Гаталинка
| Гаталинка | |
|---|---|
| |
| Научна класификација [ у ] | |
| Непознат таксон (попр): | Гаталинка |
| Вид: | Гаталинка |
| Научен назив | |
| Гаталинка (Linnaeus, 1758) | |
| |
| Range as defined by the IUCN in 2009. Some populations (Iberian Peninsula, parts of Eastern Europe, Turkey, and the Black Sea and Caspian Sea regions) are now recognized as separate species | |
| Синоними | |
| |
| European tree frog | |
|---|---|
Scientific classification 
| |
| Kingdom: | Animalia |
| Phylum: | Chordata |
| Class: | Amphibia |
| Order: | Anura |
| Family: | Hylidae |
| Genus: | Hyla |
| Species: | H. arborea
|
| Binomial name | |
| Hyla arborea | |
| Range as defined by the IUCN in 2009. Some populations (Iberian Peninsula, parts of Eastern Europe, Turkey, and the Black Sea and Caspian Sea regions) are now recognized as separate species | |
| Synonyms[2] | |
| |
Гаталинка, крекачка[3] или крекалица[4] (латински: Hyla arborea) — вид мала жаба. Како што традиционално се дефинира, може да се најде низ поголем дел од Европа, Азија и северна Африка,[5] но врз основа на молекуларна генетика и други податоци, неколку популации претходно познати како гаталинки сега се препознаваат како посебни видови (на пример, H. intermedia од Италија и во близина, H. molleri на Пиринејскиот Полуостров, H. meridionalis на делови од југозападна Европа и северна Африка и H. orientalis на делови од Источна Европа, Турција и регионите на Црното Море и Каспиското Море), ограничувајќи ја вистинската гаталинка во Европа од Франција до Полска и Грција.[6][7][8]
Во рамките на НПГ, видот е најобилен во блатата покрај езерата, влажните планински ливади, отворени површини во шуми, на височина од езерските брегови до 1.500 m. [9]
Опис
[уреди | уреди извор]Гаталинката е мала жаба; мажјаците се движат од 32 до 43 mm во должина, а женките се движат од 40 до 50 mm во должина. Тие се витки, со долги нозе.[6] Нивната дорзална кожа, кожата на грбот е мазна, додека вентралната кожа, кожата од внатрешната страна е грануларна. Нивната дорзална кожа може да биде зелена, сива или поцрвена во зависност од температурата, влажноста или расположението. Нивната вентрална кожа има белузлава боја, а грбната и вентралната кожа се одделени со темнокафеава странична лента од очите до препоните. Женките имаат бело грло, додека мажите имаат златно-кафеави грла [10] со големи (превиткани) вокална торбичка. Главата на H. arborea е заоблена, усните силно паѓаат, зеницата има форма на хоризонтална елипса, а ушното тапанче е јасно препознатливо. Дисковите на прстите на жабата, кои ги користи за искачување на дрвја и жива ограда, се карактеристични за H. arborea. Како и другите жаби, нивните задни нозе се многу поголеми и посилни од предните нозе, што им овозможува на жабите брзо да скокаат.[7] Таа е главно ноќен или самрачен вид, но некогаш е активна и преку ден, особено кога времето е топло и влажно.
Дистрибуција и живеалиште
[уреди | уреди извор]Гаталинката претпочита хабитати со густа вегетација, било со жбунови или дрвја, или блатни терени.
Членовите на комплексниот вид H. arborea се единствените претставници на широко распространетото семејство дрво-жаби (Hylidae) ендемити во континентална Европа.[7] Ги има низ поголем дел од Европа (освен Ирска),[7][8][11][12] северозападна Африка и умеренa Азија до Јапонија.[10] Овој комплексен вид е потекнува од овие земји:
Албанија; Ерменија; Австрија; Азербејџан; Белорусија; Белгија; Босна и Херцеговина; Бугарија; Хрватска; Кипар; Чешка; Данска; Франција; Грузија; Германија; Грција; Унгарија; Израел (најден во долината Ајалон); Италија; Лихтенштајн; Литванија; Луксембург; Македонија, Република; Молдавија; Црна Гора; Холандија; Полска; Португалија; Романија; Руската Федерација; Србија; Словачка; Словенија; Шведска; Швајцарија; Турција; Украина.[13][1]
Воведен е и во Обединетото Кралство,[13] (иако барем една британска популација, за кое сега се сметаше дека е изумрена, можеби потекнува од тука [14]) и повторно беше воведено во Летонија.[1]
Гаталинката може да се најде во мочуришните подрачја, влажни ливади, кревети од трска, паркови, градини,[10] лозја, овоштарници, брегови на потоци, крајбрежни брегови,[13] или влажни или суви шуми.[6] Тие имаат тенденција да избегнуваат темни или густи шуми,[13] и тие се способни да толерираат некои сушни периоди; затоа, понекогаш можат да се најдат и во суви живеалишта.[6] Во Средна Европа, оваа жаба населува подрачја од 600 до 800 m надморска височина, додека во појужните региони, вклучително и Балканскиот Полуостров, таа се искачува на многу поголеми височини сé до 2.300 m (Arnold, 2002)
Однесување
[уреди | уреди извор]- Историски гледано, гаталинките биле користени како барометри, бидејќи тие реагирале на приближување на дождот со испуштање на длабок рапав звук.[7]
- Во зависност од подвидот, температурата, влажноста и „расположението“ на жабата, бојата на кожата се движи од светло до маслинесто зелена, сива, кафеава и жолта боја.[7]
- Гаталинките јадат различни мали членконоги,[6] како пајаци, муви, бубачки, пеперутки и мазни гасеници.[10] Нивната способност да направат долг скок им овозможува да фатат инсекти што летаат брзо, што го сочинуваат најголемиот дел од нивната исхрана.[13]
- Тие хибернираат во ѕидови, подруми, под карпи, под вегетација или закопани во купишта лисја или купишта ѓубриво.[15]
Размножување
[уреди | уреди извор]Периодот на парење започнува од март до мај. Гаталинката хибернира на земја.
Гаталинката се мрести во мирни темпорални води,во застојани водни површини, како што се езера, мочуришта, акумулации и понекогаш барички,[1] од крајот на март до јуни.[10] Крекаат во сезоната на размножување, дури и кога мигрираат во нивните базени или езерца за парење.[7] Мажјаците честопати ги менуваат езерцата за размножување, дури и во истата сезона на размножување.[16] После пролетен дожд, мажјаците ги повикаат женките од ниска вегетација или од плитките езерца.[6] Околу 800 до 1000 јајца се одлагаат во купчиња со големина на орев.[6][10] Едно јајца е околу 1,5 mm во пречник. По 10-14 дена, јајцата се изведуваат. Потоа, по три месеци, полноглавците метаморфозираат во жаби.[10] Метаморфозата обично достигнува врв од крајот на јули до почетокот на август.[16] Тие можат да живеат до 15 години.[10]
Статус на зачувување
[уреди | уреди извор]Според Црвената листа на загрозени видови на IUCN, гаталинката „е наведена како најмалку загрижувачка во поглед на нејзината широка дистрибуција, претпоставена голема популација и затоа што најверојатно нема да се намали доволно брзо за да се квалификува за список во позагрозена категорија. ” [1] Сепак, според IUCN, трендот на популација на гаталинки се намалува.[1] Некои од главните закани за гаталинките вклучуваат уништување на живеалиштата, загадување на мочуриштата, риби грабливци, ловење за трговија со миленичиња,[1][13] и климатски промени.[се бара извор] Покрај овие главни закани, други можни причини за опаѓање на нивната популација вклучуваат зголемено УВБ зрачење и локални и далекусежни пестициди, ѓубрива и загадувачи.[13] Пастрмка е забележана како плен на гаталинките, а во Европа, ако пастрмката е пуштени во езерата тогаш има значителен пад на нивната популација. Додека гаталинката е чувствителен на фрагментација на живеалиштата, обновувањето на живеалиштата (почеток во 1980-тите) сепак успешно ја зголемиле популациите. Покрај реставрацијата на живеалиштата, други обиди за зголемување на популацијата како изградба на нови езерца за размножување, создавање „коридори за живеалишта за поврзување на местата за размножување“. Ова било успешно во Шведска, Латвија и Данска.[15] Заштитата на живеалиштата се покажа како најважниот пристап за зачувување на популациите на гаталинките.[13]
Според Европските документи видот е заштитен согласно: Директивата за живеалишта- Животински и растителни видови кои се значајни за Унијата и се под строга заштита 92/43/EEC (Анекс IV), Конвенција за заштита на европскиот див свет и природните живеалишта (BERN), Апендикс II – Строго заштитени фаунистички видови.
Галерија
[уреди | уреди извор]
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Kaya, U.; Agasyan, A.; Avisi, A.; и др. (2009). „Hyla arborea“. Црвен список на загрозени видови. 2009: e.T10351A3197528. doi:10.2305/IUCN.UK.2009.RLTS.T10351A3197528.en. Грешка во наводот: Неважечка ознака
<ref>; називот „Ugur“ е зададен повеќепати со различна содржина. - ↑ "Hyla arborea (Linnaeus, 1758)".
- ↑ „крекачка“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ „крекалица“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ Frost, Darrel R. Amphibian Species of the World.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 Duellman, William E. (2003).
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 Stöck M., Dubey S., Klütsch C., Litvinchuk S.N., Scheidt U., and Perrin N. (2008).
- ↑ 8,0 8,1 Stöck M., Dufresnes C., Litvinchuk S.N., Lymberakis P., Biollay S., Berroneau M., Borzée A., Ghali K., Ogielska M., and Perrin N. (2012).
- ↑ НП Галичица
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 10,7 Haltenorth, T. (1979).
- ↑ Masó, A. and M. Pijoan (2011).
- ↑ Amphibian Species of the World: an Online Reference.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 13,6 13,7 "Hyla arborea".
- ↑ Naish, Darren.
- ↑ 15,0 15,1 Wells, K. D. ‘‘The Ecology of Behavior of Amphibians.’’
- ↑ 16,0 16,1 Lardner, B. (2000).