Palestijnse Staot

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Palestiense Otoriteit
Basisgegaevens
Officieel taal	Arabisch
Huidsjtad	Ramallah (officieus)
Sjtaotsvörm	Rippebliek
Sjtaotshoof	Mahmoud Abbas (محمود عباس) (sins 2005)
premier	Mohammad Shtayyeh (محمد اشتية) (sins 2019).
[[{{{titelhoofregering1}}}]]	{{{naomhoofregering1}}}
[[{{{titelhoofregering2}}}]]	{{{naomhoofregering2}}}
[[{{{titelhoofregering3}}}]]	{{{naomhoofregering3}}}
Religie	{{{religie}}}
Opperflaakde – % water	6020 km² 3,5%
Inwoeners – Deechde:	ca. 5.500.000 731/km²
Biekómmende gegaeves
Munteinheid	officieel gein, in gebroek: Egyptisch pond, Jordaanse dinar en Israëlische sjekel (EGP, JOD & ILS)
Tiedzaone	UTC +2
Nationale fiesdaag	15 november
Vouksleed	Biladi,
Web | Code | Tel.	.ps | PSE | +970

De Palestijnse Staot is dat gedeilte vaan de Palestijnse gebejer (de Wesoever en de Gazastroek) wat door de Palestijnse Otoriteit gecontroleerd weurt. Dees gebejer behuurde officieel aon niemes touw, en Israël controleerde ze jaorelaank exclusief. Sins 't Akkoord vaan Oslo oet 1993 heet dit land e paar vaan de bezatde stökker gebeed in Palestijnse hen gegeve, allewel tot versjèllende conflikte en volksopstande de euverdrach flink vertraag höbbe. De gebejer zien in drei soorte land verdeild: A-gebejer, die civiel en militair door de Palestijne weure gecontroleerd, B-gebejer, die civiel door de Palestiene en militair door de Israëli's behiers weure, en de C-gebejer, boe-euver allein Israël get te zègke heet. 't Door de Palestijne gecontroleerd gebeed grens aon Israël en aon Egypte; 't gans geclaimp gebeed grens ouch aon Jordanië. Groetste stad is Gaza, wijer controleert de Otoriteit o.a. Jenin, Betlehem, Jericho, Nabloes, Ramallah en Hebron.

Demografie

De bevolking is in mierderheid Palestijns (ca. 80-85%), dat wèlt zègke Arabisch. Ze spreke Arabische dialekte en vaan de Palestijne is 93% soennitisch (islamitisch), allewel tot 'n aordege minderheid christelek is (veurnamelek oesters orthodox, 6%). Wijer gief 't op de Wesoever 'n hel greujende orthodox-joedse minderheid (ca. 12-14%) in versjèllende nederzettinge die de door de mierderheid vaan de internationaal gemeinsjap neet erkind weure. Roondum de Gerizimberg in 't dörpke Kirjat Loeza kortbij Nabloes woene inkel hoonderde Samaritane, 'n aparte etnorelizjieuze groep die verwant is mèt Joede en Palestijne. Ze spreke gewoenelek Arabisch.

De Palestijne zien dèks notoir erm, veural in de Gazastroek, woe de bevolkingsdiechheid hiel hoeg is. Op de Wesoever lök 't de bevolking nog wel de kop bove water te hawwe.

Historie

Yasser Arafat

Bij 't sjaope vaan de staot Israël, eve nao d'n Twiede Wereldoorlog, kaom al metein e probleem op wie me de Arabische bevolking dao de ruimde zouw mote geve. Me besloot de aw Britse kolonie Palestina te splitse in twie apaarte staote, 'n Joedse en 'n Arabische. Oetindelek lagte de Joede groeter claims es verwach, en in 1948 oontstoont geliek oorlog mèt de naoberlen. Vaanaof 1949 bezat Egypte de Gaza-strook en vaanaof 1950 waor de Wesover in hen vaan Jordanië. Dees annexaties woorte door gei land officieel erkind.

In 1967 begós Israël, militair noe sterker es oets, aon de Zesdaogsen Oorlog, boe-in ze stökker land vaan Egypte, Jordanië en Syrië veroverde. Ouch de Palestiense gebejer woorte gans geannexeerd. 't Bezètte vaan de gebejer woort door de len vaan de VN algemein geaccepteerd. Evels begóste in de jaore zeveteg de Palestijne ziech hel te verzètte (zoegenaomde Ierste Intifadah). En Israël, wat ind jaore zeveteg en begin jaore tachteg wel de Sinaï-weuste oontruimde, bleef de gebejer annexere, umtot ze historisch es Joeds gebeed golle.

Mahmud Abbas

In 1993 slote Yasser Arafat, de leismaan vaan de PLO, 'n verzètsorganisatie, en d'n Israëlische premier Yithzak Rabin 'n akkoord euver tröktrèkking vaan Israël oet de gebejer. Evels bleef 't oonrösteg in de gebejer, en nao de moord op Rabin kaome in Israël veurnaomelek rechse regeringe aon de mach. In 2000 braok de Twiede Intifadah oet, en woorte um de week aonsleeg gepleeg op Israëlische doele, die gewuunlek mèt bleudege acties vaan Israël beantwoord woorte. Vaanaof d'n doed vaan Yasser Arafat, dee in 1996 einmaoleg tot president gekoze waor en denao otocratisch geregeerd had, in november 2004, kaom de gemaotegde Mahmud Abbas aon de mach. Ieder dat jaor had d'n Israëlische premier Ariel Sharon beslote alle Joedse koloniste oet de Gazastrook trök te trèkke. Dees actie woort in augustus 2005 voltrokke. Evels bouwt Israël nog altied aon 'ne "veilegheidsmoer" tege Palestijnse aonsleeg, dee dweers door Palestijns gebeed trèk; 'n oplossing veur dit probleem liekent neet kortbij te ligke.