Grenada

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Grenada
Basisgegaevens
Officieel taal	Ingels
Huidsjtad	Saint George's
Sjtaotsvörm	monarchie (Gemeinebèsriek)
Sjtaotshoof (lies)	Sjarel III (sinds 2022)
gouvernäör-generaal	Cécile La Grenade
premier	Keith Mitchell
[[{{{titelhoofregering2}}}]]	{{{naomhoofregering2}}}
[[{{{titelhoofregering3}}}]]	{{{naomhoofregering3}}}
Religie	{{{religie}}}
Opperflaakde – % water	344 km² 1,6%
Inwoeners – Deechde:	110.000 (2005) 319,8/km²
Biekómmende gegaeves
Munteinheid	Oos-Caribischen dollar (XCD)
Tiedzaone	UTC -4
Nationale fiesdaag	7 fibberwarie
Vouksleed	Hail Grenada, God save the Queen
Web | Code | Tel.	.gd | GRD | +1

Grenada is 'n eilandnatie in 't Caribisch gebeed, deil vaan de Klein Antille, zuielek vaan Saint Vincent en de Grenadines en noordelek vaan Trinidad en Tobago en Venezuela. Neve 't eiland Grenada umvat 't land ouch 't zuie vaan d'n arsjipel de Grenadines. 't Land mèt ziene kleinen umvaank heet 'n Brits-creoolse cultuur en is lid vaan 't Brits Gemeinebès. 't Is vaan beteikenis es exporteur vaan kruie, in 't bezunder neutemesjaot.

Bestuurleke indeiling

Grenada is verdeild in zes gemeintes/parochies (parishes):

Saint Andrew Saint David Saint George Saint John Saint Mark Saint Patrick

Twie vaan de bewoende Grenadines höbbe de status vaan oonderhuregheid (dependency): Carriacou en Petite Martinique.

Fysische geografie

Grenada is nao oppervlak is 187e zelfstendeg land op de wereld, e bitteke groeter es Malta en kleinder es beveurbeeld Andorra. De groetste eilen zien 't hoofeiland Grenada, Carriacou, Petite Martinique, Ronde, Caille, Diamond Island, Large Island, Saline Island en Frigate Island. Alle eilen zien vaan völkaonischen oersprunk; 't hoegste punt is Mount Saint Catherine op 840 meter. Bij Grenada ligk ouch nog 'nen oonderziese völkaon: Kick-'Em-Jenny. 't Land heet e vochteg, tropisch klimaot, mèt neerslaagciefers vaan 1500 mm per jaor in 't liegland tot 3500 mm per jaor tege de berg. Gemiddelde maximumtemperature versjèlle vaan 26°C tot 32°C.

Levende natuur

Wie aander eilen in de regio is Grenada relatief erm aon zoogdiere; neve de gebrukeleke vleermuis en ziezoogdiere kump evels ouch 't negebandsgordeldier op 't eiland veur (Dasypus novemcinctus). Oonder de inheimse bieste zien relatief väöl bezunder, soms endemische soorte. 't Eiland kint drei inheimse amfibieë (plus ein ingeveurde, de Agapad, Bufo marinus), boevaan Eleutherodactylus euphronides endemisch is op 't eiland, en d'n oonderwindse gröppekwakker (Leptodactylus validus) endemisch in de regio (heer kump dus wel in aander len veur, meh neet op 't vasteland). 't Gief 19 soorte reptiele, ziedsjèldpadde mètgerekend; daobij zien d'n Afrikaansen hoesgekko (Hemidactylus mabouia) en de kolebrandersjèldpad (Chelonoidis carbonaria), oetheimse soorte, inbegrepe. De Grenadawörmslang (Typhlops tasymicris) is endemisch op 't eiland; väöl aander herdissesoorte zien regionaol endemisch. Vaan de 168 vogelsoorte die in 't land veurkoume zien 'rs 68 zelfdzaam breujveugel of daolgaste, is ein geïntroduceerd (de wèl douf, Columba livia) en zien 'rs drei endemisch: de Grenadadouf (Leptotila wellsi; de nationaole vogel vaan Grenada en irnsteg bedreig), de Grenadavlegevenger (Myiarchus nugator; mesjiens neet gans endemisch, ieder regionaol) en de kleinen Antilliaonsen tanager (Tangara cucullata; idem de veurege). Umtot Grenada relatief diechbevolk is, is väöl vaan 't oersprunkelek bosland verdwene en stoon inheimse diersoorte hei relatief zwoer oonder drök.

Cultuur en demografie

Etnische gróppe

82% vaan de bevolking is zwart, 12% mulats, 3% Indisch en 2,9% blaank. Me vint in de etnisch-genetische samestèlling vaan de bevolking spore trök vaan de oersprunkeleke Indiaanse bevolking.

Taole

E groet deil vaan de bevolking sprik Grenadees Creoolingels, 'n creooltaol die liekent op aander op 't Ingels gebaseerde creole in de umgeving, in 't bezunder op die vaan Trinidad en Barbados. Allewijl is 't sterk gedecreoliseerd, wat wèlt zègke tot 't mier op e gewoen Ingels dialek is goon liekene. Door 't Frans bewind op 't eiland spraok de bevolking oersprunkelek e Frans creool, 't Saint Lucia-creools, wat noe nog deils 't geval is op Caricou en in enclaves op Noord-Grenada. 't Geit hei in principe um dialekte vaan 't zoegeneump Antilliaans Creool. In Grenada is dees taol sterk in verval. E hemfelke sprekers vaan 't Standaardingels maak 't rijke vol.

Religie

De Franse erfenis zuut me trök in 't nog ummertouw groet aondeil aon kathelieke: 53% vaan de bevolking. 14% is anglicaons, 33% hingk aander vörm vaan protestantisme aon. Aongezeen dees ciefers same tot 100% optèlle, zouwe ze lieger kinne zien; toch zien aander religies zoewie oonkèrkelekheid in Grenada hiel zwaak vertrooje.

Historie

Veur de koms vaan de Europeaone waor Grenada bewoend door de Caribe, die in 'n ieder stadium de Arowakke hadde verslage. Hunne naom veur 't eiland waor Camahogne. Columbus oontdèkde 't eiland op zien daarde reis in 1498; wie gebrukelek gaof heer 't 'ne katholieke naom: Concepción. Zien matroze neumde 't evels Grenada, woersjijnelek nao de Spaonse stad Granada (väöl Spaonse zielui waore Andalusisch). De Spanjole vestegde ziech dao neet; 'n Ingelse invasie in 1609 mislökde.

In 1649 lökden 't de Fransoze wel ziech dao vaanoet Martinique te vestege; binne de paar jaor oonderworpe ze ouch gans 't eiland in oorloge mèt de Indiaanse bevolking. 't Eiland woort noe 'n kolonie, mèt de residentie in 't Fort Royal, 't later Saint George's. De economie woort gebaseerd op sókker en indigo. In de Zevejaoregen oorlog pakde de Britte 't eiland, wat in 1763 in 't Verdraag vaan Paries woort geformaliseerd. Sindsdeen waor 't dus 'n Britse kolonie, al pakde de Franse 't vaan 1779 (Slaag um Grenada) weer trök, um 't in 1783 weer trök te geve. 'n Klein sjeepslaojing neutemesjaot zörgde in 1843 veur 'n revolutie in de Grenadese economie. Vaanaof 1877 waor 't 'n Britse kroenkolonie.

Nao d'n Twiede Wereldoorlog, in 't bezunder vaanaof 1950, kaom dekolonisatie op gaank. Grenada maakde tösse 1958 en 1962 deil oet vaan de efemeer Wes-Indische Federatie. In 1974 woort 't land officieel oonaofhenkelek. Sociaolen oonvrei op 't eiland zörgde in 1979 veur 'n linkse revolutie oonder Maurice Bishop. Allewel tot Bishop zie bewind nog gemaoteg waor en heer ziech neet bij 't Oosblok aonsloot, zaoge de VS häöm es bedreiging en beslote ze in 1983 't eiland binne te valle. Zij stèlde bij hun vertrèk 'n interimregering in, die in 1984 de democratie herstèlde. Die heet sindsdeen vrij good gefunctioneerd.

Bronne

Dit artikel is gooddeils gebaseerd op 't corresponderend Ingelstaoleg artikel, en wel in dees versie; wijer kump ouch informatie vaan en:Geography of Grenada, en:Demographics of Grenada, en:History of Grenada, en:List of amphibians and reptiles of Grenada, en:List of birds of Grenada en en:List of mammals of Grenada.