Fiteny ao Azia

Ny fiteny ao Azia dia fiteny maro dia maro tenenin' ny mponin' i Azia, ahitana fianakaviam-piteny sy vondrom-piteny na fiteny manirery maro. Ny fianakaviam-piteny lehibe indrindra hita ao Azia dia ahitana ireo fiteny altaîka, ny fiteny aostrôaziatika, ny fiteny aostrôneziana, ny fiteny kaokaziana, ny fiteny dravidiana, ny fiteny indô-eorôpeana, ny fiteny afrôaziatika, ny fiteny siberiana, ny fiteny sinô-tibetana ary ny fiteny kra-day.

Ny fianakaviam-piteny lehibe ao Azia

Fiteny afrô-aziatika

Fitsinjarana ara-jeôgrafian' ny fiteny semitika (afrô-aziatika)

Ny fiteny afrô-aziatika na fiteny hamitô-semitika dia hita ao Azia amin' ny alalan' ireo fiteny semitika tenenina ao Atsinanana Akaiky. Amin' izao fotoana izao dia ireto avy ny lehibe amin' ireo fiteny ireo: ny fiteny arabo, ny fiteny hebreo, ny fiteny soreta (na fiteny arameana atsinana vaovao), ny fiteny arameana andrefana vaovao, ary ny fiteny siriaka.

Fiteny altaîka

Ny fitsinjara' ireo fiteny altaika. Manga: fiteny torkika; mena: fiteny tongoza; mavo: fiteny koreana; vollomparasy: fiteny japonika; mena antitra: fiteny aino

Ny fiteny altaîka dia tenenina indrindra ao Azia Afovoany, ka ny fantatra indrindra dia ireo fiteny torkika sy ireo fiteny môngôlika ary ireo ireo fiteny tongoza. Ny fiteny japôney sy ny fiteny kôreana koa indraindray dia akambana ao amin' ity fianakaviam-piteny ity. Avy amin'ny anarana hoe Altay, izay anaran' ny tandavan-tendrombohitra ao Azia Afovoany, ny hoe altaika.

Amin' ny hevitra mifintin' ny anaran' ilay fianakaviam-piteny dia mahafaoka vondrom-piteny (na sampam-piteny) telo izany, dia

ireo fiteny torkika toy fiteny torka ao Torkia, ny fiteny azery (na azerbaijaney), ny fiteny torkmena, ny fiteny kazàka, ny fiteny kirgizy, ny fiteny tatara, ny fiteny ozbeka, ny fiteny oigoro, ny fiteny tovàna, ny fiteny iakoty, ny fiteny tsovasa, sns.
ireo fiteny môngôlika toy ny fiteny kalka, ny fiteny tsakara, ny fiteny oirata, ny fiteny kalmoka, ny fiteny boriata, ny fiteny daora, sns.
ireo fiteny tongoza toy ny fiteny evenky, ny fiteny evena, ny fiteny negidala, ny fiteny odihe, ny fiteny orotsa, ny fiteny nanay, ny fiteny mandtso, sns.

Fiteny aostrôaziatika

Faritra onenan' ny mpiteny aostrôazitika

Ny fiteny aostrôaziatika dia ireo fiteny tenenina ao Azia Atsimo, indrindra any Indôsina izay ahitana ny fiteny vietnamiana sy ny fiteny kmera. Ny fiteny aostrôaziatika dia miparitaka anaty erana misaratsaraka sady elanelanin' ny faritra itenanana fianakaviam-piteny hafa. Miisa 100 tapitrisa any ho any ny mpiteny aostrôaziatika tamin' ny fiandohan' ny taonjato faha-21.

Fiteny aostrôneziana

Ny fiteny aostrôneziana dia ireo fiteny tenenina ao Azia Atsimo-Atsinanana, ka ny fiteny indôneziana no be mpiteny indrindra amin' izany.

Fiteny dravidiana

Ny fiteny dravidiana dia ireo fiteny izay tenenina indrindra ao amin' ny tapany atsimon' i India. Ahiatana fiteny miisa 30 any ho any izay samy avy ao India avokoa ity fianakaviam-piteny ity. Misy mpiteny azy ireo koa ny any Srilanka sy ny any Pakistàna. Tamin' ny taona 2010 dia nahatratra 214 tapitrisa any ho any ny mpiteny dravidiana, ka ny tena be mpampiasa dia ny fiteny telogo sy ny fiteny tamoly na tamily (76 tapitrisa sy 80 tapitrisa ny isan' ny mpiteny azy avy), na ny fiteny malaialama sy ny fiteny kanada (izay misy mpiteny miisa 33 tapitrisa sy 38 tapitrisa isany avy).

Fiteny indô-eorôpeana

Faritra misy ny mpiteny indô-iraniana (indô-eorôpeana)

Ny fiteny indô-eorôpeana dia hita indrindra ao Azia amin' ny alalan' ireo fiteny indô-iraniana tenenina ao Azia Atsimo, izay ahitana indrindra ny fiteny hindostany sy ny fiteny bengaly ary ny fiteny persana; ao amin' ny tapany avaratry ny kôntinenta no ahitana ny fiteny rosiana izay tenenina ao Siberia. Ny fiteny indô-eorôpeanina ao Azia dia tenenina any India sy any Iràna sy ny manodidina. Ny vondrom-piteny indô-iraniana dia ahitana ireo fiteny iraniana (na iranika) sy ireo fiteny indô-ariana ary ny fiteny noristany.

Isan' ny fiteny iranika mbola misy mpapiasa ny fiteny persana vaovao, ny fiteny pastô (ao Afganistàna), ny fiteny korda, ny fiteny balotsy ary ny fiteny ôsetiana.

Isan' ny fiteny indô-ariana mbola misy mpiteny ireo fiteny prakrita, ny fiteny hindy, ny fiteny ordo, ny fiteny bengaly, ny fiteny gojaraty, ny fiteny nepaly, ny fiteny singaley ary ireo fiteny darda.

Fiteny noristany ny fiteny askona, ny fiteny kamviry, ny fiteny katy, ny fiteny prasôna, ny fiteny tregamy ary ny fiteny oaigaly.

Fiteny sinô-tibetana

Sarintany maneho ny fitsinjaran' ireo fiteny sinô-tibetàna. Mena: sampam-piteny sinoa; mavo: sampam-piteny tibetika; maitso: sampam-piteny lolo-birmàna

Ny fiteny sinô-tibetana dia fianakaviam-piteny any Azia Atsinanana sy Azia Atsimo Atsinanana sy Azia Afovoany ary Azia Atsimo. Isan'io fianakaviam-piteny io ireo fiteny sinoa izay ahitana fiteny folo tetenin'ny olona miisa 1 350 tapitrisa any ho any, sy ireo fiteny tibetô-birmana izay ahitana fiteny miisa 330 any ho any ary tenenin' ny olona miisa 70 tapirisa any ho any. Misy sampana efatra lehibe ny fianakaviam-piteny sinô-tibetàna, dia: ny sampam-piteny sinoa na sinitika, ny sampam-piteny tibetika, ny sampam-piteny lôlô-birmàna ary ny sampam-piteny karena.

Fiteny tai-kaday na kra-day

Ny fiteny tai-kaday dia teneina ao Indôsina sy ao amin' ny tapany atsimon' i Sina. Isan' io fianakaviam-piteny io ny fiteny taỳ sy ny fiteny laô. Nantsoina hoe fiteny daîka izy ireo tany aloha, izay ahitana fiteny miisa zato any ho any izay tenenina ao amin' ny saikanosin' i Indôsina sy any amin' ny faritra atsimo ao Sina ary tetenin' ny olona miisa 100 tapitrisa any ho any. Ny fianakaviam-piteny tai-kaday dia mizara sampam-piteny maro: ny sampam-piteny kam-tay sy ny sampam-piteny hlay, ary ny sampam-piteny kaday.

Ny vondrom-piteny hafa

Fiteny kaokaziana

Ny fiteny kaokaziana na fiteny ibero-kaokaziana dia ireo fiteny ampiasain' ny mponina ao Kaokazy. Miisa mihoatra ny 80 ny fiteny kaokaziana. Mizara sokajy telo ny fiteny kaokaziana, dia:

ny fiteny abkazo-adigeana (any amin' ny tapany avaratra-andrefan' i Kaokazy, tenein' ny vahoaka am-pielezana any Torkia sy any Israely sy any Jordania ary any Siria koa, ahitana ny fiteny abkaza, ny fiteny abaza, ny fiteny obika, ny fiteny tserkesa, ny fiteny kabarda, ny fiteny besleney ary ny fiteny adigeana);
ny fiteny nako-dagestaniana (tenenina any amin' ny Repoblikan'i Ingosia sy any Tsetsenia ary any Dagestàna izay samy ao amin' ny tapany atsimon' ny Federasionan' i Rosia, ary koa any Azerbaijàna sy any Jeorjia, ahitana ny fiteny tsetsena, ny fiteny ingosa, ny fiteny batsy, ny fiteny avara, ny fiteny andy, ny fiteny bagoalaly, ny fiteny botlika, ny fiteny godobery, ny fiteny akvaka, ny fiteny karata, ny fiteny tindy, ny fiteny samalaly, ny fiteny tsezy, ny fiteny bezta, ny fiteny honziba, ny fiteny hinoka, ny fiteny kvarsy, ny fiteny inksokvary, ny fiteny laka, ny fiteny dargoa, ny fiteny lezgiena, ny fiteny tabasaràna, ny fiteny agoly, ny fiteny rotola, ny fiteny tsakora, ny fiteny artsy, ny fiteny kriza, ny fiteny bodoka, ny fiteny ody ary ny fiteny kinaloga);
ny fiteny kartveliana izay tetenina ao Jeôrjia (ny fiteny jeorjiana, ny fiteny lazy izay tenenina koa ao Torkia, ny fiteny mingrekiana ary ny fiteny svana).

Fiteny hmônga-miena

Fiteny paleô-siberiana

Ny fiteny paleô-siberiana dia vondrom-piteny ao amin' ny tapany atsinanan' i Siberia. Ireto avy ireo fianakaviam-piteny efatra ao amin' io vondrona paleo-siberiana io: ny fianakaviam-piteny ieniseiana (ahitana ny fiteny keta sy ny fiteny ioga) sy ny fianakaviam-piteny tsoktsa-kamtsadala (ahitana ny fiteny tsoktsa, ny fiteny aliotora, ny fiteny koriaka, ny fiteny kereka ary ny fiteny itelmena na kamtsadala) sy ny ny fiteny manirery nivke (na giliàka) ary ny fiteny manirery iokagiry.

Fiteny papoa

Ny fiteny papoa dia vondrom-piteny ao amin' ny tapany andrefan' ny Ôseana Pasifika nefa tsy fiteny aostrôneziana no tsy fiteny aostraliana. Ny faritra misy olona miteny amin' ny fiteny papoa dia ny ao Ginea Vaovao sy ny nosy manakaiky azy (Britaina Vaovao, Irlandy Vaovao, Yapen sy Biak) ary ny ampahany sasany amin' i Indonezia atsinanana (Alor, Halmahera, Timor).