|
|nota1 =
}}
It-'''Turkija''' ([[Lingwa Torka|Tork]]: Türkiye), uffiċjalment ir-'''Repubblika tat-Turkija''' ({{Awdjo|Tur-Türkiye_Cumhuriyeti.ogg|''Türkiye Cumhuriyeti''}}), hi [[Lista ta' pajjiżi transkontinentali|pajjiż transkontinentali]] li l-parti l-kbira tiegħu tinsab fl-[[Anatolja]] fil-Punent tal-[[Asja]] u fil-Lvant ta' Traċja fil-Lbiċ tal-[[Ewropa]]. It-Turkija hija mdawra minn tmien pajjiżi: il-[[Bulgarija]] lejn il-Majjistral; il-[[Greċja]] lejn il-Punent; il-[[Ġeorġja]] lejn il-Grigal; l-[[Armenja]], l-[[Iran]] u l-[[Ażerbajġan]] lejn il-Lvant; u l-[[Iraq]] u s-[[Sirja]] lejn il-Lbiċ. Il-[[Baħar Mediterran]] jinsab fin-Nofsinhar; il-[[Baħar Eġew]] lejn il-Punent; u l-[[Baħar l-Iswed]] lejn it-Tramuntana. Il-[[Baħar ta' Marmara]], il-[[Bosforu]] u d-[[Dardanelli]] (li flimkien jiffurmaw l-I[[stretti Torok]]) jiddemarkaw il-konfini bejn it-Traċja u l-Anatolja; huma wkoll jisseparaw l-Ewropa u l-Asja.<ref name="NatlGeoAtlas">{{ċita ktieb |titlu=National Geographic Atlas of the World |edizzjoni=7 |sena=1999 |post=Washington, DC |pubblikatur=National Geographic |isbn=0-7922-7528-4 |paġni=68–69, 90–91 |kwotazzjoni="Diviżjoni komunement aċċettata bejn l-Asja u l-Ewropa ... hija ffurmata mill-Muntanji Ural, Xmara Ural, Baħar Kaspju, Muntanji Kawkasu, u l-Baħar l-Iswed mal-ftuħ, il-Bosporus u d-Dardanelles."}}</ref> Il-pożizzjoni [[Ġeografija|ġeografika]] tat-Turkija f'salib it-toroq tal-Ewropa u l-Asja tagħmilha pajjiż ta' importanza ġeostrateġika sinifikanti.<ref name="Atatürk">{{ċita ktieb |titlu=Atatürk |isem=Andrew |kunjom=Mango |pubblikatur=Overlook |sena=2000 |isbn=1-58567-011-1 }}</ref><ref name="Ottoman_Turkey">{{ċita ktieb |titlu=History of the Ottoman Empire and Modern Turkey; Vol.1, Empire of the Gazis. the rise and decline of the Ottoman Empire, 1280–1808|isem1=Stanford Jay|kunjom1=Shaw|kunjom2=Shaw |isem2=Ezel Kural|pubblikatur=Cambridge University Press|sena=1977 |isbn=0-521-29163-1}}</ref><ref name="Stratfor">{{ċita web|url=http://www.stratfor.com/weekly/20090317_turkey_and_russia_rise|titlu=Turkey and Russia on the Rise|pubblikatur=Stratfor|data=2009-03-17|data-aċċess=2011-08-21}}</ref>
[[File:Map of the administrative divisions of Turkey.svg|thumb|Organizzazzjoni territorjali]]
[[File:Gençlk ve Spor Bakanlığı.JPG|thumb|Ministeru taż-Żgħażagħ u Sports (Turkija)]]
[[File:Ankara asv2021-10 img11 view from Atakule mall.jpg|thumb|Çankaya hija muniċipalità u distrett fil-Provinċja ta' Ankara, it-Türkiye. Iż-żona tagħha hija 483 km 2, u l-popolazzjoni tagħha hija 942,553 (2022). Hija dar għal ħafna bini tal-gvern, inkluża l-Gran Assemblea Nazzjonali tat-Turkija, kif ukoll kważi l-ambaxxati barranin kollha fit-Turkija. Çankaya huwa distrett kożmopolitana u meqjus bħala ċ-ċentru kulturali u finanzjarju ta' Ankara.]]
[[File:Mount Ararat and the Araratian plain (cropped).jpg|thumb|Ararat hija l-ogħla quċċata fit-Turkija, u hija magħrufa minn dawk l-Insara devoti kollha bħala post sagru. Il-5,137 metru għoli tiegħu huma viżibbli minn ħafna mill-[[Armenja]], peress li tinsab ħdejn il-fruntiera tagħha.]]
[[File:Map of Ankara.png|thumb|Mappa ta' Ankara]]
[[File:Sultanhani Karawanserei.JPG|thumb|Il-portal tad-daħla tas-Sultan Han (seklu 13) ħdejn Aksaray, it-Turkija kien taverna fit-triq fejn il-vjaġġaturi (karavanners) setgħu jistrieħu u jirkupraw mill-vjaġġ tal-ġurnata.]]
[[File:Bursa, Turkey (4505709750).jpg|thumb|Il-bitħa ta' Koza Han (1490-1491) ta' Bursa, it-Türkiye; il-bini bil-koppla huwa moskea żgħira (mescit) kienet taverna fit-triq fejn il-vjaġġaturi (karavaners) setgħu jistrieħu u jirkupraw mill-vjaġġ tal-ġurnata.]]
[[File:Antália Beach - panoramio (12).jpg|thumb|Ir-Riviera Torka]]
[[File:Ankara Castle.jpg|thumb|Il-Kastell ta' Ankara (Turk: Ankara Kalesi) huwa fortifikazzjoni storika fil-belt ta' Ankara, it-Turkija, mibnija fis-seklu 7 jew wara. L-ewwel fortifikazzjoni tal-post inbniet fis-seklu 8 QK. mill-Friġjani u nbniet mill-ġdid fis-sena 278 QK. mill-Galatin. Il-kastell inbena mill-ġdid jew ġie rinnovat taħt l-imperi Rumani, Biżantini, Seljuk u Ottomani.]]
[[File:Ölüdeniz on the Turquoise Coast, Turkey.jpg|thumb|Bajja ta' Ölüdeniz f'Fethiye]]
[[File:TurkeyBodrumCastle.jpg|thumb|Il-Kastell ta' Bodrum, li jinsab f’Halicarnassus tal-qedem, il-belt ta' Herodotus u dar għall-Mausoleum ta' Maussollos, waħda mis-Seba' Wonders tad-Dinja l-Antika.]]
[[File:Marmaris Castle.jpg|thumb|Il-Kastell ta' Marmaris, mibni minn Suleiman il-Manjifiku waqt il-kampanja tiegħu kontra l-Kavallieri ta' Rodi]]
[[File:Istanbul asv2021-11 img61 Yedikule.jpg|thumb|Il-Fortizza ta' Yedikule (Turk: Yedikule Hisarı jew Yedikule Zindanları; li tfisser Seba' Torrijiet Fortress) hija struttura storika msaħħa li tinsab fil-viċinat ta' Yedikule ta' Fatih, Istanbul, it-Turkija.]]
[[File:Istanbul asv2021-11 img60 Yedikule.jpg|thumb|Yedikule (Seba' Torrijiet) huwa lokal fil-Muniċipalità u Distrett ta' Fatih, Provinċja ta' Istanbul. Il-popolazzjoni tagħha hija 15,789 (2022).]]
[[File:USS Bataan (LHD-5) at Kuşadası (Turkey) in October 2014.JPG|thumb|Kusadasi, Provinċja ta' Aydin (Kuşadası, Aydın İli)]]
[[File:TurkishRivieraMap1.png|thumb|Mappa li turi r-Riviera Torka bil-blu, li tenfasizza, mil-lvant sal-punent, l-insedjamenti ewlenin ta' Alanya, Antalya, Kemer, Fethiye, Marmaris, Bodrum, Kuşadası u Çeşme.]]
[[File:Gulf of Izmit, Turkey.JPG|thumb|Golf ta' İzmit]]
[[File:Sea of Marmara map.png|thumb|Mappa tal-baħar ta' Marmara]]
[[File:Uludağ - Olympos Misios.jpg|thumb|Ulu Dag (Turk: Uludağ, li tfisser 'Muntanja l-Kbira'; ukoll, Keşiş Dağı, 'Muntanja tal-Patrijiet'), l-Olimpu tal-qedem ta' Mysia, hija muntanja fil-provinċja ta' Bursa, it-Turkija, b'altitudni ta' 2543 ms. n. m.]]
[[File:W. & A.K. Johnston. Asia Minor. 1911 A.jpg|thumb|Türkiye fl-Asja Minuri u Transcaucasia, [[Imperu Ottoman]], 1921]]
It-'''Turkija''' ([[Lingwa Torka|Tork]]:Türkiye), uffiċjalment ir-'''Repubblika tat-Turkija''' ({{Awdjo|Tur-Türkiye_Cumhuriyeti.ogg|''Türkiye Cumhuriyeti''}}), hi [[Lista ta' pajjiżi transkontinentali|pajjiż transkontinentali]] li l-parti l-kbira tiegħu tinsab fl-[[Anatolja]] fil-Punent tal-[[Asja]] u fil-Lvant ta' Traċja fil-Lbiċ tal-[[Ewropa]]. It-Turkija hija mdawra minn tmien pajjiżi: il-[[Bulgarija]] lejn il-Majjistral; il-[[Greċja]] lejn il-Punent; il-[[Ġeorġja]] lejn il-Grigal; l-[[Armenja]], l-[[Iran]] u l-[[Ażerbajġan]] lejn il-Lvant; u l-[[Iraq]] u s-[[Sirja]] lejn il-Lbiċ. Il-[[Baħar Mediterran]] jinsab fin-Nofsinhar; il-[[Baħar Eġew]] lejn il-Punent; u l-[[Baħar l-Iswed]] lejn it-Tramuntana. Il-[[Baħar ta' Marmara]], il-[[Bosforu]] u d-[[Dardanelli]] (li flimkien jiffurmaw l-I[[stretti Torok]]) jiddemarkaw il-konfini bejn it-Traċja u l-Anatolja; huma wkoll jisseparaw l-Ewropa u l-Asja.<ref name="NatlGeoAtlas">{{ċita ktieb |titlu=National Geographic Atlas of the World |edizzjoni=7 |sena=1999 |post=Washington, DC |pubblikatur=National Geographic |isbn=0-7922-7528-4 |paġni=68–69, 90–91 |kwotazzjoni="Diviżjoni komunement aċċettata bejn l-Asja u l-Ewropa ... hija ffurmata mill-Muntanji Ural, Xmara Ural, Baħar Kaspju, Muntanji Kawkasu, u l-Baħar l-Iswed mal-ftuħ, il-Bosporus u d-Dardanelles."}}</ref> Il-pożizzjoni [[Ġeografija|ġeografika]] tat-Turkija f'salib it-toroq tal-Ewropa u l-Asja tagħmilha pajjiż ta' importanza ġeostrateġika sinifikanti.<ref name="Atatürk">{{ċita ktieb |titlu=Atatürk |isem=Andrew |kunjom=Mango |pubblikatur=Overlook |sena=2000 |isbn=1-58567-011-1 }}</ref><ref name="Ottoman_Turkey">{{ċita ktieb |titlu=History of the Ottoman Empire and Modern Turkey; Vol.1, Empire of the Gazis. the rise and decline of the Ottoman Empire, 1280–1808|isem1=Stanford Jay|kunjom1=Shaw|kunjom2=Shaw |isem2=Ezel Kural|pubblikatur=Cambridge University Press|sena=1977 |isbn=0-521-29163-1}}</ref><ref name="Stratfor">{{ċita web|url=http://www.stratfor.com/weekly/20090317_turkey_and_russia_rise|titlu=Turkey and Russia on the Rise|pubblikatur=Stratfor|data=2009-03-17|data-aċċess=2011-08-21}}</ref>
Total tal-fruntieri tat-Turkija: 2,816 km, pajjiżi tal-fruntiera (8): Armenja 311 km; Ażerbajġan 17 km; Bulgarija 223 km; Ġeorġja 273 km; Greċja 192 km; Iran 534 km; Iraq 367 km; Sirja 899 km.
== Etimoloġija ==
Turchia li tfisser 'Art tat-Torok' kienet bdiet tintuza fl-iskrizzjonijiet Ewropej sabiex jirreferu għal Anatolija sa tmiem is-Seklu 12. Bħala kelma fil-lingwi Turki, Tork tfisser b'saħħtu, saħħa, jew jista' jkun li kienet tirreferi għal xi ħadd li huwa mimli saħħa. Possibbilment tista' tirreferi wkoll għal frotta misjura jew ghal xi żagħżugħ vigoruż jekk qegħdin nitkellmu rigward persuna. Bħala Etnonomu, l-etimoloġija tal-isem tal-pajjiż għadha mhix magħrufa b'ċertezza.
Sorsi Biżantini tas-Seklu 10, jgħidu li l-isem Tourkia kien użat biex jiddefenixxi żewġ stati Torok tal-medjuevu L-Ungerija u l-Khazaria. Is-Sultanat Tork ta' Mamluk bit-tmexxija tar-reġjun b'adoriġini lejn l-elite Tork kien imsemmi Stat tat-Torok (Dawlat at-Turk) jew Dawlat al-Atrak jew Dawlat-at-Turkiyya. Turkestan ifisser ukoll 'art tat-torok' kienet użata għal dan ir-reġjun storiku fiċ-ċentru tal-Asja.
F'Diċembru tal-2021, il-president Recep Tayyip Erdoğan magħruf għall-użu espansiv tal-kelma Turkiye, jgħid li Turkiye tirrappreżenta u tesprimi l-kultura, iċ-ċivilta' u l-valuri tan-nazzjon Tork bl-aħjar mod. F'Mejju tal-2022, il-gvern Tork irrekwestja lin-nazzjonijiet magħquda flimkien ma' organizzazzjonijiet internazzjonali oħrajn sabiex tintuża b'mod uffiċċjali l-kelma Turkiye bl-Ingliż, in-Nazzjonijiet magħquda qablu.
== Adeżjoni fl-Unjoni Ewropea ==
Fit-18 ta' Ġunju 2019, il-Kunsill tal-Affarijiet Ġenerali adotta konklużjonijiet dwar it-tkabbir u l-proċess ta' stabbilizzazzjoni u ta' assoċjazzjoni, li jkopru t-Turkija. Fl-20 ta' Ġunju 2019, il-Kunsill Ewropew approva l-konklużjonijiet.
== Organizzazzjoni territorjali ==
It-Turkija hija stat unitarju li huwa amministrattivament maqsum f'81 provinċja (iller, singular il), li kull waħda minnhom hija mmexxija minn gvernatur (vali) maħtur mill-gvern ċentrali.
== Bliet oħra ==
<gallery>
Stampa:Bosphorus Bridge (235499411).jpeg|Pont tal-Bosforu f'Istanbul
Stampa:Hagia Sophia (228968325).jpeg|Il-[[Hagia Sophia]] ta' Istanbul
Stampa:Istanbul asv2020-02 img53 Maiden's Tower.jpg|It-Torri tax-Xebba ta' Istanbul
Stampa:Istanbul asv2020-02 img61 Ortaköy Mosque.jpg|Il-Moskea ta' Ortakoy ta' Istanbul
Stampa:Istanbul Tram (2).jpg|Vjal Istiklal ta' Istanbul
Stampa:Istanbul asv2020-02 img47 Galata Tower.jpg|Torri ta' Galata ta' Istanbul
Stampa:Gaziosmanpasa Istanbul Cumhuriyet Meydani.jpg|Pjazza tar-Repubblika Gaziosmanpaşa, Muniċipalità u Distrett ta' Istanbul
Stampa:Esenler-İstanbul, Turkey - panoramio.jpg|Esenler, Muniċipalità u Distrett ta' Istanbul
Stampa:Cuerno de Oro desde el mirador Pierre Loti Café (Eyüp Sultan).jpg|Veduta tal-Qarn tad-Deheb, Eyüpsultan jew Eyüp, Muniċipalità u Distrett ta' Istanbul. L-erja tagħha hija 228 km 2, u l-popolazzjoni tagħha hija 422,913 (2022).
Stampa:Ankara from bus station.jpg|[[Ankara]]
Stampa:Ankara asv2021-10 img15 Atakule.jpg|Torre de Televisión de Ankara/Ankara Tower Television/It-torri televiżiv ta' Ankara
Stampa:Ankara asv2021-10 img04 Anıtkabir.jpg|Anıtkabir (il-mawżolew bil-qabar ta' Atatürk) f'Ankara
Stampa:Ankara asv2021-10 img40 Kocatepe Mosque.jpg|Il-Moskea ta' Kocatepe f'Ankara
Stampa:Millet Kütüphanesi.jpg|Il-Librerija Nazzjonali tal-Presidenza f'Ankara
Stampa:AntepKale2 (cropped).jpg|Il-Kastell ta' Gaziantep
Stampa:Kars, Eastern Turkey.jpg|Kars
Stampa:Mimari.jpg|Gaziantep
Stampa:Şirehan-Gaziantep - panoramio.jpg|Gaziantep
Stampa:Gaziantep - panoramio - HALUK COMERTEL (2).jpg|Gaziantep
Stampa:Gaziantep - panoramio - HALUK COMERTEL (3).jpg|Gaziantep
Stampa:Gaziantepskyline.jpg|Gaziantep
Stampa:A panoramic view of the Alsancak quarter in Izmir.jpg|İzmir/Izmir
Stampa:TR Izmir asv2020-02 img30 Konak Clock Tower.jpg|İzmir/Izmir
Stampa:Asansor From Ground Level Izmir Turkey.jpg|İzmir/Izmir
Stampa:Konak Pier 03.jpg|İzmir/Izmir
Stampa:TR Izmir asv2020-02 img26 Kültürpark.jpg|İzmir/Izmir
Stampa:Skyscrapers in Izmir - Turkey.jpg|İzmir/Izmir
Stampa:İznik Lake.jpg|Lag İznik, İznik
Stampa:City of Bursa.jpg|Bursa
Stampa:Hudavendigar Park in Bursa Turkey.jpg|Bursa
Stampa:Teleferik, Uludağ.jpg|Bursa
Stampa:Yeşil camii bursa - panoramio (14).jpg|Moskea Aħdar, Bursa
Stampa:Bursa, Turkey (4505709750).jpg|Bursa
Stampa:Irgandı köprüsü bursa - panoramio.jpg|Pont Irgandı, Bursa
Stampa:Cumhuriyet cd.Bursa - panoramio (3).jpg|Cumhuriyet Av., Bursa
Stampa:Bursa, Governorate.jpg|Bursa City Hall
Stampa:Bursa Tramvayı.jpg|[[Bursa Metro|Bursaray]]
Stampa:Bursa018.jpg|Cumhuriyet caddesi
Stampa:Irgandi Koprusu.jpg|Irgandi Bridge
Stampa:Bursa Atatürk Müzesi.JPG|Mużew ta' Atatürk
Stampa:Bursa Kalesi 1.jpg|Kastell ta' Bursa
Bursa Koza Han (Silk Bazaar).jpg|Koza Han (Silk Bazaar)
Stampa:Bursa 7027.jpg|Minaret tal-Moskea l-Kbira ta' Bursa
Stampa:Statue of Atatürk in Bursa.jpg|Statue of Atatürk fiċ-ċentru
Stampa:Bursa 7059.jpg|L-statwa ta' Atatürk fiċ-ċentru
Stampa:Mudanya 15.jpg|[[Mudanya]], belt fil-[[provinċja ta' Bursa]]
Stampa:Mudanya 10.jpg|[[Mudanya]]
Stampa:Uludag range.JPG|[[Uludağ]] hija destinazzjoni ta' ski popolari fit-Turkija
Stampa:Abies nordmanniana Uludag 3.jpg|[[Uludağ]] fis-[[sajf]]
Stampa:Abies nordmanniana Uludag 2.jpg|[[Uludağ]]
Stampa:Iznik Roman Theatre 1645.jpg|Teatru Ruman ta' Nicaea
Stampa:Nicaea's Byzantine fortifications, Iznik, Turkey (38459580376).jpg|Fortifikazzjonijiet Byzantine, Nicaea
Stampa:Iznik Wall at Lefke Gate 8275.jpg|Iznik Wall fuq ix-xellug Lefke Gate, Nicaea
Stampa:Ayasofya Iznik 903.jpg|Nicaea
Stampa:Seyrangeha Parkormanê Amed 2010.JPG|[[Diyarbakır]]
Stampa:Diyarbakir Great Mosque DSCF8201.jpg|Il-Moskea ta' Diyarbakır
Stampa:Karasanserai Diyarbakir.png|Diyarbakır
Stampa:Pira dehderî 2014.JPG|Diyarbakır
Stampa:Diyarbakr Western City Wall.JPG|Is-swar ta' Diyarbakır
Stampa:Goletli Park, Diyarbakir.jpg|Diyarbakır
Stampa:Gazi Pavillion.jpg|Diyarbakır
Stampa:Diyarbakir walls.JPG|Il-Fortizza ta' Diyarbakir
Stampa:Malatya Yeni Cami 2076.jpg|Moskea ta' Malatya
Stampa:Kernek sq. Malatya 01.jpg|Malatya
Stampa:Building of Governorship of Malatya 01.jpg|Malatya
Stampa:Tabiat park.jpg|Il-Park ta' Tabia, Malatya
Stampa:City of Van (view from Van Kalesi).jpg|Van
Stampa:F124I30.OldCityOfVanRuins.cn.jpg|Fdalijiet tal-Van tal-qedem.
Stampa:Van Fortress From Northwest.JPG|Van Fortress mill-majjistral
Stampa:Aghtamar.jpg|Kastell Hosap Castle (Hosap Kalesi)
Stampa:Akhtamar Island on Lake Van with the Armenian Cathedral of the Holy Cross.jpg|Akhtamar Island in Lake Van with the Armenian Cathedral of the Holy Cross.
Stampa:Wan,Mizgefta Hezretî Omer.JPG|Moskea Hazrat Omar, van, 2011 (Wan,Mizgefta Hezretî Omer)
Stampa:Iskele St. Van.JPG|Triq l-Iskele (Calle Iskele Street)
Stampa:65500 Görecek-Muradiye-Van, Turkey - panoramio.jpg|Muradiye waterfalls in Van, Turkey (Cascadas)
Stampa:STS079-781-53.jpg|Lag Van
Stampa:The Rock and Walled City of Van (1893).jpg|Il-belt b'ħitan ta' Van (1893)
Stampa:Yoyvoda camii.jpg|Yenişehir
Stampa:Şeyh edebali türbesi.jpg|Bilecik
Stampa:Bilecik, Küçükelmalı tabiat parkı göleti.jpg|Bilecik
Stampa:Bilecik Tren Istasyonu.jpg|Bilecik
Stampa:Ertuğrul Gazi Türbesi.JPG|Bilecik
Stampa:Dursun Fakih Türbesi.JPG|Bilecik
Stampa:Bilecik Panaroma.jpg|Bilecik
Stampa:Screenshot 20200623 202323 com.android.gallery3d.jpg|Söğüt (Söğüt hija notevoli bħala l-post fundatur u l-ewwel kapital tal-Imperu Ottoman mill-1281 sal-1335)
Stampa:Samandag1.JPG|Samandağ, li qabel kienet magħrufa bħala Süveydiye (Għarbi: السويدية, as-Sūwaydīyah), hija muniċipalità u distrett fil-Provinċja ta' Hatay, it-Turkija. Iż-żona tagħha hija 384 km 2, u l-popolazzjoni tagħha hija 123,447 (2022). Hija tinsab fil-bokka tax-Xmara Asi fuq il-kosta tal-Mediterran, ħdejn il-fruntiera tat-Turkija mas-Sirja, 25 km (16 mi) mill-belt ta 'Antakya.
Stampa:Hattusa, capital of the Hittite Empire 04.jpg|It-Tempju l-Kbir fiċ-ċentru ta' [[Ḫattuša]]
Stampa:Hattusa Green Stone 2019-12-08.jpg|Il-ġebla l-[[Ġebla ta' Majmuna|ħadra]] ta' Ḫattuša
Stampa:Hattusa magazzini per cereali.jpg|Ḫattuša
Stampa:Ḫattuša Büyükkaya 04.jpg|Il-fdalijiet ta' Büyükkaya ta' Ḫattuša
</gallery>
<gallery>
Stampa:Archaeological Museum 6978.jpg|Athena, bronż, it-2 seklu AD, fil-Mużew Arkeoloġiku ta' Bursa
Stampa:Bursa Arkeoloji Müzesi 03.JPG|Fuħħar antik fil-mużew, fil-Mużew Arkeoloġiku ta' Bursa
Stampa:Archaeological museum 7689.jpg|Figurin Ellenistiku, fil-Mużew Arkeoloġiku ta' Bursa
Stampa:Archaeological Museum 6978.jpg|Athena, bronż, it-2 seklu wara Kristu, fil-Mużew Arkeoloġiku ta' Bursa
Stampa:Archaeological Museum 6988.jpg|Apollo, bronż, it-2 seklu wara Kristu, fil-Mużew Arkeoloġiku ta' Bursa
Stampa:Archaeological Museum 7010.jpg|Relikwarju Biżantin, 330-1453, fil-Mużew Arkeoloġiku ta' Bursa
Stampa:Archaeological Museum 7028.jpg|Sit tad-dfin mill-ġdid, fil-Mużew Arkeoloġiku ta' Bursa
Stampa:Archaeological museum 7630.jpg|Lapida miżbugħa, fil-Mużew Arkeoloġiku ta' Bursa
Stampa:Archaeological Museum 7711.jpg|Figurin arkajku, fil-Mużew Arkeoloġiku ta' Bursa
</gallery>
== Kastell ta' Ankara ==
<gallery mode="packed">
Ankara asv2021-10 img30 Kale and Citadel.jpg|Veduta mill-ajru ta' Kale ([[Altındağ]]) u ċ-Ċittadella
Ankara asv2021-10 img31 Citadel.jpg|It-torri tal-arloġġ u l-bieb prinċipali
Ankara asv2021-10 img28 Citadel.jpg|Torri ta' Dungeon
Ankara Kale 6777.jpg|Kastell ta' Ankara tal-Lvant
Ankara asv2021-10 img33 Citadel.jpg|Ak Kale
Ankara asv2021-10 img34 Sultan Alaeddin Mosque.jpg|Moskea Sultan Alaeddin
Ankara asv2021-10 img61 Citadel.jpg|Veduta tal-Kastell mill-Park tal-[[Moskea Hacı Bayram]].
</gallery>
== Storja ta' Istanbul ==
Iż-żona ta' l-Istanbul tal-lum ġiet stabbilita fil-5,500 QK. fin-Neolitiku Nofsani, twaqqfet minn Thracians qabel l-1000 QK. bħala Lygos u saret Kolonja ta' Megari (qabel is-667 QK skont Erodotu jew qabel is-656 QK) mas-7 seklu QK, bħal Biżanzju, bħal ħafna bliet Mediterranji fuq il-kosta Torka, aktar tard saret Dominju Ruman (u temporanjament tissejjaħ Augusta Antonina, u fl-217 ingħatat l-isem ġdid għal Biżanzju wara l-mewt ta' Caracalla) u għamlet il-kapitali l-ġdida bħala Nova Roma u mbagħad Kostantinopli madwar is-sena 330 AD. Bi tħejjijiet, rikostruzzjoni u espansjoni mis-sena 324 AD, kienet issir Dominju Biżantin wara s-sena 395 AD u taqa’ f’idejn l-Ottomani fl-1453 u ssir il-kapitali tal-Imperu li kellha tiġi suċċessiva mir-Repubblika attwali tat-Turkija, li ċaqlaq il-kapitali l-ġdida. lejn Ankara.
Fis-snin tiegħu qabel is-sena 330 Q.K. kien Grieg Ellenistiku fid-dehra (u Ruman speċjalment wara l-assedju, rikostruzzjoni u espansjoni minn Septimus Severus). U kien ta’ twemmin pagan akbar qabel il-Kristjanizzazzjoni tal-Imperu Ruman (200 sena wara kien ikun Kristjanizzat kompletament, fi żmien Ġustinjanu).
== Storja (Imperu Ottoman/Osmanlı İmparatorluğu o Osmanlı Devleti)/دولت عالیه عثمانیه Devlet-i Aliyye-i Osmâniyye) 1299-1 ta' Novembru mill-1922 ==
<gallery>
File:Ottoman empire.svg|Il-konkwisti ta' Suleiman fil-Gwerra Ottomana-Safavid ta' l-1532-1555 tawh aċċess għall-Golf Persjan.
File:Istanbul - Sul Bosforo 01.JPG|Palazz Dolmabahçe (Turk: Dolmabahçe Sarayı) li tinsab fid-distrett ta' Beşiktaş ta' [[Istanbul]], it-Turkija, fuq il-kosta Ewropea tal-istrett tal-Bosporu, serva bħala ċ-ċentru amministrattiv ewlieni tal-Imperu Ottoman mill-1856 sal-1887 u mill-1909 sal-1889. 1922 (Il-Palazz Yıldız intuża fil-perjodu interim).
File:Abolition of the Caliphate, The Last Caliph, Le Petit Journal illustré, 16 March 1924.jpg|L-Aħħar Kalifa”, illustrazzjoni f'Le Petit Journal illustré fit-3 ta’ Marzu, 1924, ftit wara li saret l-abolizzjoni tal-Kalifat Ottoman.
File:Sultanvahideddin.jpg|Mehmed VI jitlaq mill-bieb ta' wara tal-Palazz Dolmabahçe fl-Abolizzjoni tas-sultanat Ottoman.
File:OttomanEmpire1590.png|L-Imperu Ottoman fl-akbar firxa tiegħu fil-Lvant Nofsani, inklużi l-istati klijenti tiegħu (1509).
File:Central europe 1683.png|Mappa li turi xi stati vassalli tal-Imperu Ottoman fl-1683.
File:Flag of the Ottoman Empire (1844–1922).svg|bandiera (1844–1922)
File:Flag of Ottoman Tunisia (1685).svg|bandiera (1685)
File:Coat of arms of the Ottoman Empire (1882–1922).svg|tarka (1882–1922)
File:Ottoman army banner in the 1721 Hamse.svg|Banner tal-armata Ottomana fil-Hamse tal-1721
</gallery>
== Storja (Antik) ==
<gallery>
File:AlterOrient2.png|L-Imperu Ħittit muri bil-blu, tard fl-Età tal-Bronż, 1400 QK.
</gallery>
== Instanbul/Estambul ==
<gallery>
Stampa:Bosphorus Bridge (235499411).jpeg|Pont tal-Bosforu f'Istanbul
Stampa:Hagia Sophia (228968325).jpeg|Il-[[Hagia Sophia]] ta' Istanbul
Stampa:Istanbul asv2020-02 img53 Maiden's Tower.jpg|It-Torri tax-Xebba ta' Istanbul
Stampa:Istanbul asv2020-02 img61 Ortaköy Mosque.jpg|Il-Moskea ta' Ortakoy ta' Istanbul
Stampa:Istanbul Tram (2).jpg|Vjal Istiklal ta' Istanbul
Stampa:Istanbul asv2020-02 img47 Galata Tower.jpg|Torri ta' Galata ta' Istanbul
Stampa:View of Levent financial district from Istanbul Sapphire.jpg|Id-distrett tan-negozju ta' levent.
Stampa:Istambul/Estambul (Levent Business Distrit/Distrito de Negocios de Levent)
Stampa:Istanbul view.jpg|Veduta ta' Beyoğlu/Pera (bil-Grieg għal "in-naħa l-oħra"), Istambul
Stampa:Istanbul asv2021-11 img71 StAnthony of Padua Church.jpg|Knisja u Bażilika Minuri ta' Sant'Anton ta' Padova, fuq avenue İstiklal, Beyoğlu/Pera (bil-Grieg għal "in-naħa l-oħra"), Istambul
Stampa:Taksim Square 2012.jpg|Veduta ta' Pjazza Taksim (mibnija fl-1928) bil-Monument tar-Repubblika fl-2012, Beyoğlu/Pera, Instambul
Stampa:Istanbul asv2021-10 img08 Taksim AKM.jpg|Iċ-Ċentru Kulturali Ataturk huwa l-opra prinċipali tal-Istanbul
Stampa:Nostalgic tram on Istiklal Avenue in Istanbul.jpg|Tramm aħmar storiku fuq avenue İstiklal, Beyoğlu/Pera, Istanbul
Stampa:Istanbul Çiçek Pasajı - Cité de Pera.jpg|Çiçek Pasajı (Cité de Péra) fuq İstiklal Avenue, Pera, Istanbul
Stampa:Bankalar Caddesi.jpg|Bankalar Caddesi (Triq tal-Banek) fil-viċinat ta' Galata ta' Beyoğlu kien iċ-ċentru finanzjarju tal-Imperu Ottoman
Stampa:French Street Fransiz Sokagi Cezayir Sokagi Beyoglu Istanbul.jpg|Cezayir Street, magħrufa wkoll bħala French Street, hija famuża għall-pubs u r-ristoranti tagħha b'mużika live (Rue Française)
Stampa:Istanbul 2004-05.JPG|Il-wirja li tgħaqqad United Buddy Bears intweriet fi Pjazza Tepebaşı Pera f'Beyoğlu, Istanbul fl-2004
Stampa:Istanbul 00411.jpg|Istazzjon Şişhane tal-Metro ta' Istanbul f'Beyoğlu
Stampa:Pera Müzesi.jpg|Mużew tal-Pera (Pera Müzesi), Istanbul
Stampa:Neve Şalom, Istanbul.jpg|Neve Shalom Synagogue, Beyoğlu, Istanbul
Stampa:Ναός της Αγίας Τριάδος Σταυροδρομίου, 'Ετος κατασκευής 1867-1880, Αρχιτέκτο νες Ποτεσσάρου & Βασιλάκης Ιωαννίδης Εφένδης, Πλατεία Τα.jpg|Hagia Triada Knisja Ortodossa Griega (αός της Αγίας Τριάδος) Pera/Beyoğlu, Istanbul
Stampa:GalatasarayLisesi.jpg|Bieb tal-Liċeo Galatasaray, (Galatasaray Lisesi), Pera/Beyoğlu, Istanbul
Stampa:Istanbul asv2020-02 img48 Galata Tower.jpg|It-Torri ta' Galata (1348) inbena mill-Ġenoveżi (ir-Repubblika ta' Ġenova) fuq il-vertiċi tat-tramuntana taċ-ċittadella ta' Galata (Pera/Beyoğlu, Istanbul), en/in/ta' 2020
</gallery>
<gallery>
Stampa:As-Constantine-XR RIC vII 019.jpg|Munita ta' Kostantinu 306 - 337 AD. (c. 337 AD) li turi rappreżentazzjoni tal-labarum tiegħu jtaqqab serp
Stampa:Peran shops 1930.JPG|Ħwienet Griegi fi Vjal İstiklal f'Beyoğlu, 1930s
Stampa:Naum Tiyatrosu.jpg|Riċeviment li sar fit-Teatru Naum f’ġieħ Giuseppe Garibaldi, li kien għex u ħadem (bħala għalliem) fid-distrett ta’ Pera ta’ Kostantinopli (Istanbul) bejn l-1828 u l-1831. It-Teatru Naum li jidher f’din l-illustrazzjoni serva bħala t-teatru prinċipali ta’ Kostantinopli. opra, sakemm inqerdet min-nar fl-1870
Stampa:Map of Constantinople (1422) by Florentine cartographer Cristoforo Buondelmonte.jpg|Mappa ta' Kostantinopli tal-kartografu Florentin Cristoforo Buondelmonti (1422), li turi Pera (Beyoğlu) fit-tramuntana tal-Qarn tad-Deheb u l-peniżola ta' Kostantinopli fin-nofsinhar
Stampa:Occupation of Constantinople 2.jpg|Okkupazzjoni ta' Kostantinopli (İstanbul'un İşgali 13 ta' Ottubru 1918 – 4 ta' Ottubru 1923)
Stampa:Greek aviators in Constaninople 1918.jpg|Avjaturi Griegi fl-ajruport ta' San Stefano wara l-Armistizju ta' Mudros, 1918
Stampa:USS Noma off Istanbul Turkey 1920.jpg|USS Noma (SP-131) quddiem il-Palazz Dolmabahçe fl-1920
Stampa:Occupation of Istanbul - British troops in Galata.png|Il-forzi Brittaniċi okkupaw il-port ta' Karaköy. Il-bini fl-isfond huwa l-kwartieri ġenerali tal-Linji tat-Tbaħħir Torok
Stampa:Mudanya 02.jpg|Mudanya Mütarekesi/Bini fejn ġie ffirmat l-Armistizju f'Mudanya, Mudania fil-Provinċja ta' Bursa, fil-11 ta' Ottubru, 1922. Ir-Renju tal-Greċja ssieħeb fl-armistizju fl-14 ta' Ottubru, 1922, taħt l-Armistizju ta' Mudros, li temm l-Ewwel Gwerra Dinjija fl-Imperu Ottoman, il-qawwiet Alleati tħallew jokkupaw is-swar tal-Istrett fid-Dardanelli u l-Bosporu. Aktar tard, okkupaw ukoll Kostantinopli u ddeċidew li jaqsmu l-Imperu Ottoman. In-nazzjonalisti Torok opponew dan fil-forma ta’ Assemblea Nazzjonali Gran. Wara li kisbu rebħiet fuq il-poteri okkupanti fl-Anatolja, il-forzi Torok kienu qed javvanzaw fiż-żona newtrali tal-Istrett.
Fil-5 ta' Settembru, 1922, Mustafa Kemal Atatürk afferma t-talba Tork għat-Traċja tal-Lvant (Trakya). Fil-15 ta' Settembru, il-kabinett Ingliż iddeċieda li l-forzi Ingliżi għandhom iżommu l-pożizzjoni tagħhom u ħareġ ultimatum.
Fid-19 ta' Settembru, il-Gran Brittanja ddeċidiet li tiċħad Kostantinopli u Traċja lin-nazzjonalisti Torok, iżda gwerra oħra kienet opposta minn Franza, ir-Renju tas-Serbi, Kroati u Sloveni, l-Italja, u d-dominji Brittaniċi. Il-Prim Ministru Franċiż Raymond Poincaré ipprova jipperswadi lit-Torok biex jirrispettaw iż-żona newtrali. L-Alleati sejħu għal konferenza ta' paċi fit-23 ta' Settembru, li Mustafa Kemal qabel fid-29 ta' Settembru, u nnomina lil Mudania bħala l-kwartieri ġenerali.Sadattant, il-kabinett Ingliż iddeċieda li jabbanduna Thrace tal-Lvant lit-Torok.
It-3 ta' Ottubru ssejħu taħditiet, li wasslu għall-iffirmar tal-Armistizju ta' Mudanya fil-11 ta' Ottubru, li l-Griegi aderixxu miegħu jiem wara.
Stampa:Gentile Bellini 003.jpg|Mehmed II Fatih
Stampa:Hyperpyron-Michael VIII Paleologus-sb2241.jpg|Hyperpyron ta' Michael VIII Palaiologos (1259-1282)
Stampa:Siege of Constantinople 1453 map-es.svg|Dispożizzjoni tal-forzi ffaċċjati matul l-assedju ta' Kostantinopli
Stampa:Bizancio1400AD.svg|Imperu Biżantin madwar l-1400
Stampa:Conquest of Constantinople, Zonaro.jpg|Mehmet II jirbaħ Kostantinopli 1903, pittura taż-żejt minn Fausto Zonaro 1854-1929, Palazz Dolmabahçe, Istanbul, Turkija, Il-waqgħa ta' Kostantinopli f'idejn it-Torok Ottomani, li seħħet bejn is-7 ta' April u d-29 ta' Mejju, 1453 (skont il-kalendarju Ġiljan fis-seħħ dak iż-żmien), kienet ġrajja storika li temm l-aħħar vestiġju tal-Imperu Ruman tal-Lvant. u li, fil-perijodizzazzjoni klassika u skont xi storiċi, immarka wkoll it-tmiem tal-Medju Evu fl-Ewropa, f'dik il-battalja l-Imperu Ottoman uża l-aqwa truppi tiegħu kontra t-truppi Biżantini wkoll imħarrġa sew b'appoġġ Ġenoviż, Venezjan u anke militari. minn pajjiżi Ewropej Kristjani oħra bħal Kastilja (Spanja).
Stampa:Le siège de Constantinople (1453) by Jean Le Tavernier after 1455.jpg|L-Assedju ta' Kostantinopli (1453), minjatura Franċiża ta' Jean Le Tavernier wara l-1455, Il-waqgħa ta' Kostantinopli f'idejn it-Torok Ottomani, li seħħet bejn is-7 ta' April u d-29 ta' Mejju, 1453 (xahar, 3 ġimgħat u jumejn) (skont il-kalendarju Ġiljan fis-seħħ dak iż-żmien), kienet ġrajja storika li temm l-aħħar vestiġju tal-Imperu Ruman tal-Lvant. u li, fil-perijodizzazzjoni klassika u skont xi storiċi, immarka wkoll it-tmiem tal-Medju Evu fl-Ewropa, f'dik il-battalja l-Imperu Ottoman uża l-aqwa truppi tiegħu kontra t-truppi Biżantini wkoll imħarrġa sew b'appoġġ Ġenoviż, Venezjan u anke militari. minn pajjiżi Ewropej Kristjani oħra bħal Kastilja (Spanja). (Le siège de Constantinople (1453) by Jean Le Tavernier after 1455)
Stampa:Byzantine Constantinople-en.png|L-Assedju ta' Kostantinopli tal-1235 (bil-Bulgaru: Обсада на Константинопол, bil-Grieg: Πολιορκία της Κωνσταντινούπολης) kien assedju konġunt Bulgaru ta' l-Imperu Latin ta' Niċene. L-Imperatur Latin Ġwanni ta' Brienne kien assedjat mill-Imperatur Nicene Ġwanni III Ducas Vatatzes u t-Tsar Ivan Asen II tal-Bulgarija. L-assedju ma rnexxiex., Mappa li turi Kostantinopli u l-ħitan tagħha fi żmien Biżantin
Stampa:The Entry of the Crusaders into Constantinople.jpg|Id-dħul tal-kruċjati f'Kostantinopli, xogħol Delacroix, L-assalt fuq Kostantinopli, xogħol Tintoretto (1580), It-tieni assedju tal-Kruċjati ta' Kostantinopli seħħ f'April 1204 u kien ikkawżat minħabba li ma tħallasx l-ammont miftiehem bejn l-Imperatur Alessio IV u l-Kruċjati sabiex dawn ipoġġuh fuq it-tron. L-Imperu Latin dalwaqt se jiġi stabbilit 1204-1261
Stampa:Tintoretto.2tomaconstantinopla.jpg|L-assalt fuq Kostantinopli, xogħol Tintoretto (1580), It-tieni assedju tal-Kruċjati ta' Kostantinopli seħħ f'April 1204 u kien ikkawżat minħabba li ma tħallasx l-ammont miftiehem bejn l-Imperatur Alessio IV u l-Kruċjati sabiex dawn ipoġġuh fuq it-tron. L-Imperu Latin dalwaqt se jiġi stabbilit 1204-1261
Stampa:PriseDeConstantinople1204PalmaLeJeune.JPG|Il-qbid ta' Kostantinopli fl-1204, minn Palma iż-Żgħir, It-tieni assedju tal-Kruċjati ta' Kostantinopli seħħ f'April 1204 u kien ikkawżat minħabba li ma tħallasx l-ammont miftiehem bejn l-Imperatur Alessio IV u l-Kruċjati sabiex dawn ipoġġuh fuq it-tron. L-Imperu Latin dalwaqt se jiġi stabbilit 1204-1261 (PriseDeConstantinople1204PalmaLeJeune)
Stampa:|L-assedju ta' Kostantinopli. XV seklu, L-ewwel assedju ta' Kostantinopli seħħ f'Lulju 1203 fil-qafas tar-Raba' Kruċjata (Il-Kruċjati appoġġjati mir-Repubblika ta' Venezja u repubbliki marittimi oħra kontra l-Imperu Biżantin) kontra l-u ntemmet bit-twaqqigħ ta' Alexios III u l-inkurunazzjoni ta' Alexios IV, li kien ukoll imwaqqa' u l-Imperu Latin dalwaqt jiġi stabbilit 1204-1261.
Stampa:Greekfire-madridskylitzes1.jpg|Il-flotta Biżantina li tuża n-nar Grieg, L-assedju ta 'Kostantinopli dam tnax-il xahar, mill-15 ta' Awwissu, 717, sal-15 ta 'Awwissu, 718. Matul dan iż-żmien, l-Imperatur Biżantin Ljun III offra reżistenza ħarxa u ripetutament għeleb lill-forzi tal-art u tal-baħar tal-Kalifat Umayyad, Huma kienu taħt il-kmand. tal-Ġeneral Maslama u l-Ammirall Suleiman rispettivament.
Ir-reżistenza mressqa mill-Imperu Biżantin u l-Ewwel Imperu Bulgaru kienet waħda mill-akbar ġrajjiet fl-istorja, għax żammet l-espansjoni tal-kalifat madwar l-Ewropa.
Stampa:Constantinople.png|Il-ħitan
Stampa:Walls of Constantinople.JPG|Ħajt rikostruwit - 2006
Stampa:Walls of Istanbul 06081.jpg|Ħajt - 2006
Stampa:Cantiga 28 Panel 1 - The 8th Century Siege of Costantinople.JPG|Panel mill-kantiga 28 tal-Cantigas de Santa Maria (seklu 13), li juri l-assedju ta' Kostantinopli tas-seklu 8
Stampa:Sylvester I and Constantine.jpg|Id-Donazzjoni ta' Kostantinu (Latin: Donatio Constantini) kienet digriet imperjali apokrifi attribwit lil Kostantinu I, li skontu, filwaqt li l-Papa Silvestre I kien rikonoxxut bħala sovran, kien ingħata donazzjoni tal-belt ta’ Ruma, il-provinċji tal-Italja u l-bqija kollha ta' l-Imperu Ruman tal-Punent, u b’hekk ħoloq l-hekk imsejjaħ Patrimonju ta' San Pietru jew l-Istati Papali L-awtentiċità tad-dokument kienet diġà fid-dubju matul il-Medju Evu, iżda l-umanista Lorenzo Valla seta' juri b'mod affidabbli fl-1440 li kien falsifikazzjoni, peress li permezz ta' analiżi lingwistika t-test ma setax jiġi datat madwar is-sena 300.(Fresk tas-seklu 13. Il-Papa Silvestru I u Kostantinu I).
<gallery>
File:Constantine-cameo.jpg|Constantine I inkurunat bħala ġenerali rebbieħ – cameo tar-4 seklu
File:Roman provinces in a 1867 school atlas.jpg|Il-provinċji Danubjani ta' Ruma. Adrianopli (Hadrianoplis) u x-Xmara Hebrus murija fil-provinċja ta 'Traċja
File:Konstantin den almacena labarum, Nordisk familjebok.png|Banner tal-labarum ta' Constantine, minn midalja tal-fidda antika
File:LatinEmpire2.png|L-Imperu Latin u l-Qsim ta' l-Imperu Biżantin wara r-Raba' Kruċjata, c. 1204
File:47-cropped-manasses-chronicle.jpg|It-tieni assedju Għarbi ta' Kostantinopli (15 ta' Lulju/Awissu 717 – 15 ta' Awwissu 718), kif deskritt fit-traduzzjoni Bulgara tas-seklu 14 tal-Kronika ta' Manasse
File:Solidus of Anastasius_II.jpg|Solidus tad-deheb ta' Anastasius II, li pprepara Kostantinopli għall-attakk Għarbi li jmiss
File:Asia Minor ca 740 AD.svg|Mappa tal-Asja Minuri Biżantina u Traċja fil-bidu tat-8 seklu
File:Solidus of Leo III the Isaurian.jpg|Solidus tad-deheb ta' Leo III
File:Constantinople area map.svg|Mappa ta' l-inħawi ta' Kostantinopli fi żmien Biżantini
File:Caliphate 740-en.svg|Il-Kalifat Umayyad (661–750) u l-Imperu Biżantin (325-1453), c. 740
</gallery>
== Urarat (860 BC - 590 BC) ==
<gallery>
File:Urartu 743-en.svg|Urartu taħt Sarduri II, 743 QK
File:Urartu 860 840-en.svg|Urartu taħt Arame ta' Urartu, 860–840 Q.E.K.
File:Urartu Helmet Fragment 1.jpg|Framment ta 'elmu tal-bronż minn żmien Argishti I. Is-"siġra tal-ħajja" hija mpinġija, popolari mas-soċjetajiet antiki. L-elmu ġie skopert waqt skavi tal-fortizza De Teyshebaini fuq Karmir-Blur (Red Hill)
File:Niche and base for a destroyed Urartian statue. Van. 1973.jpg|Niċċa u bażi għal stele Urartian meqruda, Ċittadella ta' Van, 1973
File:Urartian arch near Van. 1973.jpg|Arkata tal-ġebel Urartian ħdejn Van, 1973
File:Urartian citadel near Van Lake. 1973.jpg|Kumpless ta' qabar Urartian, Ċittadella ta' Van, 1973
File:Urartian royal tomb. Near Van 1973.JPG|Qabar rjali Urartian. Van Ċittadella, 1973
File:Urartu 715 713-en.svg|Urartu 715–713 Q.K.
File:UrartianCaldron02.jpg|Cauldron Urartian, fil-Mużew taċ-Ċiviltajiet Anatoljani, Ankara
File:Armenian - Head of a Bull - Walters 54791 - Three Quarter.jpg|Ras tal-barri, Urartu, seklu 8 QK. Din ir-ras kienet imwaħħla mar-rimm ta’ kaldarun enormi simili għal dak muri hawn fuq. Kollezzjonijiet tal-Mużew tal-Arti Walters
File:Urartu bucket.jpg|Kubu tal-fidda Urartu fil-Museo zu Allerheiligen fi Schaffhausen, l-Isvizzera, suppost mill-qabar tal-Prinċep Inuspua, 810 QK.
File:Urartu Fork.jpg|Agrikoltura f'Urartu, Parti minn pitchfork tal-ħadid, misjuba ħdejn il-Lag Van u plowshare tal-ħadid, misjuba waqt skavi f'Rusahinili (Toprakkale)
File:Urartu Spades.jpg|Agrikoltura f'Urartu, Parti minn pitchfork tal-ħadid, misjuba ħdejn il-Lag Van u plowshare tal-ħadid, misjuba waqt skavi f'Rusahinili (Toprakkale)
File:Urartian grain bruiser01.jpg|Agrikoltura f'Urartu, mitħna tas-siġġu Urartian
File:Tushpuea01.jpg|Figurin tal-bronż tal-alla bil-ġwienaħ Tushpuea, bil-ganċ biex jiddendel
File:Khaldi.JPG|Rappreżentazzjoni moderna tal-alla Ḫaldi ibbażata fuq oriġinali Urartian
File:Urartian language stone, Erebuni museum 3.jpg|Ir-reġistrazzjoni cuneiform Urartian tal-pedament tal-fortizza Erebuni minn Argishti
</gallery>
== Imperu tal-Hitties 1650 BC – c. BC ==
<gallery>
File:SealSuppiluliuma.svg|Siġill rjali tal-aħħar re Ħittita Šuppiluliuma II
File:Empire of the Hitties.png|Imperu tal-Hitties (Ḫa-at-tu-ša / 𒄩𒀜𒌅𒊭)
File:Hittite Kingdom.png|Mappa tal-Imperu Ħittit taħt Suppiluliuma I u Mursili II
File:Hattusa, capital of the Hittite Empire 04.jpg|It-Tempju l-Kbir fiċ-ċentru tal-belt ta' Hattusa
</gallery>
== Referenzi ==
| 