Hogereburgerschool: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k →Verder studeren: jaartal 1917 gewijzigd in 1918 |
k Versie 68101448 van AstroFloyd (overleg) ongedaan gemaakt. |
||
| (13 tussenliggende versies door 10 gebruikers niet weergegeven) | |||
Regel 23:
| caption10= Voormalige Gemeentelijke HBS Hilversum, 1953
}}
[[
De '''hogereburgerschool''' (ook: '''hogere-burgerschool''', vaker: '''hogere burgerschool'''; destijds altijd afgekort tot '''H.B.S.''' of '''HBS''', thans ook als '''hbs''') was een [[Nederland]]se [[onderwijsvorm]] voor voortgezet [[middelbaar onderwijs]].
Regel 33:
2. Als afkorting van ''hogereburgerschool'' (vroeger 'Hoogere Burgerschool' gespeld).
Alleen de tweede toepassing is lang in gebruik gebleven. Er was geen lagere of middelbare burgerschool. Wel kwam er al spoedig ook een [[
Er bestond een parallellie in naam en in functie met de iets later, in 1868, opgerichte Hogere Krijgsschool (vroeger 'Hoogere Krijgsschool' gespeld, afgekort tot HKS), aanvankelijk gevestigd in [[Haarlem]], later in [[Den Haag
== Geschiedenis ==
Regel 41:
De HBS moest oorspronkelijk drie jaar duren en was tevens bedoeld als onderbouw van een aantal landbouwscholen. Op enkele plaatsen in het land moest een vijfjarige variant komen ter voorbereiding op de te stichten [[Polytechnische School te Delft]].
In 1864 stichtte het rijk de eerste vijftien Rijks Hogere Burgerscholen, diverse gemeenten volgden dit voorbeeld. De eerste Rijks-HBS'en (''RHBS'') kwamen achtereenvolgens in [[Groningen (stad)|Groningen]],<ref>[http://www.ruimtevolk.nl/opinion.php?id=183 'Renovatie Rijks-HBS Groningen']{{dode link|datum=augustus 2017 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> in [[Roermond (stad)|Roermond]]<ref>[https://web.archive.org/web/20041230173447/http://www.stedelijkroermond.nl/html/historie.html 'Van Rijks Hoogere Burgerschool naar Stedelijk Lyceum']</ref><ref>P.P. Simons: [
In de praktijk ontstonden twee soorten, namelijk de driejarige en de vijfjarige hbs. Ook is er enige tijd een zesjarige cursus geweest met eenzelfde programma als de vijfjarige. Bij alle lag de nadruk op het onderwijs in [[wiskunde]], [[exacte vakken]] en [[moderne talen]]. Terwijl de bestaande middelbare scholen, de [[gymnasium|gymnasia]], vooral in de grote steden stonden en door de gemeenten onderhouden werden, stichtte het Rijk in kleinere plaatsen hbs'en, bijvoorbeeld in [[Ter Apel]] en [[Zierikzee]]. Anders dan verwacht werd vooral de vijfjarige hbs een succes, de driejarige hbs werd grotendeels verdrongen door de [[mulo]], waar in vier jaar dezelfde stof onderwezen werd. Bovendien gaf het overgangsbewijs naar de vierde klas van de vijfjarige hbs dezelfde rechten als het eindexamen driejarige.
Binnen rooms-katholieke en gereformeerde milieus was het hbs 5 j.c.-type weinig populair gezien het openbare karakter van de scholen alsmede vanwege het
Het onderwijs aan de hbs werd meestal gegeven door academisch gevormde en vaak gepromoveerde leraren. Zij ontbeerden echter lange tijd iedere [[didactiek|didactische]] scholing.<ref name=ensie1 />
Meisjes werden pas vanaf 1871 tot de hbs toegelaten en hadden hiervoor toestemming van de minister nodig. Vanaf 1906 was de toelating vrij.
Vanaf 1909 werden veel hbs'en opgenomen in [[lyceum|lycea]], waardoor de keuze tussen hbs en gymnasium een of twee jaar kon worden uitgesteld. In verband hiermee konden lycea vooral bij een tweejarige brugperiode een zesjarige HBS-opleiding aanbieden. De lycea waren overigens tientallen jaren lang niet wettelijk geregeld.
In 1917 werd de vijfjarige hbs als voorbereidingsschool voor de exacte universitaire richtingen officieel erkend. <br />In 1924 werd de bestaande hbs omgedoopt in hbs-b met een sterke wis- en natuurkundige component en werd als opvolger van de [[Handelsschool]] de literair-economische hbs-a ingevoerd, waar de nadruk op economische vakken en moderne talen lag. De splitsing vond plaats na het derde jaar. In 1937 verwierf ook de hbs-a studierechten voor de universiteit.
Regel 65:
==Verder studeren==
Een hbs-diploma gaf aanvankelijk slechts toegang tot de polytechnische hogeschool, de huidige [[Technische Universiteit Delft]], de Rijks hogere land- tuin- en [[Agrarisch opleidingscentrum|bosbouwschool]], de huidige [[Wageningen Universiteit en Researchcentrum]], die pas in [[1905]], respectievelijk [[1918]] tot het hoger onderwijs gerekend werden. Een andere mogelijkheid tot verdere studie waren de in [[1913]] opgerichte [[Nederlandse Economische Hogeschool|Nederlandse Handelshogeschool]]
In de faculteit van de [[geneeskunde]] kon men met het hbs-diploma alle examens tot en met het [[artsexamen]] afleggen. Voor een [[wetenschappelijke promotie]] tot [[doctor]] in de geneeskunde was echter tot [[1918]] een gymnasiumdiploma nodig. Veel Nederlandse artsen promoveerden daarom in het buitenland. Ook legden veel hbs'ers tijdens hun studie het [[staatsexamen]] [[gymnasium]] af, dat wel volledige toegang tot de universiteit gaf. Vanaf 1918 werden studenten met een diploma hbs (vanaf [[1924]]: met een diploma hbs-b) ook toegelaten tot de faculteit van de [[wiskunde|wis-]] en [[natuurkunde]].
Regel 71:
Dat een dusdanig zware opleiding slechts een zo beperkte toegang tot de universiteit gaf, moge ons vreemd voorkomen. Thorbecke echter had gemeend dat de hogere burgers meer dan tevreden zouden zijn met de hbs als eindonderwijs voor hun kinderen. Wetenschappelijk onderwijs ambieerden zij toch niet. Toen de hbs wel een voorbereiding op de universiteit werd, ging de doelstelling van de hbs als eindonderwijs botsen met de doelstelling van de hbs als voorbereidend wetenschappelijk onderwijs.<ref name=ensie1 />
Het diploma hbs-a gaf aanvankelijk alleen toegang tot de studie in de [[economie (wetenschap)|economie]]. Omstreeks [[1950]] gaven de diploma's hbs-a en hbs-b het recht te promoveren in de volgende vakken (en dus ook om die vakken te studeren):<ref>[[ENSIE]], lemma HBS in deel X, bladzijde 591</ref> [[economie (wetenschap)|economische wetenschappen]], [[Nederlands-Indië|Indisch]] [[Rechtsgeleerdheid|Recht]], [[sociale geografie|sociale aardrijkskunde]], vrije studierichting [[aardrijkskunde]] en [[politicologie|politiek-]][[sociale wetenschappen]]. Voor hbs-b kwamen
==Meisjes==
Regel 79:
==Nobelprijzen==
Meer dan op het traditionele gymnasium lag in de hbs de nadruk op de exacte vakken. De hbs bleek dan ook een kweekvijver voor toekomstige [[Nobelprijs]]winnaars.<ref>[
== Galerij ==
===De H.B.S. in het voormalige [[Nederlands-Indië|Nederlands-Oost-Indië]]===
<gallery>
Bestand:COLLECTIE TROPENMUSEUM H.B.S. te Bandung Java TMnr 10002310.jpg|De H.B.S.
Bestand:COLLECTIE TROPENMUSEUM HBS Bandoeng TMnr 60016835.jpg|H.B.S.
Bestand:COLLECTIE TROPENMUSEUM De meisjesspeelplaats van de H.B.S. te Bandung Java TMnr 10002311.jpg|De meisjesspeelplaats van de H.B.S.
Bestand:COLLECTIE TROPENMUSEUM Drie-jarige H.B.S. te Surabaja Java TMnr 10000714.jpg|Driejarige H.B.S.
Bestand: COLLECTIE TROPENMUSEUM De H.B.S. te Malang. TMnr 60005916.jpg|De H.B.S.
</gallery>
| |||