Slave

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Oeals. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Oorsprong en expansie van de Slave van de 5de töt de 10de ieëw

De Slave of Slaviese volke omvatte de Indo-Europese volke die ein taal oet de Slaviese taalfemilie spjraeke en waere aan'ne handj van'ne ongerverdeiling van dees taalfemilie onderscheije in Oos-, Wes- en Zuid-Slave. Ze wone veural in 't ooste van Europa. De slaviese tale zeen naeve de Germaanse, Romaanse en Keltiese tale ein van'ne hoofgroepe van'ne Indogermaanse taalfemilie in Europa.

Sjtaote mit hoofzakelik Slaviese bevolking zeen Ruslandj, Oekraïne, Pole , Tsjechië, Wit-ruslandj, Slowakije, Slovenië, Kroatië, Servië, Montenegro, Bulgarije, Noord-Macedonië en Bosnië-Hercegovina. Grote Slaviese minderhede laeve in Kazachstan, Moldavië, Litouwe, Eslandj en Letlandj.

Taal

De Slaviese tale zeen ongerling beheurlik gelieker es de meiste Germaanse tale. Opvallendj vaol kenmirke zeen d'r 'tzelfdje es in'ne Baltiese tale. 't Is aevel nog omsjtreeje om te zegke det dees twee taalfemilies zeen ontsjtange oet ein prototaal, of det det kumptj doordet de tale zo kort naeve ein gesjpraoke waere. Boete de talrieke euvereinkomste mit 't Grieks, Latien en'ne Germaanse tale (monjing = Noors os (u:s), Russies ust'e (ustjɛ), Latien ostium) geuftj 't ouch euvereinkomste mit 't Iraans: biejveurbeeld Iraans bogu, slovaaks bog = god, iraans rai, slovaaks. raj = paradies of iraans swentu, swjatu, slovaaks. swjet, swent = heilig. De talrieke gedeiltelik es zeer aad ingesjatje leenwaord van Germaanse oorsjprong waere op intensieve kontakte tösse Slave en Gote trókgebrach. Of dit 't eerste in Zuidoos-europa begos, of det de Gotiese kultuur aan Wisla en Ooszeekus ouch al ein Slaviese ongerlaog haaj, is nog sjteeds omsjtreeje. De neet-indoeuropese Hongaarse taal haetj de name van'ne meiste daag van'ne waek en ouch nog get anger begrippe euvergenomme vanoet de Slaviese tale.

Oorsjprong en oetbreijing

D'r zeen, aafgezeen van 't controversieel book van Veles heel weinig documente oet 't gebied bekindj van veur de 11e eeuw en gein inkele van veur de 9e eeuw. 't Eerste histories manuscrip is de Nestorkroniek (eigelikke benaming Het verhaal van de voorbije jaren) det waarsjienlik door Nestor van Kiev waerdje gesjreeven in'ne laat 11e, begin 12e eeuw. In 't book waere de twelf Slaviese sjtamme (plemena) besjreve die zich in'ne 9e eeuw tösse de Ooszee en'ne Zjwarte Zee vestigdje.

Dit ware de (tösse häökskes de Russiese naam):

1. Chorvate (Witte; veuraajers van'ne Kroate)
2. Derevljane (Древляне)
3. Doelebe (Дулёбы) (later Boezjane (Бужане) en Wolynjane (Волыняне) volges sommige historici)
4. Dregovitsje (Дреговичи)
5. Ilmen Slave of Slovene (Ильменские славяне of словѣне)
6. Krivitsje (Кривичи)
7. Oelitsje of Oeglitsje (Уличи/Угличи)
8. Poljane of Polane (Поляне)
9. Radimitsje (Радимичи)
10. Severjane (Северяне)
11. Tivertse (Тиверцы)
12. Vjatitsje (Вятичи)

Dao weurdj noch sjteeds ongerzeuk gepleegdj nao de preciese oorsjprong van'ne Slave. Omdet 't Slaviese sjrif zich dus pas in'ne 9e eeuw ontwikkeldj waerdje (Glagolitiese sjrif) en omdet de vreug Slave ver weg van laes- en sjriefkundige laefdje, zeen sjriftelikke besjrievinge van'ne Slave dus oetzonjerlik.

Kaart die de waarsjienlikke globaal sjpreijing van'ne versjillendje bevolkingsgroepe teuntj in'ne 9e eeuw.

Plinius senior, Tacitus en Ptolemeus van Alexandrië vernumme vanaaf de eerste eeuw in versjeidene sjriefwies ein volk det ze Venedi, Venethi, Venadi of Ouenedai numme, det oostelik van'ne Wisla toet aan'ne Danziger Baai laefdje. Daodoor waerdj dit volk al ruumtelik en geografies van'ne ín'ne Alpe laevendje volke ongersjeije. Ouch van'ne in die eeuwe rondjtrekkendje Germaanse vandale waere dees volke dudelik angers besjreeve. Jordanes' Getica benumptj drie sjtamme mit deselfdje oorsjprong: Venethi (Venetiërs/Wende), Antes (Ante) en Sclaveni (Slave). Volges hem bewoondje de Wende oorsjpronkelik aan'ne Wisla, de Slave tösse Wisla en Donau en'ne Ante tösse Dnister en Don. Aan'ne ethniese kontinuïteit van'ne Venedi en Wende weurdj waal getwiefeldj.. Det veurbehoud kan men ongersjteune mit de feite det dao ouch keramiek is gevonje dae zonger veurbehoud is trök te veure op'pe Slave. Dees zo genaamdje vreugslaviese keramiek kinmerktj zich door häör eenvoud oet. Tösse de aaj kulture in'ne zelfdje regio en'ne vreugslaviese keramiek ligke de naoloatensjappe van'ne Gotesjtorm en'ne Getica wo euver Jordanes sjrief es d'r sjrief euver de ongerwerping van versjillendje volke door de Gote.

De naam Slave (Sklavenoi) duuktj in oosromeins/byzantiense bronne veur 't eers bie Pseudo-Kaisarios in'ne 6e eeuw op. Onger keizer Justin I. (527–565) komme Slave en Ante veur 't eers in beeldj biej Oosromeise chroniste zowie Prokopios van Caesarea, Jordanes, Agatheus, Menander Protektor en Theophylaktos Simokates. Zie berichte van talrieke Sklavenoi und Ante, die zie same ouch Spore numme, en die vanoet de Karpate, de ongerste Donau en van'ne Zjwarte Zee kommendj in'ne Donauprovincies van 't Oosromeinse riek binnevele. Prokopios sjreef, det Ante en Slave bienao geliek ware, dezelfdje gebroeke haje en dezelfdje tale sjproke. De Sjtrateeg van Maurikios zaetj det de Slave gooj zjwummers en duikers zeen, die in moerasse en de berg es Guerilla vechte en gooj baogsjötters en sjpeerwerpers zeen.

Väöl bronne euvertuge in ein gering zakekennis. Zo kaltj ein Arabiese bron d'r euver det de Slave gein landjboew koste. In'ne 10e eeuw sjrieftj Al-Mas'udi, 't riek van'ne Bulgare reiktj toet aan'ne middernachszon, en 't grotste Slavies volk zeen de Duitsers. In'ne zelfdje eeuw besjrief aevel ouch Ibrahim ibn Jaqub de Wesslaviese gebiede gedetailleerder es Middeleuropese sjrievers destieds.

Pas vanaaf de besjrieving in Oosromeinse bronne waere de Slave es historiese grootheid griepbaar, wobiej dees groep neet ethnies homogeen hoof te zeen gewaes. Nuuj ontsjtange verbinjinge tösse de bevolkingsgroepe ware hoogswaarsjienlik fragiel en polyethnies, dao weurdj mit bedoeldj det ze ontsjtonge oet miense en groepe van versjillendje aafkoms, die allein door häör zelfde heidens geluif samekwame. Det beteikendje neet det ze same ein gemeinsjappelikke cultuur en taal moste höbbe. Ethnogenese is ein histories proces, wobiej aan 't enj 't histories bekindje volk de Slave ontsjtong. Veur 't ontsjtaon van'ne Slaviese Tale (Topogenese) kos ein gebied tösse Wisla, Bug en Dnjepr oetgefilterdj waere. Mer neet allein verhoezinge van'ne sjpraekers van dees tale mer ouch assimilatie van miense van versjillendje herkoms leidje toet de Slavenisering van Midde en Ooseuropa. Ein (proto-)slavies „oervolk“ haetj 't, wie bie alle volke, zeker neet gegaeve. Taege 't inzich van väöl ongerzeukers, det 't bie de Slave allein om ein konglomeraat van miense hanjeltj, die neet aan'ne grote volksverhoezing haetj deilgenomme, sjprikt aevel waal de grote geliekheid van'ne Slaviese tale.

In'ne volgendje eeuwe bevolkdje de Slave op dees maneer al sjnel grote gebiede van Midde- en Ooseuropa, die zich oetsjtrekdje van'ne Zjwarte en Egeïese Zee toet de Ooszee, en van'ne Elbe, en 't Böhmerwald, de Inn, de Alpe en'ne Middellandse zee, de Adriatiese Zee toet de baoveloup van'ne Don en'ne ongerloup van'ne Dnjepr oetsjtrekdje.

Bronne

Dit artikel is aafgeleidj van'ne artikele op'pe Duitse, Ingelse en Hollandse Wikipedia