horatius, Carmina 3.1, zou ook gezegd kunnen zijn door de Markies de Cantecler de Barneveld)
Odi et Amo. — "Ik haat en ik bemin." (Catullus)
Omnes homines sibi sanitatem cupiunt, saepe autem omnia, quae valetudini contraria sunt, faciunt. — "Alle mensen willen gezond zijn, maar vaak doen ze alles dat nadelig is voor hun gezondheid."
Omnia mea mecum porto. — "Ik draag al mijn bezittingen bij me."
Omnia vincit amor. — "Liefde overwint alles." Of vollediger: Omnia vincit amor, nos et cedamus amori. (Vergilius, Eclogae 10.69). "Liefde overwint alles, laten wij ons ook overgeven"
Omnium artium medicina nobilissima est. — "Van alle kunsten is de geneeskunde de edelste."
Optimum medicamentum quies est. — "Vrede is het beste medicijn."
Ora et labora. — "Bid en werk." (Motto van de Benedictijnen)

P

Pacta sunt servanda — "Overeenkomsten moeten nagekomen worden"
Panem et circenses — "Brood en spelen"
Parcere subiectis, sed debellare superbos — "De onderworpenen sparen, maar hen die zich hardnekkig blijven verzetten vernietigen", Vergilius, Aeneis 6.853 (stelregel van de Romeinse politiek)
Parvus numero, magnus merito — "Gering in aantal, groot in daden" (motto Koninklijke Luchtmacht).
Pax intrantibus — "Vrede de binnentredende." (boven entree van een huis)
Pax melior est quam iustissimum bellum. — "Vrede is beter dan de rechtvaardigste oorlog."
Pecunia non olet — "Geld stinkt niet."
Per aspera ad astra — "Langs moeilijke (wegen) bereikt men de sterren" (motto van de NASA)
Periculum in mora — "Risico in uitstel" (Livius, Ab urbe condita, 38.25.13)
Poeta nascitur, orator fit — "Een dichter wordt geboren, een redenaar gemaakt"
Post hoc ergo propter hoc. — "Erna, dus erdoor" (drogreden)
Post scriptum (P.S.) — "Na het schrijven"
Potior est, qui prior est — "Wie het eerst komt, wie het eerst maalt"
Potius sero quam numquam — "Liever laat dan nooit" (Livius)
Primum non nocere — "Het belangrijkste is niet te schaden." (uit de Eed van Hippocrates).
Pulvis et umbra sumus — "We zijn stof en schaduw." (Horatius, Carmina, boek IV, 7, 16).

Q

Quae caret ora cruore nostro — "Welke kust kent ons bloed niet." (Horatius)
Qua Patet Orbis — "Zo wijd de wereld strekt." (Korps Mariniers)
Qui(s) custodiet ipsos custodes — "Wie bewaakt de bewakers" (Satiren van Juvenalis)
Qui habet aures audiendi audiat — "Wie oren heeft om te horen moet horen" (Bijbel)
Qui rogat, non errat. — "Wie vraagt, dwaalt niet."
Qui scribit, bis legit. — "Wie schrijft, leest twee keer."
Qui tacet, consentire videtur. — "Wie zwijgt, stemt toe." (Wie zwijgt, lijkt het er mee eens te zijn.)
Qui vult dare parva non debet magna rogare. — "Hij die wenst weinig te geven, zou niet veel moeten vragen."
Quid pro quo. — "Voor wat hoort wat."
Quidquid agis, prudenter agas, et respice finem! — "Wat je ook doet, doe het verstandig en denk na over het einde."
Quidquid discis, tibi discis — "Alles wat je leert, leer je voor jezelf."
Quidquid latine dictum sit, altum videtur. — "Alles wat in het Latijn gezegd wordt, klinkt diepgaand."
Quidquid id est, timeo Danaos et dona ferentes."Wat er ook van zij, ik vrees de Grieken als er geschenken geven. (Vergilius, Aeneïs)
Quirites! — "Burgers". Tekst van 'de kortste toespraak ooit', Caesar in 47 v. Chr. tegen het Xe legioen
Quod erat demonstrandum (Q.E.D.)— "Hetgeen te bewijzen viel"
Quod licet Iovi non licet bovi — "Wat Jupiter mag, mag een rund nog niet"
Quod medicina aliis, aliis est acre venenum. — "Het medicijn van de een, is het vergif van de ander."
Quot capita, tot sententiae. — "Zoveel hoofden, zoveel meningen"
Quousque tandem, Catilina, abutere patientia nostra? — "Hoe lang nog, Catilina, zult ge ons geduld op de proef blijven stellen?* (Begin van Cicero's "Redevoering tegen Catilina").

R

Radix malorum est cupiditas — "Hebzucht is de wortel van alle kwaad" (thema van de Pardoner's Tale uit de Canterbury Tales)
Reddite ergo quae sunt Caesaris, Caesari — "Geef de Keizer wat des Keizers is" (Mattheüs 22,21)
Repetitio est mater studiorum. — "Repetitie (herhaling) is de moeder van studie (studeren)"
Requiescat in pace — "Rust in vrede"
Rete non tenditur milvio — ""
Risus abundat in ore stultorum — "De gek lacht om alles"
Rustica progenies semper villana fuit. — ""

Res, non verba. — "Geen woorden maar daden" (letterlijk vertaald: "Daden, geen woorden")

S

Saepe morborum gravium exitus incerti sunt. — "Vaak is de afloop van ernstige ziekten onzeker."
Saevis tranquillus in undis. — "Rustig te midden van woeste golven." (lijfspreuk Willem van Oranje)
Salus aegroti suprema lex. — "Het welzijn van de patiënt is de meest belangrijke wet."
Salus populi suprema lex esto. — "Het welzijn van het volk zal de hoogste wet zijn." (motto van Missouri).
Sanis libris, vita lacuna. — "Zonder boeken is het leven ledig."
Sapere aude. — "Durf wijs te zijn."
Semper excelsius. — "Altijd beter." (wapenspreuk van K.A.V. Lovania Leuven)
Servatis a periculum. — "Bewaar ons voor het kwade."
Si parva licet componere magnis. — "Als het toegestaan is kleine dingen met grote dingen te vergelijken"
Si quaeris peninsulam amoenam circumspice. — "Als je een lieflijk schiereiland zoekt, kijk dan om je heen." (motto van Michigan).
Si vis amari, ama. — "Als je bemind wilt worden, bemin [dan]."
Sic iubeo, sic volo, et sit pro ratione voluntas mea. — "Zo beveel ik, zo wens ik het, en laat mijn wil u tot reden zijn."
Sic semper tyrannis. — "Zo vergaat het iedere tiran." (motto van de staat Virginia; vermeend geroepen door John Wilkes Booth na de moord op Abraham Lincoln).
Sic transit gloria mundi. — "Alzo vergaat 's werelds schoonheid.", gezegd tot de pausen na hun verkiezing.
Sic gorgiamus allos subjectatos nunc. — (motto van The Addams Family).
Similia similibus curantur. — "Soort zoekt soort."
Sine ira et studio. — "Zonder sterke vooringenomenheid vóór of tegen." (Tacitus)
Sine labore non erit panis in ore. — "Zonder arbeid zal er geen brood in de mond zijn."
Sine sole sileo. — "Zonder de zon ben ik stil." (Spreuk op zonnewijzers)
Si decem habeas linguas, mutum esse addecet. — "Zelfs al zou je tien tongen hebben, dan moet je ze toch stilhouden."
Sit tibi terra levis. — "Moge de aarde zachtjes op je drukken." (Romeinse grafspreuk)
Si tacuisses, philosophus mansisses. — "Als je had gezwegen, was je een filosoof gebleven."
Si vis pacem, para bellum. — "Als je vrede wilt, bereid je voor op oorlog." (Vegetius, Epitoma rei militaris)
Si vis pacem, para iustitiam. — "Als je vrede wilt, bereid gerechtigheid voor."
Sol iustitia illustra nos. — "Zonne der gerechtigheid verlicht ons." ([vergelijk Maleachi 4,1-2)
Sol lucet omnibus. — "De zon schijnt voor iedereen."
Species decipit. — "Schijn bedriegt."
S.P.Q.R. — "Het volk en de senaat van Rome" (Senatus populusque Romae)
Stupor Mundi. — "De verbazing van de wereld." (Titel van Frederik II)
Stultus stulte loquitur. — "Een dwaas spreekt op dwaze wijze."
Suamet ipse fraude captus. — "In zijn eigen list gevangen." (Livius, Ab Urbe Condita, 27.28.13)
Summum ius summa inuria. — "Meer wetten, minder gerechtigheid." (Cicero, De officiis I, 10, 33)
Sum quod eris. — "Ik ben wat jij zult zijn." (tekst op grafstenen)
Sunt pueri pueri, pueri puerilia tractant. — "Kinderen zijn kinderen, kinderen gedragen zich kinderachtig."
Sutor, ne ultra crepidam! — "Schoenmaker, blijf bij uw leest!"
Suum cuique. — "Ieder het zijne."(ieder krijgt wat hem toekomt.)
Suus rex reginae placet. — "Aan de koningin bevalt haar koning (het meest)"

T

Tale quale — "Zoals het reilt en zeilt" (zoals het is)
Tarde venientibus ossa. — "Voor de laatkomers, enkel de beenderen"
Temet nosce — "Ken uzelf" (zie ook: Nosce te ipsum!)
Tempora mutantur et nos mutamur in illis. — "De tijden zijn veranderd en wij veranderen mee." (Augustinus van Hippo)
Tempus fugit — "Tijd vliegt".
(Equo ne credite, Tuecri...) Timeo Danaos et dona ferentes — "(Vertrouwt dat paard niet, Trojanen...) Ik vrees de Danaeërs (de Grieken) ook als zij geschenken brengen." (Vergilius, Aeneis, 2, 49) gemompeld door Laocoön als hij zijn mede Trojanen waarschuwt voor het Trojaans Paard.
Tres faciunt collegium. — "Met z'n drieën vormt men een gezelschap"
Tum tua res agitur, paries cum proximus ardet — "Dan staat ook jouw zaak op het spel, wanneer het huis naast jou in brand staat"
Tunica pallio propior est — "Het hemd is nader dan de rok"

U

Ubi bene, ibi patria — "Waar men zich goed voelt, daar is zijn vaderland."
Ubi concordia, ibi victoria. — "Waar harmonie, daar heerst victorie."
Ubi dubium, ibi libertas. — "Waar twijfel is, is vrijheid."
Ubi fumus, ibi ignis. — "Waar rook is, is vuur."
Ubi societas, ibi ius. — "Waar een maatschappij is, daar is recht."
Ubi mel ibi apes — "Waar honing is, zijn bijen."
Ubi pus evacua — "Waar pus zit, verwijder het"
Ubi tu Gaius, ibi ego Gaia. — "Waar gij zijt Gaius, zal ik, Gaia, zijn"
Una salus victis, nullam sperare salutem — "De enige zekerheid voor de verliezers, is geen heil te verwachten." (Vergilius, Aeneis, II, 354)
Unum castigabis, centum emendabis. — "Door er één te straffen kan men er honderd tot beter inzicht brengen"
Usus magister est optimus. — "Ervaring is de beste leermeester (Cicero)"
Uxor formosa et vinum sunt dulcia venena. — "Mooie vrouwen en wijn zijn zoet venijn."
Ut ameris, amabilis esto. — "Om te (kunnen) beminnen, moet ge beminnelijk zijn." (Ovidius))
Ut sis nocte levis, sit cena brevis! — "Laat het avondmaal kort zijn, opdat je 's nachts licht bent"

V

Vae Victis — "wee de overwonnenen"
Vanitas vanitatum et omnia vanitas — "IJdelheid der ijdelheden en alles is ijdelheid" (Prediker 1:2)
Velle non discitur — "Willen kun je niet leren"
Veni, vidi, vici — "Ik kwam, ik zag, ik overwon" Letterlijke vertaling: "Ik ben gekomen, ik heb gezien, ik heb overwonnen"(Julius Caesar)
Ventis secundis, tene cursum. — "Als de wind gunstig is, behoud koers" ("Go with the flow")
Verba docent, exempla trahunt. — "Woorden onderwijzen, voorbeelden doen navolgen"
Verba volant, scripta manent. — "Woorden vervliegen, het geschrevene blijft"
Veritas odium paret — "Waarheid zaait haat"
Vi Veri Veniversum Vivus Vici. — "Met de kracht van de waarheid heb ik het universum veroverd" ("By the Power of Truth I have conquered the Universe")
Vi victa vis — "Geweld is door geweld geveld"
Victrix causa diis placuit sed victa Catoni — "De Goden stonden aan de kant van de overwinnaar, maar Cato de Jongere aan die van de overwonnene"
Video meliora proboque, deteriora sequor — "Ik zie het betere en sta erachter, maar toch volg ik het slechtere" (Ovidius,(Metamorphoses), de woorden worden in de mond gelegd van Medea)
Vindicat atque polit — "Handhaaft en beschaaft"
Vinum et musica laetificant cor — "Wijn en muziek verlichten het gemoed"
Vivat, crescat, floreat — "Hij leve, groeie, bloeie"
Volenti non fit iniuria — "Door hetgeen men zelf wil kan men geen onrecht ondergaan"
Vox populi, vox Dei. — "De stem van het volk, de stem van God"
Vulpes pilum mutat, non mores. — "Een vos verliest wel zijn haren maar niet zijn streken"

Externe link

Lijst van Latijnse spreekwoorden (en)