Мукам
Мукам (ујгурски: ئۇيغۇر مۇقامى) — вид на мелодија која се користи во музиката на Ујгурите, т.е. музички режим и збир на мелодиски формули што се користат за водење на импровизација и композиција.
Секоја од 12-те муками е составена од главен дел што започнува со долго слободно воведуван ритам, проследено со делови со карактеристични ритмички шеми кои постепено се забрзуваат. Секој мукам се состои од три дела. Овие делови се наредени во иста низа во секој мукам, иако не сите муками имаат исти делови. Секој дел има свој карактеристичен ритмички образец, сепак мелодиите се разликуваат. Има околу 20 до 30 делови на песни и музика, за кои може да бидат потребни приближно 2 часа за да завршат со изведбата. Ќе бидат потребни околу 24 часа за да се изведат сите делови од 12 муками.
По главниот дел, има уште два подделови, првично поврзани со други музички традиции, вклучувајќи муками од изведувачи како Турди Ахун па затоа се вклучени во сегашната 12 мукамска традиција. Делот Дастан[1] вклучува песни од неколку романтични наративи за дастан кои се наоѓаат насекаде низ Централна и Јужна Азија и на Блискиот Исток. Секоја песна на дастан е проследена со инструментален марѓул.
Историја и зачувување
[уреди | уреди извор]
Некои кинески научници мислат дека ујгурскиот мукам може да се проследи наназад до „Мелодијата на Големиот западен регион“, а се развил за време на династиите Хан (206 п.н.е.–220 н.е.) и Танг (618–907), од кои бил донесен и пратктикуван во дворовите на Централна Кина.[2] Сепак, најверојатно е дека тоа било под влијание на арапскиот макам модален систем кој довел до многу музички жанрови меѓу народите од Евроазија и Северна Африка. Ујгурите имаат локални мукамни системи именувани по нивните историски градови оази кои моментално се во Синѓанг, како што се Долан, Или, Кумул и Турпан. Најцелосно развиени во овој момент се 12-те муками во регионот на Западен Тарим, кои сега се голем канон на музика и песни снимени од традиционалните изведувачи Турди Ахун и Омар Ахун меѓу другите во 1950-тите и уредени во посистематски систем. Иако народните изведувачи веројатно ги импровизирале своите песни како во турските таксимски изведби, сегашниот институционален канон се изведува како фиксирани композиции од ансамбли.
Наложницата Аманиса Кан од Ханатот Јаркент (1526–1560) е заслужна за собирање и со тоа зачувување на дванаесетте муками, притоа преобликувајќи го неговиот стил за да се добие повеќе од домородните традиции на планините Тјеншан и да го исчисти од персо-арапскиот.[3][4] По Кинеската револуција во 1949 година, државата им наложила на музичарите Ван Тонгшу и Турди Ахун да ги снимат Мукамите на касета, за да не може да се изгубат. Првиот албум го објавиле во 1960 година. Од 2004 до 2008 година, над 7.000 изведувачи соработувале во кинески државен проект за зголемување на семинари, истражувачки проекти и снимки на Мукам.[2]
Во 2005 година, УНЕСКО го прогласил ујгурскиот Мукам од Синѓанг како дел од нематеријалното наследство на човештвото.[5]
Поврзано
[уреди | уреди извор]Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ „Archive of Turkish Oral Narrative •• Türk Öykürleri Sandığı“. Архивирано од изворникот на 2016-10-19. Посетено на 2016-10-21.
- ↑ 2,0 2,1 „The Mother of Uygur Music: Twelve Muqam“. Tianshan Net. 2008-12-22. Архивирано од изворникот на 2013-01-16. Посетено на 2012-10-14.
- ↑ „Musical Treasure of the Uygurs“. China Daily. 2002-12-24. Архивирано од изворникот на 2016-03-03. Посетено на 2012-10-14.
- ↑ „12 Muqams and Amannisha“. Kashgar tourism. Government of Kashgar Prefecture. 2005. Архивирано од изворникот на 2011-07-21.
- ↑ unesco.org
- Рејчел Харис. Изработка на музички канон во кинеската Средна Азија: Ујгурскиот дванаесет мукам. Ashgate Publishing, Ltd., 2008 година.
- Нејтан Лајт. Интимно наследство: Создавање ујгурска песна Мукам во Ксинџијанг. Берлин. Lit Verlag, 2008 година.
- Сабине Требињац. Le pouvoir en chantant: L'art de fabriquer une musique chinoise. Nanterre: Société d'etnologie, 2000 година.
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]- Слушајте го ујгурскиот Мукам
- Музика на ујгурите од Рејчел Харис и Јасин Мухпул.