Naxin
AR
|
Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese |
| Naxìn cumüna | ||
|---|---|---|
| ||
 Panu(r)àmma da Gêxa e du Casâ, piàu dau Burgu
| ||
| Localizaçión | ||
| Stâto |  Itàlia
| |
| Región |  Liguria
| |
| Provìnsa |  Savuna
| |
| Aministraçión | ||
| Scìndico | Roberto De Andreis (lista sivica "Nasino 2021") da-o 4-10-2021 | |
| Dæta de instituçión | 1861 | |
| Teritöio | ||
| Coordinæ: | 44°06′51.86″N 8°01′46.97″E | |
| Altitùdine | 335 m s.l.m. | |
| Superfìcce | 22,18 km² | |
| Abitanti | 190[2] (30-6-2019) | |
| Denscitæ | 8,57 ab./km² | |
| Fraçioìn | Béu, Burgu (sede du cumüne), U Casà, Géxa, A Costa, Müin, Madònna de Cü(r)agna, Pe(r)ài, Vignu(r)ettu, Vignö | |
| Comùn confinanti | Àutu (CN), Àguia (IM), Castergiancu, Èrli, Garesce (CN), Ùnsu, Urméa (CN), Rànsu (IM) | |
| Âtre informaçioìn | ||
| CAP | 17030 | |
| Prefìsso | 0182 | |
| Fûzo oràrio | UTC+1 | |
| Còdice ISTAT | 009041 | |
| Cod. cadastrâ | F847 | |
| Targa | SV | |
| Cl. scìsmica | zöna 3 (sismicitæ bàssa)[3] | |
| Cl. climàtica | zöna E, 2 108 GG[4] | |
| Nomme abitanti | naxinexi[1] | |
| Sànto patrón | San Giuvanni Batìsta | |
| Giórno festîvo | 24 zugnu | |
| Cartògrafîa | ||
  Naxìn | ||
 | ||
| Scîto instituçionâle | ||
Naxìn (Nês̅c̅in in urmeàscu[5], Nején in garescìn, Nasino in italiàn) u l'è in cumün spàrsu de 190 abitànti ch'u se tröva inta Pruvinsa de Savuna, inte l'entrutèra de Arbenga.
Geugrafìa
[modìfica | modìfica wikitèsto]-
U turènte Pennavaire inta frasiùn de Beu -
I munti da vàlle du Pennavaire e a lucalitài surva Müin viste dau Burgu -
Detaiu di munti da vàlà -
A lucalitài de Vignö
Naxìn u l'è in cumun da valà du s-ciümme Pennavaire, se tröva ducca inte l'entrutèra ingàunu. U dìsta quaxi 20 chilometri daa maìna, e u sò paesàggiu natüàle u l'è caraterizàu daa presensa de boschi de castagni e de fasce de u(r)ìve. U paìse l'è scituàu sutta au mùnte Galé (1078 métri de artitüddine mascima), intu versante meridiunàle; i se pònan vegghe ascì rilievi ruciùsi de cumpusisiun calcarea, ma ascì cun foscili de spügne, màe-pòe e cuàlli, tantu da rende l'àia scimile a quella de Dulumìti.[6]
Frasiùi
[modìfica | modìfica wikitèsto]A livellu aministrativu u l'è divizu in dexe burgàe: Béu, Burgu, U Casà, Géxa, A Costa, Müin, Madònna de Cüagna, Peài, Vignö e Vignuettu, pé in tutale de 22,18 km² de superficcie.
Cunfin
[modìfica | modìfica wikitèsto]U cunfina cun i cumüi de Àutu (Cuni), Àguia (IM), Castergiancu, Èrli, Garesce (Cuni), Ransu (IM), Unsu, Urméa (Cuni).
Stòia
[modìfica | modìfica wikitèsto]E primme tracce du stansiamentu de l'òmmu inta zona sun rintraciabili intu gran nüméu de "arme" (caverne, inti dialetti da valà du Néva e du Pennavaire), a ciü cunusciüa a l'è l'àrma de Naxìn, dunde sun stài truvài reperti archeulogici rizalènti a l'ànnu 7000 a.C., ma ascì (pé ezémpiu) giàre, vàsi e se(r)àmmiche artigianàli, foscia de epuca rumàna.[7] Quéstu perché u teritòiu u se(r)à poi frequentàu in epuche sucescìve, e i ripài natüàli i cuntinue(r)àn a êsse in pòstu ideale pe a cunservasiùn e l'immagasinasiùn di bén.
Difatti a zona a resta cumunque strategica, tantu che chi i rumài i fundan l'antìgu vilàggiu de Naticum, vixìn a a frasiùn de Vign(r)uéttu, numinau adi(r)itüa da Giuliu Cesàe (riguardu u sò De Bello Gallico), nomme dau quale u deiveea quéllu udiernu.
Cun a caütta de l'Impeu Rumàn e l'inissiu du Mediuevu u l'éa passàu sutta a a Marca Arduinica, istituìa inte l'VIII seculu dau Re d'Italia Berengàiu II, poi inte l'àia de influensa Aleramica.[8] Da chi, cun a mòrte di marchexi de Clavesana u l'ìntra sutta i dumini du Marchesàu de Sücaellu. Düante u periudu de l'etài de mézzu u sea dunca furmàu U Burgu, cun u survastànte castellu, in lucalitài Còsta, zà atìvu sutta i Cepollini, che cumme pé Àutu, i l'éan stài infeudài inta zòna, anche se quésta zòna chi a passa sutta u direttu cuntrollu di Del Carretto, scignùi de Süccaellu e Barestìn.
Intu 1537 a vegne tra l'àtru censìa a pupulasiùn intu burgu, ch'a l'éa de 90 famìe, pé opéa de l'alùa viscuvu de Nebbio (Àta Corsega). Cun a caütta du Marchesàu, avegnüa intu 1624 teritòiu de Naxin u passa sutta a duminasiun zenese, anche se u feudu di Del Carretto u resta pé di ànni in cuntestasciùn fra a Repübbrica de Zena e a casà di Savoia. 'Sti chi i prövan pòi a 'catà cun di acòrdi a pàrte de Naxìn, ch'a vegne anessa sulu in mòddu furmale a partì da l'ànnu 1735, scicumme che u paìse u vegnìva aministràu da Utaviàn Costa du Carettu (Ottaviano Costa Del Carretto), mediante in particulare edittu.
U periudu seguente l'è poi caraterizàu da ina relatìva stabilitài, fin a quandu u nu zunze da a Fransa l'esercitu de Napuleùn: difatti l'intrega valà du Néva asemme a a bassa valle du Pennavaire e se(r)àn interesàe daa bataìa de Löa, du 1797. A causa de quéstu u vegne anéssu a l'Impéu Fransese a partì dau 1802, faxendu pàrte du Dipartimentu de Cuni, a l'internu du cantùn de Séva. Cun a restaurasiùn du 1814 u pàssa pòi au Regnu de Sardegna, poi Regnu de l'Italia. Dau 1946 u pàssa sutta a a Repübbrica italiana. Fin a l'ànnu 2011 u l'ha fàu parte da Cumumitài muntana du Punènte Savunese, presedentemènte cunusciüa cumme Cumunitài Muntàna Ingàuna (1973-2008).[6]
Abitanti
[modìfica | modìfica wikitèsto]Evulusiùn demugràfica
[modìfica | modìfica wikitèsto]Abitanti censìi[9]
Minuànse furèste
[modìfica | modìfica wikitèsto]Segundu u ISTAT, a i 31 de dixembre 2014, a Naxìn i ghe sun 40 rexidenti furèsti.
Pòsti de interesse
[modìfica | modìfica wikitèsto]-
Naxìn, a géxa de San Giuvanni -
Naxin, l'uatòiu -
U Santuàiu da Nativitài da Madonna (Cüagna)
Architetüe religuse
[modìfica | modìfica wikitèsto]• Gêxa da parocchia de San Giuvanni Batìsta a se tröva intta frasiun du Burgu, caraterisà da strutüe decuatìve, de suvente in màrmu, afreschi e l'atâ cun culunìne impresiusìe da angiui scurpìi. A l'è rizalente au XVI seculu.
• Santuàiu da Nativitài da Madonna, scituà inta lucalitài de Madònna de Cüagna, vixin a a stradda pruvinsale, a l'è stà custruìa du XVIII seculu.
• Capeletta de San Benardu, au Burgu.
• Capeletta de San 'Bastian, aa Costa.
• Capeletta de San Biaxu, ai Pe(r)ài.
• Capeletta de Sant'Antòniu a Vignö.
Architetüe sivili
[modìfica | modìfica wikitèsto]
Inte tüttu u teritòiu cumünàle se ponan vegghe diferenti punti rumài de prìa sparsci pé i senté e nu sùlu, i g'han a carateristica de ésse a schìna d'àse; ün de questi u saieva adiritüa stàu in custrusiùn a l'epuca de Giuliu Cesàe.
Castélli
[modìfica | modìfica wikitèsto]A Vignuettu se trövan ancù i resti du castéllu da famìa di Del Carretto, caraterisàu da 'na ciànta retangulàre e da dùi turi de avistamèntu lateàli. Chi i sun stàe truvàe ascì tracce de afreschi medievàli.
Natüa e sentéi
[modìfica | modìfica wikitèsto]Vixin a a frasiùn da Madònna de Cüagna se rröva in laghettu picìn, ciamàu Làgu du Pùnte (Pònte inta prununsia lucàle) razunzibile ascì grassie a müatea che a culega a zòna cun quella de Vignö, chi u paesàggiu natüàle u l'è bén bén custituìu da boschi de castagni, quarchedün de quésti de antìga uiggine, fra quésti ghe n'è ün càvu a l'internu famusu pé a sò etài e grandessa.
Da Vignö a parte pòi 'na stradda pé u munte Galé, dunde se pò amià a tipica màccia mediterànea, cun castagni, erbui de e càrpe, biùlle, rùve e fò, man a màn ch'u se munta versu a sìmma. Inta mèxima zòna se pò amià u cumplessu de l'àrma da ca' de basue, antigamente duveàu ascì cun scoppi de avistamentu. Quésta pòi a porta fin au cumün de Urmea, inta frasiun de Barchi.
Ecunumia
[modìfica | modìfica wikitèsto]L'ecunumìa lucàle a l'è custituìa prinsipalmente da l'agricultüa e da l'alevamèntu. Impurtante a l'è a cultivasiùn di faxöi e de uìve, tantu che intu paise u l'è presente ancù 'n gumbu, ma ascì u turismu, ch'u l'ha vistu inti ürtimi ànni 'na crescita.
Cultüa
[modìfica | modìfica wikitèsto]Dialettu de Naxin
[modìfica | modìfica wikitèsto]
A Naxìn u se parla in dialettu de stampu arbenganese, faxente parte du grùppu du Ligüe sentru-ucidentàle.
Faxö Gianettu
[modìfica | modìfica wikitèsto]Tipica du paìse a l'è a cultivasiùn du faxö gianettu, ricunuscibile pé a furma du bacellu apiatìa, rigunfiàu inti punti dunde se tröva a seménsa e pé u tipicu culùre giàllu di semmi, spéssu però u bacellu u g'ha ascì de rigaüe de culure diferente (giàllu o vérdu). U se semina a lüggiu e u cresce bèn intu teren ch'u g'ha tracce calcaree, tipicu da valà du Pennavaire.[10]
Feste e fée
[modìfica | modìfica wikitèsto]• Castagnà de Naxìn: ai 28 e i 29 de setembre, cun e "rustìe" e i mercatin di prudòtti tipici lucàli.[11]
• Festa patrunàle de San Giuvanni Batista: ai 24 de zugnu.
Aministrasiùn
[modìfica | modìfica wikitèsto]| Perîodo | Prìmmo çitadìn | Partîo | Càrega | Nòtte | |
|---|---|---|---|---|---|
| 17 zugnu 1985 | 7 zugnu 1990 | Attilio Raffaele | Partìu Sucialista Italiàn | scìndicu | |
| 7 zugnu 1990 | 24 arvì 1995 | Attilio Raffaele | lista sivica | scìndicu | |
| 9 mazzu 1995 | 14 zugnu 1999 | Marino Alberto | lista sivica | scìndicu | |
| 14 zugnu 1999 | 14 zugnu 2004 | Marino Alberto | lista sivica | scìndicu | |
| 14 zugnu 2004 | 8 zugnu 2009 | Roberto De Andreis | lista sivica | scìndicu | |
| 8 zugnu 2009 | 26 mazzu 2014 | Marino Alberto | Progetto Nasino 2009 (lista sivica) |
scìndicu | |
| 26 mazzu 2014 | 27 mazzu 2019 | Claudio Tessarin | Lega Nord | scìndicu | |
| 27 mazzu 2019 | 17 agustu 2020 | Claudio Tessarin | Lega Nord | scìndicu | |
| 17 agustu 2020 | 4 utùbre 2021 | Giampiero Vassallo | Nasino nel cuore (lista sivica de sentru-destra) |
Vice-scìndicu | |
| 4 utùbre 2021 | in càrega | Roberto De Andreis | Nasino 2021 (lista sivica) |
scìndicu | |
Vie de Cumünicasiùn
[modìfica | modìfica wikitèsto]U teritòiu cumünàle u l'è culegàu cun Arbenga gràssie a a Stradda Pruvinsàle 14 (SP16), che a l'arìva fin au Piemunte, pasàndu pé Àutu e Cravaüna, fin a Urmea.
Nòtte
[modìfica | modìfica wikitèsto]- ↑ scarsamènte duveàu
- ↑ Dato Istat - Pupulasiùn rexidente ai 30 de zugnu du 2019.
- ↑ Clascificaçion sismica (XLS), in sce protezionecivile.gov.it.
- ↑ Lézze 26 agósto 1993, n. 412, alegòu A, Tabélla di gràddi/giórno di Comùn pe Región e Provìnsa (PDF), in sce efficienzaenergetica.acs.enea.it, 1 màrso 2011, p. 151. URL consultòu o 25 arvî 2012.
- ↑ A furma Nêscin a l'è inse(r)ìa in (LIJ, IT) Giuseppe Colombo, Vocabolario Italiano-Ormeasco Ulmioscu-Italian, Cengio, Litografia Fracchia, 1986.
- ↑ 6,0 6,1 (IT) Cumün de Naxìn, statüu, in sce comune.nasino.sv.it. URL consultòu l'8 zùgno 2021.
- ↑ (IT) Arma de Naxin, in sce iipp.it. URL consultòu o 9 zùgno 2021.
- ↑ (IT) Naxin, scheda du cumün, in sce provincia.savona.it. URL consultòu o 9 zùgno 2021.
- ↑ Statìstiche I.Stat - ISTAT; URL cunsultàu u 30-12-2023.
- ↑ (IT) U faxö gianettu, in sce agriligurianet.it. URL consultòu o 9 zùgno 2021.
- ↑ (IT) Ligüia in festa- Naxin, in sce liguriainfesta.com. URL consultòu o 9 zùgno 2021.
Àtri prugètti
[modìfica | modìfica wikitèsto]
Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Naxin
| Contròllo de outoritæ | VIAF (EN) 241898646 · WorldCat Identities (EN) 241898646 |
|---|